Dzieci bywają okrutne. Nastolatki w gniewie potrafią powiedzieć wiele nieprzyjemnych rzeczy. Frustracja powodowana wkraczaniem w dorosłe życie skutkuje niekontrolowanymi wybuchami. Obiektem tych słownych napadów agresji są przede wszystkim najbliżsi, cierpliwie znosząc fochy i zmiany nastrojów. Prawdą jest, że miłość wiele wybacza, ale nie sprawia, że słowa mniej bolą. Po latach wielu z nas zapewne uświadomiło sobie, jak krzywdziło rodzinę: szczęściem jest, gdy możemy to naprawić. Bohater i imiennik powieści Charlesa Yu nie miał tego szczęścia. „Jak przeżyć w fantastycznonaukowym wszechświecie”, wbrew poradnikowemu tytułowi, jest właśnie o gorzkim spojrzeniu w przeszłość na błędy w relacjach z ojcem.

Książki o podróżach w czasie, a przede wszystkim wyruszaniu w swoją przeszłość, polegają przede wszystkim na tworzeniu paradoksów: ingerowaniu w minione wydarzenia i zmienianiu w ten sposób teraźniejszości. Początkowo zdaje się, że Yu nie będzie w tym względzie oryginalny, ale wraz z lekturą okazuje się, iż podróż w przeszłość głównego bohatera ma przede wszystkim wymiar duchowy, a nie fizyczny. Przeżywa on na nowo najważniejsze sytuacje z młodości, z dystansem i zrozumieniem patrząc na relacje z rodzicami – przede wszystkim z ojcem, ale po części również z matką. Bohater nie zmienia swojej przeszłości: doświadcza jej raz jeszcze, tym razem ze zrozumieniem i zrodzonym z niego bólem.

Na osłodę gorzkiej wymowy do powieści, szczególnie w jej pierwszej połowie, przemycono sporo humoru pod różnymi postaciami: od słownych żartów, po bardziej wysublimowany humor sytuacyjny i kontekstowy. Ubarwia to i nieco załamuje smak powieści, który przez to nie jest aż tak cierpki. Jednakże, patrząc z dalszej perspektywy, są śmiechem przez łzy: zabawne, ale nie przynoszą radości. Potęguje to specyficzna narracja powieści, pełna rozbudowanych, introwertycznych zdań.

Opowiadana w powieści historia jest osadzona w kontekście imigranckim. Ciężko powiedzieć, na ile Yu pisał ją na bazie własnych doświadczeń, ale udało mu się zaobserwować i odwzorować cechy typowe dla azjatyckich imigrantów w Stanach Zjednoczonych. Ojciec głównego bohatera jest przykładem imigranta w pierwszym pokoleniu: zakompleksionego, niedocenianego pracusia, starającego się rzetelnością i sumiennością osiągnąć uznanie i akceptację w nowej ojczyźnie. Dla odmiany jego syn to żywy przykład drugiego pokolenia imigrantów: zagubiony, bez życiowych celów. Gardzący korzeniami, a jednocześnie niepotrafiący odnaleźć się w amerykańskim społeczeństwie, co skutkuje marginalizacją lub wręcz alienacją i wykluczeniem. Tutaj rzecz jasna zostało to ubrane w fantastycznonaukową otoczkę, ale przesłanie zdaje się być wyraźne.

Przy takim tytule nie sposób pominąć elementów stanowiących o zaszeregowaniu tej powieści do science fiction. Yu stworzył interesującą i oryginalną strukturę odpowiadającą za podróże czasie, która jednocześnie dobrze współpracuje z fabułą powieści. Pisanie o temporalnych wędrówkach obarczone jest również sporym ryzykiem natury logicznej, ale Yu zaskakująco dobrze z tej pułapki wybrnął: gdy już-już wydaje się, że można go przyłapać na błędzie, stosuje jakiś zwrot i wychodzi z sytuacji obronną ręką.

Siła „Jak przeżyć w fantastycznonaukowym wszechświecie” polega przede wszystkim na dużym ładunku emocjonalnym, przywołującym nasze własne wspomnienia. W tle pozostają takie elementy jak fabuła, konstrukcja świata przedstawionego czy kreacja bohaterów: pełnią one funkcję służebną względem warstwy uczuciowej. Ocena książki zależy przede wszystkim od tego, czy Yu trafił we wrażliwą dla nas nutę z przeszłości. Jeśli nie, to prawdopodobnie przejdzie się obok jego książki obojętnym.