Historia publikacji „Nigdziebądź” jest stosunkowo zawiła. Wszystko zaczęło się jako projekt scenariusza do serialu telewizyjnego dla BBC, który wyemitowany został w 1996 roku. W tym samym roku Neil Gaiman wydał powieść na podstawie napisanego przez siebie scenariusza, która zawierała także sceny wykreślone w czasie realizacji serialu. Miejsce akcji stanowi Londyn, dlatego gdy później „Nigdziebądź” wchodziło na amerykański rynek księgarski, autor postanowił uzupełnić wersję o opisy realiów mniej oczywistych dla Amerykanów. Jakby tego było mało, po kilku adaptacjach teatralnych i komiksowych, w 2013 roku BBC postanowiło wyprodukować słuchowisko radiowe na podstawie powieści, co jednocześnie zainspirowało autora do napisania opowiadania „O tym jak markiz odzyskał swój płaszcz”, będącego uzupełnieniem pewnego wątku powieściowego.

Wspominam o tym, ponieważ edycja powieści, którą wypuściło właśnie Wydawnictwo MAG (2016), jest „Wersją preferowaną przez autora”, a to oznacza, że zawiera zarówno oryginalny („brytyjski”) tekst, jak i „amerykańskie” uzupełnienia, nowy wstęp, dodatkowy (drugi) prolog (zamieszczony na końcu) oraz wspomniane wyżej opowiadanie. Wszystko to nadal w tłumaczeniu Pauliny Braiter, która przełożyła powieść po raz pierwszy w 2001 roku, gdy debiutowała na naszym rynku.

A o czym opowiada „Nigdziebądź”? To historia Szkota, Richarda Mayhew, który właśnie przeprowadził się do Londynu, by prowadzić nudne życie agenta ubezpieczeniowego u boku nudnej narzeczonej. Kiedy, idąc z nią ulicą wielkiego miasta, spotyka ciężko ranną dziewczynę leżącą na ulicy, podejmuje decyzję, która raptownie zmieni wszystko dokoła niego. Richard, wbrew narzeczonej, postanawia pomóc dziewczynie i zaopiekować się nią. Kiedy ta odzyskuje przytomność, przedstawia się jako Drzwi i prosi o odnalezienie pewnego ekscentrycznego markiza. Drzwi to ostatni członek konsekwentnie mordowanej rodziny zamieszkującej Londyn Pod. Richard, markiz De Carabas i Drzwi wyruszają na wspólną wyprawę, w trakcie której przyjdzie im się zmierzyć z szeregiem niebezpieczeństw, a stawką będzie uratowanie dziewczyny i odkrycie, kto stoi za okrutnymi morderstwami.

Czym jest Londyn Pod? Cóż, jest on czymś w rodzaju „lewej strony” londyńskiego metra. To świat istniejący obok. Nie całkiem fantastyczny, ale też nie do końca prawdziwy. Magiczny. To taka współczesna kraina Oz, do której możemy się przenieść dzięki magicznym trzewikom i innym baśniowym artefaktom. Kraina cokolwiek niebezpieczna, rządząca się własnymi prawami i wymagająca ich kreatywnego przestrzegania. Przede wszystkim zaś: miejsce inicjacji, przemiany bohatera, z którego wróci zupełnie odmieniony, nieprzystający do rzeczywistości, do życia jakie wiódł wcześniej.

Gaiman to jeden z czołowych przedstawicieli urban fantasy, czyli takiego nurtu fantastyki, w którym światy przedstawione nie są wytworem wyobraźni autora, oscylującym gdzieś między mitologią a średniowieczem, lecz opierają się na w miarę realistycznych parafrazach świata znanego nam zza okna (lub znanego zza okna Londyńczykom, bo te światy nieco jednak się różnią), który podszyty zostaje odrobiną fantastyki. Dzięki takiemu rozwiązaniu dostajemy piękne opowieści, w których życie staje się ciekawsze, a różne, pozornie szare szczegóły codzienności zaczynają mienić się zaskakującymi kolorami. „Nigdziebądź” odmienia Richarda, ale odmienia także czytelnika, otwierając go na życie z większą dozą wyobraźni. Jeśli do tej pory nie czytaliście tej książki, macie świetną okazję, by po nią sięgnąć.