„Martwy dżinn w Kairze i inne opowiadania” to stosunkowo krótki zbiór zaledwie trzech opowiadań (łącznie 151 stron), które stanowią coś w rodzaju wstępu do powieściowej fabuły „Władcy Dżinnów” tego autora. W dwóch z nich pojawia się główna bohaterka późniejszej powieści, ale poza tym związane są ze sobą bardzo luźno. Poza Fatmą el-Szarawi, łączy je jeszcze setting: alternatywny Kair z początku XX wieku, konkretnie roku 1912. Zdarzeniem, które „wykoleiło” historię, którą znamy było pojawienie się czterdzieści lat przed wspomnianą datą aniołów. Doprowadzić miał do tego al-Dżahiz, zaginiony „sudański mistyk, naukowiec i szaleniec którego maszyny sprawiły, że magia przelała się do tego świata z niepowstrzymaną siłą potopu” (str. 52). W tej rzeczywistości Egipt osiągnął potęgę, a rzeczywistość nie tylko została umagiczniona, ale i steampunkowo stechnicyzowana.

Wykreowany w opowiadaniach świat spodobał mi się niemal od razu. Także, a może przede wszystkim z racji orientalnej atrakcyjności, której szukam w fantasy. Nadal nie nudzi mnie taka odmiana i zastąpienie defaultowego anglosaskiego pseudofeudalizmu „klimatem” orientalnym. Który nie stanowi tylko powierzchownego ornamentu. Mam nadzieję, że w opowiadaniach autor dał dopiero przedsmak tego świata i niecierpliwie czekam na powieść. Teksty znajdujące się w tym zbiorze nie są fabularnie skomplikowane. W pierwszym, tytułowym, poznajemy główną bohaterkę, agentkę Ministerstwa Alchemii, Uroków i Istot Nadprzyrodzonych, wspomnianą Fatmę el-Szarawi. Zajmuje się ona rozwiązaniem zagadki śmierci dżinna. W drugim, zatytułowanym „Anioł z Chanu al-Chalili” pewna dziewczyna chce, aby tytułowy anioł spełnił jej życzenie dotyczące chorej siostry. Tekst jest krótki, ale treściwy, aczkolwiek fabuła jest dosyć skromna. To najkrótsze opowiadanie w zbiorze, liczące osiemnaście stron. Trzecie to „Nawiedzony tramwaj numer 15”, a Fatma pojawia się w nim co najwyżej na drugim planie. To najdłuższa z tych opowieści. I choć tytuł mówi wiele na temat jego fabuły, to rozwiązanie zagadki nawiedzonego tramwaju jest nie mniej intrygujące niż rozgrywające się przemiany obyczajowe. Kobiety zyskują w Egipcie prawa wyborcze.

Jeśli mogę polecać ten zbiór, to jako pewną przekąskę, wstęp do powieści proponujący poznanie wykreowanego świata i jego założeń. Z opisu okładkowego „Władcy dżinnów” wnoszę, że będzie to coś w rodzaju kryminału noir osadzonego w tej rzeczywistości. Czyli jak w tytułowym opowiadaniu. Pewną odmianą jest obsadzenie kobiety w głównej roli. W dwóch opowiadaniach, w których pojawia się Fatma, służba kobiet w siłach porządkowych różnego rodzaju i rangi nie jest już żadną sensacją. Przy tym Fatma nosi się „po męsku” – w garniturach, które są przynależne wizerunkowi prywatnego detektywa/agenta służb z powieści lub filmów noir. Fantastyczny czarny kryminał to też żadne gatunkowe odkrycie (żeby przywołać choćby znane i popularne na polskim rynku powieści Jima Butchera i Mike’a Careya). Ale autor dzięki settingowi może wygrać z potencjalnymi mieliznami, czy kliszami gatunkowymi (o ile planuje je powielać, czy się z nimi „siłować” w powieści). Ten zbiór to dobra tego zapowiedź.