„Zawsze mieszkałyśmy w zamku” to ostatnia powieść Shirley Jackson. Choć cieszy się nieco mniejszym uznaniem, a z pewnością mniejszą rozpoznawalnością niż poprzedzający ją „Nawiedzony dom na wzgórzu”, to wciąż świetna literatura warta uwagi i przypomnienia.

Historia opowiedziana w tej krótkiej (ok. 200 stron) książce jest jej najmocniejszym aspektem. Wielką rodzinną posiadłość zamieszkują tylko trzy osoby: siostry Mary i Constance oraz ich wuj Julian. Ocaleli z rodzinnej katastrofy, która kilka lat wcześniej odebrała dziewczynkom rodziców i brata, a Julianowi żonę. Ktoś zatruł cukier arszenikiem, co dla części rodziny okazało się fatalne. O morderstwa oskarżono Constance, ponieważ świadomie nie użyła cukru tamtego fatalnego wieczora. Jednak nie została skazana i wróciła do domu, by zająć się swoim częściowo sparaliżowanym wujem. Cała trójka mieszka w olbrzymim domu z rozległym ogrodem, ale tylko Mary okazyjnie wychodzi poza jego granice. Rodzina nie cieszy się szczególną sympatią mieszkańców pobliskiej wioski. I choć sytuacja sama w sobie jest bardzo ciekawa, to dynamizuje ją przyjazd Charlesa, kuzyna Mary i Constance.

Jak w poprzedniej książce, także tutaj Jackson tworzy niesamowity klimat, choć książka mniej wspólnego ma z klasyczną literaturą grozy. Bliżej jej z pewnością do tajemnicy, a we współczesnych kategoriach możemy klasyfikować ją jako thriller. Świetna historia opowiedziana jest w równie interesujący sposób, trzymający w napięciu, choć pozbawiony galopującej akcji. Wszystko to opowiedziane jest stosunkowo prostym językiem, z perspektywy 18-letniej Mary.

Jackson ma wyraźną tendencję do problematyzowania zagadnień psychologicznych i widać to świetnie także w jej ostatniej powieści. Koncentruje się tu na kilku zjawiskach: na zamknięciu, w jakim przebywają ostatni z rodziny Blackwoodów (pamiętacie „Zagładę domu Usherów” Edgara Allana Poego?), i konsekwencjach tej izolacji; na rodzinnych sekretach i skutkach, jakie ze sobą niosą; wreszcie na społecznym ostracyzmie, wrogości mieszkańców małych miasteczek, ich tendencji do szybkiego wydawania nie zawsze sprawiedliwych wyroków.

„Zawsze mieszkałyśmy w zamku” wciąga i nie pozwala przerwać lektury. To doskonały wybór na weekend. Porywa nas w świat wielkich domów i małych miasteczek, kontrastując rozmaite umysłowości, rozmaite typy psychologiczne. Dobra, a przy tym inteligentna rozrywka, którą szczerze polecam.