Kończę pisać ten tekst dnia pierwszego listopada. Każdy czas jest dobry na rozmowę o dobrej książce, bywają jednak okazje, w których kontekst zastępuje nadmiar słów. Powracający zmarli stanowią główny motyw najnowszej dzieła Łukasza Orbitowskiego. Pierwszego listopada przywołujemy ich intencjonalnie, wspominamy. Co jednak gdyby to zmarli przywoływali nas, by na naszym żywym mięsie animować swoje na wieki zamrożone w historii czyny?

„Ogień” jest kolejną po „Mirażu” pozycją w serii „Zwrotnice Czasu. Historie Alternatywne”, która historią alternatywną nie jest. Podobnie jak w przypadku przywołanej powieści Zbigniewa Wojnarowskiego, mamy do czynienia z mocno uwikłanym historycznie horrorem. W swej najbardziej wierzchniej formie historia o duchach, w której autor, wykorzystując jako podstawę powszechny motyw kultury popularnej (turyści w opuszczonym miejscu, widmo dawnych wydarzeń, opętanie), niuansuje go tak, że cała historia, zaczynając od przystanku „horror popularny, jaki znasz”, jedzie w prawdziwie mrocznym kierunku. Łukasz Orbitowski zaskakująco, ale i w sposób niewymuszony odnajduje ścieżki skojarzeniowe między sytuacją i dramatami współczesnej klasy średniej, a historią powojennych partyzantów i przedstawicieli nowej władzy. Drogi te wiodą między dwoma braćmi podzielonymi dziedzictwem ojca, ale spotykają się w zupełnie innym czasie, w innym kontekście.

Całość postrzegamy przez perspektywę dramatu jako gatunku literackiego. Z wszystkimi tego konsekwencjami – ograniczona ilość bohaterów, miejsc, umowność wielu scen. Zmiana formy nie rozstraja klimatu opowieści, wręcz przeciwnie, świetnie koresponduje z wydarzeniami na kartach książki. Nie jestem specjalistą od dramatu, tej specyficznej formy ekspresji, mam wrażenie, że Orbitowski przeniósł mimo wszystko sporo elementów typowych dla powieściowego stylu pisania. Kwestie postaci wydają się nieco długawe, jakby kompensowały brak opisów, natomiast w komentarzach do tekstu często zawierają się sporo wnoszące, ale dość mało sceniczne uwagi.

Wcześniej wielokrotnie zachwalałem sposób wydania (twarda oprawa, papier, niuanse graficzne) powieści przez Narodowe Centrum Kultury, nie inaczej jest tym razem. W porównaniu do innych pozycji z tej serii „Ogień” jest niedługi, forma dramatu scenicznego czyni go lekturą na jeden wieczór. Wiele stron zajmują świetnie wykonane tradycyjne grafiki, idealnie oddające klimat z kart książki. Okładka, wykonana w oparciu o ilustrację Wojciecha Siudmaka, ale w swoim minimalizmie mało Siudmakowa – również daje radę. Nieco gorzej ma się rzecz z tekstami dodanymi – o ile krótki wstęp Krzysztofa Dudka kurtuazyjnie stwierdza o losach „Ognia”, że są skomplikowane i zachęca do lektury, tak posłowie Jacka Pawłowicza, sucha historyczna notka stająca się pod koniec laurką, wygląda po prostu nie na miejscu. Zwłaszcza po zakończeniu samego dramatu, wydobywającego z całej sytuacji wielość gorzkich odcieni.

Dramat Orbitowskiego zdaje się w podobny sposób opisywać rzeczywistość co film Marka Koterskiego „Wszyscy jesteśmy Chrystusami”. Tam motyw drogi krzyżowej łączony z uzależnieniem pozostawał na poziomie metafory. Tu droga krzyżowa zachodzi Cię od tyłu i wali drewnem w potylicę. Mocna rzecz. Za rekomendację niech służy Wam nadzieja, jaką żywię. Że zobaczę „Ogień”, na żywo, na scenie.