„Rok po końcu świata” łączy utwory steampunkowe, cyberpunkowe, postapokaliptyczne i inne. Prawdziwi fantastyczny miszmasz, w którym być może zabrakło myśli przewodniej i odrobiny mocniejszej selekcji, ale znalazło się kilka naprawdę niezłych tekstów, dzięki którym czas spędzony przy zbiorze na pewno nie będzie stracony.

„Rok po końcu świata”, pierwsza wydana przez Powergraph wyłącznie w formie elektronicznej antologia, początkowo miała się ukazać w 2011 roku i nosić – o zaskoczenie – tytuł „Rok przed końcem świata”. Wydaje się jednak, że to dobrze, iż premiera złapała dwuletni poślizg, gdyż między tekstami cyber- i steampunkowymi znalazły się też opowiadania wykorzystujące motywy postapokaliptyczne. I chociaż Majowie się pomylili, to w zbiorze możemy zapoznać się z kilkoma pomysłami, jak też świat po roku 2012 mógłby wyglądać.

Zbiór otwiera „(¥ b 3 r p µ n |{!” Michała Cetnarowskiego, stanowiący swego rodzaju manifest, by nie powiedzieć wręcz fabularyzowany esej. Mam wrażenie, że to kolejna próba – nieco w stylu Jacka Dukaja – napisania tekstu totalnego, wyczerpującego daną tematykę, a jednocześnie odważnego literacko. Tym razem Cetnarowski próbuje rozprawić się z cyberpunkiem, wykorzystując elementy znane już wcześniej, chociażby z „Accelerando” Charlesa Strossa. Niemniej, nawet mimo że w tej tematyce być może zdarzały się już lepsze teksty, jest to jeden z ciekawszych utworów w zbiorze za sprawą próby stworzenia sposobu korzystania z sieci przyszłości czy obrazowego pokazania zmiany kontaktów międzyludzkich (szczególnie wśród młodzieży).

Po tak mocnym otwarciu kolejnym autorom nie było tak łatwo sprawić równie dobre wrażenie; nie każdemu to się udało. Paweł Ciećwierz oferuje zestaw znanych motywów i elementów science fiction, by opowiedzieć historię przyjemną, ale dość banalną, która szybko wypada z pamięci. Znacznie bardziej wyrazista – i też poruszająca (przynajmniej pozornie) tematykę pojedynków i walk na ringu – jest opowieść Wojciecha Szydy. „Popiołun” (ukazał się wcześniej w Wydaniu Specjalnym Fantastyki 3/2013) oferuje zagadkę, wynikającą tak z fabuły, jak i kreacji świata przedstawionego. Jedno z ciekawszych opowiadań w zbiorze.

Zaskakuje, szczególnie formą, Michał Protasiuk. „Prawie”, z rozbudowaną, pełną detali i wielopiętrowych metafor narracją w czasie teraźniejszym, opowiada intrygującą historię w świetnie wykreowanych, wzorowanych na latynoamerykańskie, klimatach. I, jak to w przypadku tego autora bywa, pod przykrywką fabuły kryje się coś więcej. Równie zaskakujący (i być może nawet lepszy) jest „Koniec/początek wieku” Pawła Majki. W tym opowiadaniu jest wszystko, od gry konwencją, i nawiązań literackich, poprzez nieoczywistą narrację i suspens, aż po świetne wykonanie.

Anna Kańtoch też nie zawodzi, chociaż „Okno Myszogrodu” niekoniecznie należy zaliczyć do jej spektakularnych tekstów. Niemniej świetny nastrój przekłada się na przyjemność obcowania ze światem przedstawionym, a fabularny twist w zakończeniu dodatkowo podwyższa ocenę. Nieco słabiej natomiast wypada „Dwa do dwóch” Joanny Skalskiej, fabularnie rozmyte mimo wyrazistych kafkowskich skojarzeń.

Trafiają się też niestety teksty, które odstają od reszty. Zupełnie nie przemówiła do mnie wariacja Mileny Wójtowicz na temat nadprzyrodzonych mocy osiąganych dzięki specjalnej przemianie. Być może historia opowiedziana w „Post mortem” byłaby bardziej strawna przy skondensowaniu treści, ale w końcowej formie sprawia wrażenie rozwleczonej, a pomysł – jaki by nie był – znacząco rozwodniony. Podobny zresztą zarzut można postawić „Miotlarce” Stanisława Truchana; z tym zastrzeżeniem, że w tym tekście nawet pomysłu fabularnego nie widać, a jedynie chęć (w sposób nierobiący większego wrażenia) pokazania przerobionej na steampunkową modłę realiów Galicji.

Najmniej pasującym do całości, chociaż wcale nie słabym, jest tekst Emila Strzeszewskiego. „Iskry w wodzie” zaczynają się od mocnego akcentu, by potem intrygować odrealnieniem świata przedstawionego, dualizmami i ciekawymi relacjami między bohaterami. Opowiadanie jednak powinno zakończyć się nieco szybciej, bo poszlaki zbyt szybko podpowiadają rozwiązanie, a w końcówce ucieka dynamizm, przez co puenta nie jest tak mocna, jak być powinna.

Omawianie antologii zacząłem od tekstu wyróżniającego się, takim też zakończę: zresztą zamyka on zbiór. Jakub Nowak przyzwyczaił do gęstych wizji, w których świetna proza łączy się z niesamowitymi pomysłami. Nie inaczej jest i w „Retro (fantazji alternatywnej)”, która stanowi istną mieszankę konwencji i koncepcji, z której powoli wyłania się fascynujący zamysł autora. To tekst, który spokojnie może się równać z „Karnawałem” czy „Amnezjakiem”.

Niezależnie od mieszaniny konwencji i tematów uniemożliwiającej określenie „Roku po końcu świata” antologią tematyczną, w zbiorze znalazło się kilka bardzo ciekawych tekstów, a on sam wcale nie odstaje jakością od innych antologii Powergraphu. Pozostaje mieć nadzieję, że wyłącznie elektroniczna forma publikacji nie wpłynie negatywnie na ich dostępność dla czytelników: Nowaka, Majkę czy Cetnarowskiego trzeba przeczytać.