Przełom sierpnia i września nie jest najlepszym czasem dla „katedralnego” recenzenta, szczególnie pracującego w branży edukacyjnej. Niestety, sprawy zawodowe są wtedy na pierwszym miejscu, a na działalność redakcyjną trudno wygospodarować choćby godzinkę. Stąd też mocno opóźnione omówienie wrześniowego numeru SFFiH, za które serdecznie przepraszam. A przyznać trzeba, że jest co czytać i recenzować.

Tym razem rednacz Rafał Dębski zaprezentował sześć opowiadań utrzymanych w różnej konwencji: od steampunku, poprzez science fiction, aż do fantasy.

„Jak wiatr na stepie” Andrzeja Sawickiego to kolejne wizyta w XIX-wiecznej Europie nawiedzanej przez niezwykłe zjawiska oraz ludzi obdarzonych tajemniczą mocą. Tym razem autor wiedzie nas na rubieże carskiej Rosji, gdzie na stepach Azji Środkowej ważyć się będą losy niepodległej Polski. Po czyjej stronie stanie, zrusyfikowany polski podoficer Teofil Pustowójtow? Pozostanie wierny carowi, a może podąży za własnym przeznaczeniem? Pewnie jestem nieobiektywny – okres XIX wieku należy do mojego ulubionego w historii, ale tekst Sawickiego mnie zauroczył. W tekście wyczuwa się klimat epoki, udaje mu się także, z sukcesem, oddać charakter oraz mentalność żyjących wtedy ludzi. Do gustu przypadł mi także mocno rozbudowany wątek etnograficzny ukazujący życie codzienne plemion Kazachów i Kirgizów. Kolejny plus – wartka i wciągająca, choć przewidywalna akcja. Szkoda tylko, że cała fantastyka w opowiadaniu koncentruje się wyłącznie na ludziach posiadających nadprzyrodzone zdolności, kosztem prezentacji innych form zjawiska.

Utwór „Cud RP Project” Tomasza Duszyńskiego ma dość nietypową konstrukcję: zamiast zwartej budowy, otrzymujemy zapis serii wywiadów, połączonych postacią prowadzącego je dziennikarza. Tworzą one dość spójny obraz świata, który stanął w obliczu zagłady. Tym razem nie jest to jednak zaraza, atak kosmitów czy wojna nuklearna, ale prawdziwy Armagedon. W obliczu wojny z siłami piekielnymi tylko Polska stanowi realną siłę mogącą uratować ludzkość. Dlaczego akurat my? Autor unika jednoznacznych odpowiedzi, koncentrując się na przebiegu zdarzeń i ich konsekwencjach. Daje to możliwość do snucia własnych teorii, ale jednocześnie pozostawia niemiłe uczucie pewnej luki, niedopowiedzenia. No i końcówka – przydałoby się coś mniej oklepanego.

Problematykę wojny porusza także „Najgorsza rzecz na świecie” Agnieszki Szady. I ponownie jest to konflikt dość nietypowy. Owszem, starcie elfów i krasnoludów nie są w literaturze niczym nowym, ale już umieszczenie ich w scenerii rodem z „Gwiezdnych wojen” stanowi pewien powiew świeżości. Lecz czy faktycznie chodzi tutaj tylko i wyłącznie o opis kosmicznych bitew? Czy aby nie stanowią one jedynie tła dla historii o miłości, która wszak niejedno ma imię? Tak czy inaczej otrzymujemy zgrabne opowiadanie, które czyta się z dużą przyjemnością.

„Czterysta tysięcy za Dagny O” Istvana Vizvary’ego nie jest łatwe w ocenie. Początkowo sądziłem, ze będziemy mieć tu do czynienia z uwspółcześnioną wersją mitu o Pigmalionie, ale szybko zarzuciłem ten trop. Kolejne wątki: działalność Dwighta, nitroalgi mocno skomplikowały fabułę, tak że pod koniec utworu trudno jest jednoznacznie stwierdzić, o czym tak naprawdę traktuje opowiadanie. O dziele, które przerosło swego twórcę? O nieświadomie wołanej inwazji obcego organizmu? Końcowy efekt jest dość dyskusyjny – dla jednych osób będzie to opowiadanie wręcz kultowe, innych odrzuci. Nie sposób natomiast odmówić autorowi sprawnego pióra i umiejętności tworzenia ciekawych, acz skomplikowanych historii.

„Po drugiej stronie szyby” Jagny Rolskiej wykorzystuje klasyczny motyw zamiany ciał z tym, że dla odmiany ofiarami tegoż zjawiska padają człowiek i akwariowa rybka. Taka wędrówka dusz daje spore możliwości komiczne (obserwacja świata z perspektywy gupika), a także okazje do wypowiedzenia kilku cierpkich słów na temat polskiej służby zdrowia (bezduszność części lekarzy). Nie zabrakło także miejsca na wątki poboczne (czarująca mucha Bogdan) i kilka niespodziewanych zwrotów akcji. W sumie miła rozrywka do szybkiego zapomnienia.

W podobnych kategoriach należy rozpatrywać „Dług” Łukasza Sawczaka, w którym światowy kryzys finansowy dotyka krainę fantasy. Jego główną ofiarą jest domorosły mag Aleksander starający się na wszelkie sposoby pozbyć tytułowego długu. Zabawy jest przy tym sporo, chociaż dla części czytelników perypetie głównego bohatera mogą aż za dobrze przypominać smutną codzienność i własne kłopoty finansowe.

Dział publicystyki tym razem reprezentują tylko trzy felietony. Tekst Andrzeja Pilipiuka niby jest premierowy, ale sprawia wrażenie kolejnej wariacji na ten sam temat – w tym wypadku upadku kultury i zbawczej roli miłośników literatury. Dużo ciekawiej wypada Dariusz Domagalski, który dosłownie pokazuje nam nasze miejsce we wszechświecie. Pewnie część osób chciałaby się pospierać z autorem, ale przedstawione przez niego fakty są niepodważalne – może i jesteśmy w centrum kosmosu, ale wyłącznie we własnych oczach. Na koniec pozostają nam rozważania Jarosława Grzędowicza na temat przyszłości podróżowania. Jako osobie nieposiadającej prawa jazdy perspektywa autopilota odwalającego całą robotę (jazdę) za mnie wydaje się kusząca, ale czy byłoby to faktycznie idealne rozwiązanie?