Książka Humphreya Carpentera ukazała się w oryginalnej wersji językowej w roku 1977, a więc zaledwie cztery lata po śmierci Tolkiena. To ważna informacja, ponieważ od samego początku naprowadza nas na dwa tropy. Po pierwsze, książka powstała na długo przed wysokobudżetowymi ekranizacjami „Władcy pierścieni” i „Hobbita”, które wciągnęły Tolkiena w obszar masowej kultury popularnej. A nawet zanim osiągnął on spektakularny sukces czytelniczy na arenie międzynarodowej (choć pierwszy polski przekład pochodzi z początku lat 60., to był on trzecim tłumaczeniem tego dzieła na język obcy). I choć w latach 70. Tolkien był już pisarzem znanym i cenionym, to nie był jeszcze ikoną, którą stał się później. Przez to Carpenter mógł zająć perspektywę inną, od bezkrytycznego superfana. Mógł traktować Tolkiena jak człowieka, ze wszystkimi ludzkimi wątpliwościami i słabościami, a nie jak pisarskiego idola, bożka, bałwana.

Druga implikacja faktu tak wczesnej daty powstania biografii Tolkiena to możliwość bezpośredniego kontaktu pomiędzy autorem tej książki a jej bohaterem. I ten kontakt rzeczywiście miał miejsce, w 1967 roku, pieczołowicie opisany w omawianej tu pracy. Carpenter został później redaktorem listów Tolkiena i uzyskał dostęp zarówno do bogatego archiwum, jak i do rodziny oraz przyjaciół pisarza. Dzięki temu oparł swoje badania nad życiem autora „Hobbita” na wielu źródłach, często unikalnych, kreśląc z nich biografię barwną i wielowymiarową, pełną anegdot i wspomnień, ale też informacji i przemyśleń spisanych pierwotnie tą samą ręką, która spisywała przygody Bilbo Bagginsa.

Biografie słynnych pisarzy są specyficzną podkategorią biografii. Zwykle, nim po nie sięgniemy, znamy już - jeśli nie w całości, to przynajmniej w wyborze - dorobek literacki danego autora, zwykle też jesteśmy pod większym czy mniejszym wrażeniem owego dorobku, skoro skłonił nas do sięgnięcia po biografię. Specyfika, którą mam tu na myśli, bierze się z tego, że w sytuacji takiej wydaje nam się, że w pewien sposób już "znamy" pisarza, i to nasze "znanie" konfrontujemy z jego faktycznym życiem, postawami i poglądami (o ile biografia jest udana). Z tej konfrontacji wyjść mogą rozmaite doświadczenia, od zaskoczenia, przez rozczarowanie, po sympatię. Choć „J.R.R. Tolkien. Biografia” nie jest laurką, to i tak budzi w czytelniku szereg pozytywnych uczuć i emocji względem jej bohatera.

Jedną z dużych zalet tej pozycji jest ukazanie Tolkiena w sposób bardzo spójny. Carpenter nie stawia wyraźnych granic pomiędzy działalnością naukową profesora a jego praktyką pisarską. Przeciwnie, wyraźnie pokazuje, jak te dwie formy intelektualnej działalności współgrały ze sobą. Widać to najwyraźniej chyba w wieloletnich pracach nad „Beowulfem”, ale także w powieściach fantastycznych Tolkiena. Co więcej, tę samą spójność odnajdziemy pomiędzy życiem prywatnym pisarza a jego twórczością. Książka Carpentera może nam służyć za swego rodzaju przewodnik biograficzny po utworach Tolkiena. I nie chodzi tylko o kontekst powstania czy wydania poszczególnych utworów, który naturalnie także zostaje przedstawiony, ale o pewne doświadczenia, czasem nawet z dzieciństwa czy wczesnej młodości, które ukształtowały wyobraźnię pisarza i przeniknęły (w fantastycznym płaszczyku) na karty jego książek.

„J.R.R. Tolkien. Biografia” ukazała się już po polsku we wcześniejszych wydaniach, nosiła wtedy tytuł „J.R.R. Tolkien. Wizjoner i marzyciel”. To ta sama książka, jednak jeśli wtedy nie mieliście okazji po nią sięgnąć, polecam zrobić to teraz.