Patronat
Moorcock, Michael - "Elryk z Melniboné"
Bordage, Pierre - "Paryż. Lewy brzeg"
Ukazały się
Zahn, Timothy - "Thrawn" (wyd. 2024)
Zahn, Timothy - "Thrawn. Sojusze" (wyd. 2024)
Zahn, Timothy - "Thrawn. Zdrada" (wyd. 2024)
Romero, George A. & Kraus, Daniel - "Żywe trupy"
Thiede, Emily - "Złowieszczy dar"
antologia - "Ekstrakty. Tom drugi"
Iglesias, Gabino - "Diabeł zabierze was do domu"
Richau, Amy & Crouse, Megan - "Star Wars. Wielka Republika. Encyklopedia postaci"
Linki
|
|
|
Wydawnictwo: Prószyński i S-ka Cykl: MaddAddamTytuł oryginału: Oryx and Crake Tłumaczenie: Małgorzata Hesko-Kołodzińska Data wydania: Styczeń 2017 Oprawa: miękka Format: 140mm x 205mm Liczba stron: 424 Cena: 38,00 zł Rok wydania oryginału: 2003 Tom cyklu: 1
|
Stwierdzenie, że „Oryks i Derkacz” jest powieścią postapokaliptyczną od razu zaszufladkować może książkę Margaret Atwood w niszy gatunkowej na wielkim polu literatury popularnej. Ale byłoby to krzywdzące i tak samo wyczerpujące zagadnienie, jak uznanie, że „Zbrodnia i kara” Dostojewskiego jest kryminałem osadzonym w XIX-wiecznej Rosji. Margaret Atwood wykorzystuje postapokaliptyczny kostium, aby opowiedzieć historię o śmierci humanizmu i jej konsekwencjach. Kiedy zastanowić się głębiej nad tym, co tak naprawdę opowiada autorka, teza, że do apokalipsy doprowadziła powolna atrofia humanizmu wydaje się być najbardziej trafna, choć nieoczywista na pierwszy rzut oka.
Świat, który poznaje czytelnik w retrospekcyjnej opowieści głównego bohatera, to świat rządzony przez korporacje technologiczne, konkretnie zaś biotechnologiczne. Super modyfikowana żywność, zwierzęta, leki, broń – wszystko podporządkowane naturalnej żądzy zysku i pozbawione jakiejkolwiek kontroli, czy samokontroli. Idealnym ucieleśnieniem tego postkapitalizmu jest przyjaciel głównego bohatera, Glenn – postać intrygująca, nadzwyczaj inteligentna (wręcz genialna), ale pozbawiona wyższych uczuć. Część opowieści – wspomnienia, którą poznaje czytelnik poświęcona jest Glennowi – Derkaczowi, który wraz z Jimmym – Yetim dorasta. Widać, że nie jest to żaden potwór, ale twór kultury/nauki pozbawionej humanizmu. Który, odwołując się do socjobiologii, wzrasta w przekonaniu, że ludzkie zachowania nie różnią się od zwierzęcych i wszystko – także sumienie – można za pomocą inżynierii genetycznej modyfikować, ulepszać. Świat, w którym dorastają główni bohaterowie cechuje się chaotycznym, niekontrolowanym rozwojem, który wcale nie musiał doprowadzić do katastrofy. Widać głębokie nierówności społeczne, przewija się motyw kurczących się zasobów i coraz większej (w stosunku do tego) ilości gęb do wykarmienia coraz większym kosztem. Niemniej jednak ten świat dryfuje ku swojemu końcowi zbyt wolno. Ale człowiek dysponuje również narzędziami, które mogą ten konwulsyjny proces przyspieszyć. Po to, aby na jego miejsce mógł przyjść Nowy Człowiek – zbudowany w laboratorium, pozbawiony wad, wzmocniony tam, gdzie był słaby. Jednak nie nieśmiertelny – bo posiadający „wbudowany” termin ważności.
Nauki humanistyczne w tej powieści to droga kariery dla nieudaczników, którzy co najwyżej mogą pracować potem w mediach, czy agencjach reklamowych, jeśli mają szczęście. Takie same są ośrodki kształcenia – przechowalnie dla tych, którzy są zbyt mądrzy (i uposażeni), aby być biedakami, ale nie na tyle inteligentni, aby służyć swoją wiedzą korporacjom biotechnologicznym. Reszta ludzkości zamieszkuje plebsopolis – wielkie miasta, które są zbyt wielkie by szybko upaść. Naukowcy, współczesna elita równa lub aspirująca tej finansowej, mieszkają w wielkich kompleksach będących połączeniem luksusowych osiedli i kampusów technologicznych. Tam wykluwa się rewolucja i stamtąd też nadejdzie koniec ludzkości.
Zagładę czytelnik oglądać będzie z perspektywy przyszłości – nowego świata, na którym pozostanie główny bohater, Yeti – Jimmy i „potomkowie” Derkacza, nowi ludzie, prości, niewinni, ale i tragiczni: pozbawieni wiedzy, pozbawieni pragnień, sumień, wyższej uczuciowości, niewiele różniący się od zwierząt, bo w swoim rozwoju sprowadzeni do ich poziomu. A różniący się od nich wyglądem i czymś w rodzaju nowej inteligencji. Jednak nie zostali oni stworzeni po to, aby świat zaludnić i podporządkować. Ich nowa konstrukcja im to uniemożliwia, po to, aby nie powtórzyli błędów tej „starej”, zużytej ludzkości.
Powieść pozbawiona jest dydaktyzmu, choć bez wątpienia stanowi ostrzeżenie przed zabawą w boga przy pomocy nauki. Ukazuje zagrożenia wynikające ze sprowadzenia nauki do zestawu narzędzi do poprawiania czy kształtowania świata, bez humanistycznej wątpliwości bądź refleksji nad naturą wprowadzanych zmian. Ostrzega przed sprowadzaniem człowieka do zestawu genów, którymi można manipulować, wedle socjobiologicznych wyobrażeń.
Wznowienie powieści Atwood powinno być dla czytelników nie lada gratką, ponieważ daje szansę obcowania z literaturą niebanalną, atrakcyjnie ubraną w jeden z popkulturowych kostiumów. Do tego napisaną znakomicie – jest to proza bardzo przystępna, a będąca jednocześnie kopalnią refleksji i pomysłów. W tej recenzji przywołane zostały te, które wydały się najniżej podpisanemu najistotniejsze.
„Oryks i Derkacz” to pierwsza część trylogii. Pozostałe dwie ukażą się niebawem, w tym tom trzeci po raz pierwszy w Polsce. Jednak ta wydaje się być opowieścią fabularnie zamkniętą, kompletną. Nie waham się stwierdzić, że to jedna z tych powieści, które – niezależnie od tego czy przypadną do gustu – po prostu należy znać.
Autor: Roman Ochocki
Dodano: 2017-02-11 21:31:50
-Jeszcze nie ma komentarzy-
|
|
|
Artykuły
Plaża skamielin
Zimny odczyt
Wywiad z Anthonym Ryanem
Pasje mojej miłości
Ekshumacja aniołka
Recenzje
Lee, Fonda - "Dziedzictwo jadeitu"
Fonstad, Karen Wynn - "Atlas śródziemia
Fosse, Jon - "Białość"
Hoyle, Fred - "Czarna chmura"
Simmons, Dan - "Modlitwy do rozbitych kamieni. Czas wszystek, światy wszystkie. Miłość i śmierć"
Brzezińska, Anna - "Mgła"
Kay, Guy Gavriel - "Dawno temu blask"
Lindgren, Torgny - "Legendy"
Fragmenty
Grimwood, Ken - "Powtórka"
Lewandowski, Maciej - "Grzechòt"
Howard, Robert E. - "Conan. Księga druga"
Wagner, Karl Edward - "Kane. Bogowie w mroku" #2
Sherriff, Robert Cedric - "Rękopis Hopkinsa"
Howard, Robert E. - "Conan. Księga pierwsza"
Howey, Hugh - "Silos" (wyd. 2024)
Wagner, Karl Edward - "Kane. Bogowie w mroku" #1
|