Antologia pod redakcją Gardnera Dozois to zawsze obietnica co najmniej dobrej jakości zebranych w niej tekstów. Nie inaczej jest w tym przypadku. Po kobietach, wojownikach, łotrzykach, czarnoksiężnikach, tym razem Dozois proponuje skupić się na magii. Choć w efekcie otrzymujemy antologię zbliżoną do wydanych kilkanaście lat temu „Czarnoksiężników”. Nie jest to zarzut, ponieważ trudno oddzielić magię od jej użytkowników. Stąd w zbiorze tym większość bohaterów to magowie lub osoby magią się posługujące.

Na wstępie zaznaczyć należy, że nie wszystkie historie zamieszczone w antologii są premierowe. Kilka opowiadań ukazało się już w Polsce, w „Nowej Fantastyce”. Są to: „Czarnoksiężnik Loft” Eleanor Arnason („NF” 2/2020), „Krzemień i zwierciadło” Johna Crowleya („NF” 5/2020), „Pieśń Ognia” („NF – WS” 1/2019), „Przyjaciele Masquelayne'a Niezrównanego” Matthew Hughesa („NF” 11/2019), „Wilk i mantykora” Grega van Eekhouta („NF” 2/2019), „Wina i odkupienie domu czarnoksiężnika Malkurila” Scotta Lyncha („NF” 3/2020), „Wizyta komety” Liz Williams („NF” 6/2019). Wszystkie dane podaję za bazą Fantasta.pl.

Zebrane w „Księdze Magii” teksty gatunkowo przynależą oczywiście do fantasy, ale można je zaliczyć do kilku podgatunków: high fantasy (np. „Powrót świni” K.J. Parkera), fantasy historycznej („Krzemień i zwierciadło” Johna Crowleya), urban fantasy („Prace społeczne” Megan Lindholm a.k.a. Robin Hobb), kryminału fantasy z elementami science fiction („Wilk i mantykora” Grega van Eekhouta), „miszmaszu” fantasy (trochę oniryczny „Twórca wdów” Laviego Tindhara). To tylko przykładowe wyliczenie. W antologii Gardnera Dozois nie mogło zabraknąć opowiadania George'a R.R. Martina. Tym razem nie ma żadnego kronikarskiego tekstu z Westeros. Zamiast tego Martin napisał fabułę osadzoną w świecie „Umierającej Ziemi” Jacka Vance'a (nie jest to tekst premierowy: ukazał się już w Polsce w antologii „Pieśni Umierającej Ziemi” w 2011 r.). Zatrzymując się na chwilę przy tym tekście, napiszę, że początkowo liczyłem na coś w stylu „Hateful Eight” Quentina Tarantino osadzonym w fantasy. Ale ostatecznie nadzieje te okazały się płonne. Co również nie jest wielkim zarzutem, ponieważ – jak to u Martina – tekst stoi na wysokim poziomie. Jednocześnie (jeśli chodzi o fabułę) mieści się w pewnym „standardzie”, w którym lądują prawie wszystkie opowiadania fantasy, które czytam. Mianowicie: nie zapada długo w pamięć. Ale jako tymczasowa rozrywka, szczególnie dawkowana powoli, ten tekst, jak i cały zbiór, gwarantują dobrą rozrywkę.

Wstęp do antologii napisany przez Gardnera Dozois wprowadza w temat antologii i w zasadzie niejako zwalnia każdego recenzenta od rozpisywania się nad znaczeniem magii i jej użytkowników w literaturze fantasy. Przy tym Dozois odnosi się w nim także do postrzegania magii w rzeczywistości i w literaturze w ogólności. Jak zapewnia, starał się uwzględnić cały świat magii i mogę tylko napisać, że mu się to udało. Światy wykreowane przez autorów pozostają rozmaite i bogate. Przeskakiwanie między nimi sprawia dużo przyjemności, co zapewnia wspomniana wcześniej różnorodność (pod)gatunków. Gdybym miał wskazać faworytów to zapewne byłby to „Krzemień i zwierciadło” Johna Crowleya – historia fabularnie osadzona w Irlandii. Magii jest w niej niewiele, ale i tak stanowi istotny element historii i wykreowanego świata. To taki tekst, po którego przeczytaniu nabrałem ochoty na więcej i cieszę się już na nowe wydanie „Małe, duże” autora. A nawet nie wykluczam, że szybciej wrócę do tej powieści w wydaniu pierwszym. Drugim faworytem jest opowiadanie „Rozkwit” Kate Elliott, które jest „bliskie” naszej rzeczywistości, choć nieco zmienionej. Od razu przytyk do wydawcy antologii i Kate Elliott w Polsce: nie dokończenie wydawania w Polsce cyklu „Korona Gwiazd” tej autorki to zbrodnia na czytelnikach. Nawet mimo uwzględnienia faktu, że pięć z siedmiu tomów zapewne nie sprzedało się dobrze. Mimo to jej cykl to idealny kandydat do zastąpienia „Pieśni Lodu i Ognia” Martina. I trzeci tekst – ku memu zaskoczeniu to opowiadanie Scotta Lyncha (do którego twórczości z czasem się zniechęciłem, może zbyt pochopnie) pod tytułem „Wina i odkupienie domu czarnoksiężnika Malkurila”. Autor opowiada w nim historię domu pewnego maga, który zmarł, i to, co się po tej śmierci wydarzyło – zarówno z domem, jak i zamieszkującymi go istotami. Mimo humoru autor opowiada tu w pewien sposób poważną i epicką historię. Zaś takie czarujące zamknięcie epiki w ramach opowiadania zawsze zasługiwać będzie u mnie na wyróżnienie.

Liczba antologii zredagowanych przez Gardnera Dozois jest skończona, ale nadal brakuje polskiego wydania dwuczęściowego zbioru „The New Space Opera” (współredagowanego z Jonathanem Strahanem). Skoro jest miejsce na polskim rynku na tego typu antologie fantasy, to i space opera powinna się zmieścić. Problemem może być brak opowiadania Martina, aby podbić atrakcyjność sprzedażową. Ale chyba nie jest to problem nierozwiązywalny. Reasumując, „Księga Magii” pod redakcją Gardnera Dozois to gwarantowana jego nazwiskiem jakość. Nie powinna nikogo zawieść.