Skandynawia to kraina pięknych fiordów, niebezpiecznych gór pokrytych lodowcami, jednak przede wszystkim jest to ojczyzna wikingów, jednego z najsłynniejszych ludów świata. Wychowani w surowych warunkach, przyzwyczajeni do lodowatych podmuchów wiatru siali grozę w całej ówczesnej Europie. Podbijali kolejne kraje, ale sami też stali się ofiarą podboju. Innego, skrytego, ale przez to znacznie bardziej niebezpiecznego. Właśnie o nim opowiada „Ostatnia saga”, o walce dwóch religii, dwóch porządków życia. Ścierają się siły zwolenników Chrystusa z wyznawcami Odyna i Freyi. W powieści Mortki nie są to jedynie symbole, ale postacie realne, wpływające na losy świata. Ten, kto wygra to starcie, będzie wyznaczał przyszłość Nidaros. Jakiekolwiek będzie rozwiązanie, będzie to ostatnia saga w chwalebnej historii ludu północy.

Marcin Mortka to skandynawista i widać to w każdym elemencie powieści. Doskonale opisy, barwne i szczegółowe pozwalają doskonale wczuć się w klimat. Właśnie on jest jednym z największych atutów książki. Czytając, razem z bohaterami wędrujemy po lasach, znikamy w tumanach mgły, atakujemy wroga w krwawych i bezlitosnych potyczkach. Autor może i nie posiada wybitnych umiejętności pisarskich, ale potrafi niezwykle plastycznie przedstawić wydarzenia. Obrazu dopełniają szczegóły, choćby używanie w dialogach sformułowań w języku wikingów i przystępna archaizacja.

Osoby obeznane z historią i mitologią skandynawską szybko odkryją inspiracje autora. Król Eryk Halvdanson, usiłujący siłą nawrócić poddanych na chrześcijaństwo, jest zapewne wzorowany na Olafie Haraldssonie, który w podobny sposób działał w Norwegii. Także ich koniec jest uderzająco podobny.

Uważam „Ostatnią sagę” za powieść bardzo udaną, ale razi mnie przede wszystkim jedna rzecz. Mam wrażenie, że autor nie mógł się zdecydować pomiędzy realiami historycznymi, a typową fantastyką, w związku z czym spróbował skorzystać z obu. Wyszło trochę nijako. Z jednej strony mamy chrześcijaństwo, nordyckich bogów, wiele nawiązań do historii, a z drugiej liczne elementy fantastyczne. Bogowie mają realną władzę i siłę sprawczą, akcja dzieje się w wymyślonej krainie, a jednym z bohaterów jest Karzeł, że nie wspomnę o trollach. W moim odczuciu bardziej korzystne byłoby zdecydowanie się na jedno konkretne rozwiązanie, albo powieść historyczną z elementami fantastyki, albo też czystą fantastykę. Powieści, ku mojemu niezadowoleniu chyba trochę bliżej ku temu drugiemu. Luźne wykorzystywanie historii raczej mnie razi.

Kilka słów należy także poświęcić zakończeniu, które mogłoby by być znacznie lepsze. Nie mam nic do zarzucenia ciekawemu wpleceniu postaci Chrystusa do wierzeń skandynawskich, ale już pozostałe wątki są zdecydowanie naciągane. Dodatkowo rażą dłużyzny, a przecież bardziej właściwym byłoby zakończenie szybkie, sprawne i ostateczne – jak cięcie topora. Cóż, pozostaje mieć jedynie nadzieję, że autor poprawi te elementy w swojej następnej powieści. Nie ukrywam, że z chęcią ją przeczytam, jeszcze raz przeniosę się na daleką Północ, gdzie rządzą surowe prawa, a ludzie walczą codziennie o przetrwanie.