Ilekroć biorę się za lekturę powieści Brandona Sandersona, ilekroć próbuję wyrazić swoją opinię na jej temat, staję przed tym samym dylematem. Książki tego pisarza powielają pewne rozwiązania, które same w sobie są dobre, ale powtórzone po raz kolejny nieco już się nudzą. Co więcej - niektóre zabiegi powtarzane w niemal nerwicowy sposób zaniżają moją ocenę. Wrócę do tego za moment, pokazując rozmaite aspekty Sandersonowej prozy realizowane konkretnie na łamach „Rozjemcy”. Wcześniej rzućmy okiem na zawiązanie historii.

„Rozjemca” opowiada o dwóch siostrach, księżniczkach niewielkiego królestwa Idris: najstarszej spośród królewskich córek, Vivennie, oraz jej najmłodszej siostrze, Siri. Kiedy pierwsza z nich przygotowywana była od najmłodszych lat na małżeństwo z Susebronem, Królem-Bogiem Hallandrenu, o wiele większego królestwa, z którym Idris za wszelką cenę próbuje utrzymać pokój, Sisi psociła w okolicy. Gdy ojczyzna dziewczyn stanęła w obliczu realnego zagrożenia ze strony potężniejszego królestwa, władca Idris zmienił zdanie i postanowił wysłać do Susebrona młodziutką Siri. Decyzja ta zdumiała niemal wszystkich, łącznie z samą zainteresowaną oraz Vivenną, która nagle poczuła się zupełnie niepotrzebna.

Jeśli ten zarys brzmi wam znajomo, całkiem możliwe, że czytaliście powieść Sandersona zatytułowaną „Siewca wojny” (wydaną przez MAGa w 2010 roku). Jeśli tak - macie do czynienia z tą samą powieścią (oryginalny angielski tytuł brzmi „Warbreaker”), która u polskiego wydawcy zmieniła tytuł przy okazji drugiego wydania. Jest to pierwszy tom cyklu, który po angielsku ukazał się w 2009 roku, a na którego kontynuację przyjdzie nam zapewne nieco poczekać, skoro nawet anglojęzyczne wydanie jest nadal w wydawniczych zapowiedziach. To nieco irytująca perspektywa, ale reedycja pierwszego tomu może zwiastuje nadchodzącą już kontynuację? Kto wie. Wróćmy jednak do samej powieści.

Sanderson, jak wiele razy wcześniej, wrzuca nas do samego środka wydarzeń rozgrywających się w samym środku nieznanego nam świata. To jeden ze wspomnianych przeze mnie zabiegów, niemal markowych dla tego pisarza. W efekcie jesteśmy nieco zdezorientowani na samym początku utworu, dopiero wraz z kolejnymi stronami przybliża nam się nowy (jak zawsze oryginalny) świat i prawa nim rządzące. Podobnie sprawa wygląda z magią. Sanderson nie opiera się na znanych systemach magicznych z literatury fantasy. Choć stworzył już kilka własnych magicznych mechanizmów, w „Rozjemcy” wprowadza kolejny. Tym razem magia opiera się na zbieraniu Oddechów, które następnie wykorzystywać można do ożywiania przedmiotów i uzyskiwania nad nimi kontroli. Nie chcę tu zdradzać szczegółów, bo raz, że jest to cudownie złożony system, a dwa, że Sanderson ujawnia tę magiczną mechanikę stopniowo, pozostawiając pewnie jakieś zaskakujące elementy na kolejne tomy. W każdym razie czytając „Rozjemcę” poznajemy równolegle wielowątkową fabułę, nowy system magiczny oraz oryginalny świat przedstawiony.

Co trochę zajmuje. To z pewnością kwestia indywidualnych preferencji, ale powieści Sandersona wydają mi się za długie i „Rozjemca” cierpi na ten sam mankament. Ta książka liczy przeszło 600 stron, a wydawca nie próbuje nas oszukać wielkością czcionki czy powiększoną interlinią. I to jeszcze nie cała historia, bo przecież „Rozjemca” dopiero otwiera cykl. Wspaniale się to czyta, z uwagi na dużą i wyraźnie obecną fantazję autora, oryginalne rozwiązania i - nieco powtarzalny, ale wciąż dobry - sposób prowadzenia narracji. Jednak nie udaje się uciec przed pewnymi dłużyznami. Co więcej, odnosi się wrażenie, że pewne rzeczy są niepotrzebnie skomplikowane, że powieść obyłaby się bez kilku pobocznych wątków czy elementów tła, a nawet taki lifting przysłużyłby się dynamice opowieści, która zwłaszcza na początku nieco zawodzi.

„Rozjemca” to dobra, ciekawa powieść. Fani Sandersona nie będą zawiedzeni (o ile nie przeczytali jej już jako „Siewcę wojny”), a czytelnicy, którzy chcieliby od niej rozpocząć swoją literacką znajomość z tym autorem, mogą to śmiało zrobić. Dla tych, którym Sanderson nieco już spowszechniał, oraz do podobnych do mnie orędowników prozy mocnej a zwartej, „Rozjemca” będzie trochę męczący przez swoje gabaryty i powtórki z poprzednich książek. Jednak nawet wtedy tom otwierający serię pozostaje przyzwoitą powieścią fantasy.