Debiut pisarski Davida Mitchella został wydany już w Polsce w 2003 roku, ale wtedy nie zdobył wielkiego rozgłosu. „Widmopis” zdobył co prawda uznanie krytyki na świecie już po premierze w 1999 roku, ale w naszym kraju przez długi czas autor pozostawał znany raczej wąskiemu gronu odbiorców. Jednak za sprawą „Atlasu Chmur”, a w zasadzie jego ekranizacji, sytuacja uległa zmianie. Korzystając z tej okazji, wydawnictwo MAG postanowiło przypomnieć czytelnikom o „Widmopisie”.

Struktura książki podobna jest do tej znanej z późniejszych dziel Mitchella – powieść podzielona jest na dziesięć części, które przedstawiają dziewięć historii. Tym razem wszystkie historie mają miejsce w ogólnie rozumianej współczesności, lecz nadal są bardzo różnorodne: od członka sekty religijnej czekającego na rozkazy, przez sprzątaczkę z Ermitażu po radiowego didżeja będącego świadkiem przełomowych chwil w dziejach ludzkości, a zarazem interlokutorem prowodyra tych zmian. Poszczególne opowieści są samodzielne, lecz zazębiają się zdarzeniami lub ciągami przyczynowo-skutkowymi w mniejszym lub większym stopniu.

Najmocniejszą stroną pierwszej powieści Anglika są pytania przez nią stawiane. Różnorodność opowieści idzie tu w parze z bogactwem zagadnień filozoficznych i moralnych. Autor w pośredni sposób pyta czytelnika o naturę ludzka, o przyczynę działań, o wolność i odpowiedzialność. Czy człowiek jest jedynie bezwolnym pionkiem swoich instynktów? Czy ludzkość skazana jest na autodestrukcję? Czy istnieje coś takiego jak miłość? Pytań jest wiele, każda z historii obraca się wokół pewnego centralnego motywu wywołującego kolejne refleksje. Na plus należy zaliczyć także to, że pytania w większości wypływają z lektury i jednocześnie nie są stawiane bezpośrednio w opisie lub dialogach.

Nieco problemów sprawia natomiast ocena samych postaci. Momentami można bowiem odnieść wrażenie, że są jedynie nośnikami pomysłów autora. Problem ten wiąże się z tym, że w niektórych przypadkach sami bohaterowie schodzą na drugi plan, a ważniejsze stają się wspomniane wcześniej kwestie filozoficzne lub też okoliczności. W przypadku Kwazara jest to o tyle zrozumiale, że jest on bezwolnym członkiem kultu, który odrzucił wszelki indywidualizm. Naturalną konsekwencją tego jest to, że na pierwszy plan wychodzą tu mechanizmy manipulacji i ukazanie tego, jak skutecznie potrafimy zwodzić sami siebie. W przypadku pozostałych postaci takie okoliczności już nie zachodzą, a o miałkości ich kreacji najlepiej świadczy to, że najbardziej wyrazistymi postaciami są byty nieludzkie. Biorąc jednak pod uwagę konstrukcję i środek ciężkości powieści, można uznać, że same postaci nie są aż tak ważne.

Kolejną konsekwencją koncentracji „Widmopisu” na problemach natury filozoficznej jest tempo narracji. W debiucie Mitchella niemal nie uświadczymy napięcia czy akcji. Jest to najpoważniejsza bolączka powieści, lecz nie każdego zaboli w równym stopniu. Osoby, które skupią się w pełni na warstwie refleksyjnej, nie odczują tego braku jako dyskomfortu. Wspomniane niedobory dadzą się jednak we znaki w tych częściach, które z jakiegoś powodu nie trafią do czytelnika. Sytuację nieco poprawia fakt, że na słowach autora łatwo się skupić, gdyż sprawnie i z gracją potrafi się nimi posługiwać. Wyjątkiem jest tu cześć „Nocny pociąg”, w której bardzo sprawnie zbudowano napięcie. Niestety, ogólne wrażenie momentami mocno psują braki w tłumaczeniu, a konkretnie: ponadprzeciętna, jak na wydawnictwo MAG, ilość literówek i pewne niefortunne tłumaczenia (z „Jego Serendipity” na czele).

Choć może zabrzmi to niczym truizm, ale odbiór „Widmopisu” przez danego czytelnika będzie bardzo mocno uzależniony od oczekiwań czytelnika. Powieść raczej nie przypadnie do gustu szukającym konwencjonalnej beletrystyki z pewną dawką akcji i suspensu. Powinna za to w pełni zaspokoić oczekiwania tych, którzy szukają stonowanej lektury, gdzie za cel postawiono wywołanie w czytelniku różnego rodzaju refleksji. Jest to książka w sam raz na spokojny wieczór z dobrym jazzem i dobrą herbatą.