„Towarzystwo Ochrony Kaiju” to nie jest powieść, której mogli się spodziewać dotychczasowi czytelnicy (na pewno z Polski) twórczości Johna Scalziego.

Jak tłumaczy w posłowiu autor, napisał ją szybko (choć nie dlatego, że się spieszył) w okresie pandemii. Wcześniej zajmował się innym projektem, który jednak przepadł i ta powieść, jak zapewnia, przyszła do niego sama, a nie pod presją terminów. Znając kilka jego wcześniejszych książek (choćby trylogię „The Interdependency”) można być zaskoczonym zmianą tematu i konwencji, bowiem „Towarzystwo Ochrony Kaiju” przypomina „Jurassic World” zaprawiony sensacyjną intrygą. Jednak jeśli ktoś wcześniej przeczyta opis okładkowy, nie może twierdzić, że nie wiedział, czego się spodziewać.

Fabuła zaczyna się tuż przed pandemią, w „naszej” rzeczywistości. Główny bohater traci pracę, w której chciał rozwinąć skrzydła, ale jego wizja nie korelowała z wizją szefostwa. W gruncie rzeczy jego pomysły na rozwój firmy wydawały się wymyślone na poczekaniu, aby umocnić własną pozycję w miejscu pracy. Kończy się to degradacją (ukłon w stronę „Zamieci” Neala Stephensona – „Zamieci”, a nie „Śnieżycy”, czyli jej nowego tłumaczenia), spotkaniem z dawnym kolegą, nową ofertą pracy, która stanowi wstęp do szalonej przygody. Jamie (tak nazywa się główny bohater) „zaciąga się” do tytułowego Towarzystwa. Początkowo myśli, że chodzi o ochronę dzikich i dużych zwierząt. Niedługo okazuje się, że to nie do końca była prawda. Zwierzęta są dzikie i duże, ale pochodzą nie z tego świata – tylko z alternatywnego wymiaru, do którego wejścia i którego mieszkańców chroni wspomniane towarzystwo.

Cała historia jest dosyć prosta, aby nie napisać, błaha, ale to nie zarzut. W zasadzie od opisu okładkowego, czy nawet pierwszego rozdziału jasnym jest, że ma to być powieść lekka i z humorem. Tytułowe zwierzęta (swoją drogą, to również pobieżne odniesienie do mangi) to bardzo obce gatunki, ale że pochodzą z innego wymiaru nie jest istotne, że ich biologia nie ma nic wspólnego z „naszą” i zdejmuje z autora ciężar zbędnego tłumaczenia się. Funkcjonowanie kaiju nie ma z naszego punktu widzenia żadnego sensu. Ma za to dla autora, ponieważ jest nośnikiem pomysłu, który staje się istotą sensacyjnej intrygi. John Scalzi nie próbuje tych istot czynić przyjaznymi dla ludzi pod żadnym względem. Są one groźne i obce zarówno dla tych, którzy je chronią, jak i dla tych, którzy chcą je wykorzystać. Z całą pewnością nie mamy tu zatem do czynienia z familijnymi przytulasami.

Powieść liczy sobie trochę ponad trzysta stron. Czyta się ją lekko, zwłaszcza że większość fabuły to dialogi, a w tych John Scalzi jest dobry. Zatem akcja jest dynamiczna, lektura bardzo strawna, przyjemna, wręcz relaksująca. Jednak wciąż należy do tych, które nie zapadają w pamięć na długo. Ale nie muszą, a taka sympatyczna i błaha rozrywka również jest potrzebna.