W wydawanej przez Maga serii klasyków literatury SF nadszedł czas Roberta Heinleina. Ukazujący się właśnie „Obcy w obcym kraju” to jedna z najsłynniejszych powieści Amerykanina. Wydana w 1961 roku (choć w pełnej, „autorskiej” wersji, na której opiera się tłumaczenie Arkadiusza Nakoniecznika, opublikowana dopiero trzydzieści lat później) idealnie trafiła w swój czas i była później wielokrotnie przywoływana jako inspiracja czy model kontrkulturowych zmian z epoki dzieci-kwiatów.

Punkt wyjścia powieści opiera się na prostym, a jednocześnie świetnym pomyśle. Pierwsza wyprawa na Marsa, zorganizowana jeszcze przed wybuchem III wojny światowej, kończy się fiaskiem – a w każdym razie na Ziemię nie docierają żadne wiadomości od astronautów. Druga, wysłana dwadzieścia pięć lat później, już przez federacyjną strukturę łączącą dawne ziemskie państwa, nawiązuje kontakt z marsjańską cywilizacją. Ba, kosmicznym podróżnikom udaje się nawet sprowadzić na Ziemię przedstawiciela Marsjan: Michaela Valentine’a Smitha, znanego zwykle po prostu jako Mike. I tu właśnie mamy do czynienia z wspomnianym pomysłem: Mike jest urodzonym na Marsie nieślubnym dzieckiem pary astronautów z pierwszej wyprawy. Człowiekiem-Marsjaninem, synem obcej cywilizacji i ziemskich rodziców, którego dwoista natura okazuje się mieć fundamentalny wpływ na bieg książkowych wydarzeń.

Pierwsza część powieści opowiada w dużym stopniu o intrydze politycznej: w związku z tak zwanym precedensem Larkina Smith – przynajmniej według niektórych prawnych interpretacji – jest właścicielem całego Marsa, co czyni z niego atrakcyjną kartę przetargową. Pielęgniarka Jill (Gillian) Boardman, pracująca w szpitalu, będącym w praktyce więzieniem Mike’a, zainspirowana przez zaprzyjaźnionego dziennikarza wykrada przybysza i wywozi go do posiadłości Jubala Harshawa. Ten ostatni to pisarz, prawnik, lekarz i ogólnie interesująca osobowość, otoczona nieustannie gromadką młodych kobiet. Ucieczka ze szpitala ujawnia nadprzyrodzone zdolności Marsjanina: umiejętność przenoszenia przedmiotów i osób do równoległych rzeczywistości, komunikację telepatyczną czy regularnie wspominane kontakty ze Starymi, zmarłymi mieszkańcami Marsa – te ostatnie przywodzą na myśl twórczość Philipa K.Dicka.

Sensacyjno-komediowy ton pierwszych stu kilkudziesięciu stron opowieści przypomina inną pozycję autorstwa Heinleina, też niedawno wznawianą w Polsce, czyli „Hioba – komedię sprawiedliwości”. W miarę czasu większy nacisk narracyjny zostaje jednak położony na kwestiach duchowości i religijności. Mike odwiedza fosterytów, na poły oszukańczą sektę funkcjonującą w Stanach Zjednoczonych, a następnie zakłada Kościół Wszystkich Światów. Celem tego ostatniego ma być połączenie niesamowitych osiągnięć cywilizacji marsjańskiej związanych choćby z całkowicie odmiennym pojmowaniem śmierci, z tym, co Smith uważa za największy skarb ludzkości, czyli wyrażaną przez płciowość seksualnością. Ze współczesnego punktu widzenia w przedstawianej w powieści filozofii widać wiele naiwności: wizje postrzeganego z męskiej perspektywy radosnego, grupowego seksu jako pozbawionej jakichkolwiek pułapek drogi głębokiego porozumienia niewątpliwie brzmiały lepiej w epoce hipisów, ideę ubóstwienia każdej istoty ludzkiej celniej wyrażała Paktofonika, a na przykład gorąca pochwała ekshibicjonizmu zdaje się ograniczać wyłącznie do kobiet. Z drugiej strony lektura „Obcego w obcym kraju” i dziś dostarcza nieustannych smaczków: koncepcja będącego w istocie fundamentalnym zrozumieniem, połączonym z niemal fizyczną integracją grokowania¹⁾, fragmenty dotyczące bieżących losów Marsa, rozważania dotyczące nauki, roli mediów w relacjonowaniu wydarzeń, żarty z astrologii czy wygłaszane przez Jubala autorskie credo utrzymują uwagę nawet wtedy, gdy sama fabuła zaczyna się nieco rozłazić. Jak zdradza sama okładka (skądinąd rewelacyjna), w miarę zbliżania się do nieszczególnie zaskakującego finału coraz silniejszą rolę zaczynają odgrywać analogie między Mikiem a Chrystusem. Jubal przyjmuje na siebie rolę Boga Ojca, konsekwentnie nazywając Smitha synem, a uczniowie Kościoła Wszystkich Światów przygotowują się do działania po odcieleśnieniu swojego Mesjasza. Jak wiadomo, na Marsie śmierć to tylko początek…

Teraz czekamy na zapowiedziane już wznowienie „Luna to surowa pani”.

---

¹⁾ To wymyślone przez Heinleina słowo trafiło już do angielskich słowników.