Rzecz dzieje się w latach 30. XX wieku, w Ameryce wychodzącej z wolna z Wielkiego Kryzysu, w której bogactwo jaskrawo kontrastuje ze skrajną nędzą, społeczeństwo targane jest podziałami (w tym bodaj najbardziej tu rażącym, nadal niekwestionowanym, podziałem rasowym), w miastach króluje przestępczość i mafie, a amerykańska prowincja z trudem wiąże koniec z końcem.

W takim świecie narrator śledzi losy młodego mężczyzny, naciągacza, który przemierza kolejne miasteczka Południa, żerując na ludzkiej naiwności i krzywdzie. Cynizm Johna zderza się z łatwowiernością prostych ludzi i już pierwsze rozdziały odsłaniają mocną stronę tej prozy, którą jest granie na emocjach odbiorcy. Choć galeria pierwszoplanowych bohaterów będzie tu przetasowywana a narzędzia używane do rozpalania emocji będą się zmieniać, McCammon do końca nie przestanie nękać czytelnika – nie oszczędzając bohaterów i epatując brutalną przemocą.

Momentami lektura przypomina trącanie językiem bolącego zęba – świadomy czytelnik widzi, jak autor rozgrywa jego emocje, ale zarazem nie może powstrzymać sympatii dla niektórych bohaterów, pozwalając się wciągnąć i irytować tej powieści, szarpać sobie nerwy w oczekiwaniu na dalszy rozwój wypadków.

A galeria postaci jest w „Słuchaczu“ niezwykle barwna. Pojawiają się na kartach powieści stopniowo a ich losy splatają się w czasem mniej, czasem bardziej nieoczekiwany sposób. Wszyscy są z pewnością sylwetkami głęboko zapadającymi w pamięć, rozciągniętymi szeroko między najczarniejszym złem a czystą szlachetnością. Nawet jednak te postaci, które plasują się na krańcach spektrum, McCammon opisuje w sposób intrygujący, pokazując ich złożoność i nieoczywiste motywacje. Być może właśnie spojrzenie oczyma tych nikczemnych daje unikalny wgląd w działanie oszalałego umysłu i jest jednym z większych atutów tej książki.

Ciekawy jest też wątek fantastyczny; mimo że każe na siebie zaczekać, nim zostanie wpleciony w opowieść. Choć to on kruszy społeczne mury i pozwala spleść się losom postaci, które w innym wypadku spleść by się nie mogły, tak naprawdę tylko uzupełnia tę historię i w niej nie dominuje. Odniosłem wrażenie, że jego potencjał nie został fabularnie wykorzystany, ale ostatnie rozdziały pokazują chyba, że taki był zamysł autora.

Spotkanie ze „Słuchaczem“ będzie szczególnie satysfakcjonujące dla tych, którzy tęsknili za klimatem „Magicznych lat“ (aka „Chłopięcych lat“). „Słuchacz“ został napisany ćwierć wieku później (1991 vs. 2018), osadzony we wcześniejszej historycznej epoce i nieco innym regionie Stanów Zjednoczonych, ale w książce obecny jest ten sam duch dawnego amerykańskiego Południa – z jego urokiem i niebezpieczeństwami, uchwyconymi w unikatowym stylu przypominającym magiczny realizm.

Gorące i parne lato wschodniego Teksasu i Luizjany zdaje się tworzyć idealną scenerię dla tej – momentami ciężkiej i dusznej – powieści. Jej rozmiary (370 stron) tego nie zapowiadają, ale gęstość prozy sprawia, że w zupełności wystarczy miejsca, aby nakreślić fascynujące sylwetki wielu postaci i zainstalować ładunek emocjonalny, dzięki któremu lektura na długo pozostanie w pamięci.