antologia - "Księga strachu", część 1

NAST.pl

Komiks

Facebook

Forum

Strona główna Zapowiedzi Recenzje Imprezy Konkursy Wywiady Patronaty Archiwum newsów Artykuły i relacje Biblioteka Fragmenty Galerie Opowiadania Redakcja Zaprzyjaźnione strony

Zaloguj się tutaj! | Rejestruj

Patronat

Moorcock, Michael - "Elryk z Melniboné"

Le Guin, Ursula K. - "Lawinia" (wyd. 2023)

Ukazały się

Sullivan, Michael J. - "Epoka legendy"

Stewart, Andrea - "Cesarzowa kości"

Wagner, Karl Edward - "Kane. Bogowie w mroku"

Howard, Robert E. - "Conan. Księga druga"

Kukiełka, Jarosław - "Kroczący wśród cieni"

Gray, Claudia - "Leia. Księżniczka Alderaana"

Le Fanu, Joseph Sheridan - "Carmilla"

Henderson, Alexis - "Dom Pożądania"

Linki

antologia - "Księga strachu", część 1

Wydawnictwo: Runa
Cykl: antologia - "Księga strachu"
Data wydania: Listopad 2007
ISBN: 978-83-89595-39-3
Oprawa: miękka
Format: 160×240 mm
Liczba stron: 496
Cena: 37,50 zł
Ilustracja na okładce: Jakub Jabłoński

antologia - "Księga strachu", część 1

Równo rok temu ukazała się „Księga smoków” – pierwsza antologia wydana przez Agencję Wydawniczą Runa. Zbiór osiągnął znaczący sukces: trzy opowiadania zostały nominowane do Nagrody im. Janusza A. Zajdla – w tym zwycięzca, „Smok tańczy dla Chung Fonga” Mai Lidii Kossakowskiej. Wydawca postanowił pójść za ciosem i wyszedł z podwójnym uderzeniem: dwoma tomami antologii „Księga strachu”. Jako że Runa zapewnia, że każdy z tomów stanowi zamkniętą całość, w niniejszej recenzji skoncentruję się na pierwszej odsłonie tej antologii.

Antologia zaczyna się od tekstu Ewy Białołęckiej, w którym daje się wyczuć nawiązania do klasycznych motywów lovecraftowskich z drzwiami do innych wymiarów. Wszechobecna atmosfera grozy w „Drzwiach Do...” jest silną stroną opowiadania, choć puenta w tak popularnym schemacie nie ma prawa zaskakiwać. Inspirację innymi utworami widać również chociażby u Aleksandry Janusz. „Ciasteczko dla Lorelei” to bardziej krwawa wersja „Gremlinów” w skali makro. Słodkie skrzydlate elfiki nie są dokładnie tym, co zachwala sprytny marketingowiec. Efekt końcowy łatwy do przewidzenia, ale czyta się z przyjemnością.

W nutę obyczajową uderzają Iwona Surmik i Witold Jabłoński. Ta pierwsza opowiada historię pewnej dziewczyny, która przyjeżdża na wieś i odkrywa rodzinną tajemnicę. Ważniejsze jednak i ciekawsze jest przedstawienie jej relacji z rówieśnikami, choć być może jest to trochę mało wiarygodne z punktu widzenia psychologii postaci. Niemniej jest to bodajże pierwszy tekst tej autorki, który przypadł mi do gustu. Dla odmiany u Jabłońskiego strach występuje w roli obawy przed odrzuceniem, nieodwzajemnienia uczucia, wystawienia na pośmiewisko. Początek opowiadania jest bardzo klimatyczny, świetnie napisany i robiący spore wrażenie. Niestety później okazuje się, że jest to przygrywka do niezbyt wyszukanej aluzji politycznej¹⁾, która niszczy wcześniej zbudowany nastrój. Szkoda, gdyż pierwsza połowa utworu budziła nadzieje na naprawdę dobry kawałek prozy.

Większość opowiadań dzieje się w polskich realiach, ale kilku autorów przenosi czytelnika do odległych krain – zarówno w przestrzeni jak i w czasie. Jacek Piekara na warsztat bierze czasy Kaliguli i w specyficzny sposób opisuje jego szaleństwo – a może raczej szaleństwo, które opanowało Rzym za jego panowania. Dla odmiany Krzysztof Piskorski serwuje czytelnikowi realia lodowatych rosyjskich pustkowi podczas odwrotu Wielkiej Armii w 1812 roku. Oddział polskich żołnierzy musi się zmierzyć z dziką potęgą Rosji, która przebudziła się, by zniszczyć agresorów. Podobnie jak i wcześniejsze opowiadania Piskorskiego, tak i to cechuje się prostotą języka i przedłożeniem fabuły nad kreację postaci. Podróż czasoprzestrzenną serwuje również Jakub Ćwiek, przenosząc akcję do Wietnamu, w czasy słynnej wojny. Fantastyki w tym opowiadaniu niewiele, lecz ten niedostatek odrobiony jest z nawiązką dzięki nastrojowi. W mojej opinii „Krew na ich rękach” jest jednym z ciekawszych tekstów w dorobku twórcy książek o Lokim.

W omawianym tomie umieszczono trzy opowiadania autorów raczej nieznanych szerszej publiczności. Mariusz Kaszyński, mający niedługo zadebiutować w Runie książką, prezentuje zgrabną historię, acz nieco spłyconą. „Przerwana lekcja” znacznie by zyskała na wartości, gdyby zagłębić się w odczucia bohaterów. W formie, jaka została wydrukowana, niestety tego brakuje, przez co historia przechodzi bez echa. Ot, kolejna opowieść z dreszczykiem w tle. Lepiej prezentuje się „Pan” duetu Kazimierz Kyrcz jr.²⁾ i Łukasz Radecki. Choć miejscami tekst sprawia wrażenie niedopracowanego, to ogólne wrażenie jest raczej pozytywne. Z tej trójki najlepiej prezentuje się utwór Dariusza Łowczynowskiego. Pomysł i fabuła co prawda nie porywają, ale próba zabawy językiem jest dosyć udana, choć niestety obecna tylko w dialogach. Zupełnie nie rozumiem, czemu nie została wprowadzona również do narracji. Dzięki temu tekst znacznie by zyskał. Autorowi sugeruję lekturę książek Wita Szostaka i wprowadzenie obserwacji w praktyce.

Na deser zostawiłem sobie dwa opowiadania zdecydowanie wyróżniające się na tle antologii, choć zupełnie od siebie różne. Maciej Guzek w charakterystyczny dla siebie sposób prowadzi fabułę ni to detektywistyczną, ni to sensacyjną, by zaprezentować problem naszego świata. W „Adwencie” na warsztat idzie religia, a raczej przyczyny religijności i wiary. Pomysł być może trochę obrazoburczy, ale udanie zrealizowany. Natomiast Łukasz Orbitowski uderza w zupełnie inną nutę. Początkowo „Gwiazd się strzeż, w dymie się kryj” ciężko rozgryźć, ale z czasem historia układa się w spójną całość, która robi spore wrażenie. Autor nie mówi wszystkiego wprost i pozostawia czytelnikowi pole do własnej interpretacji.

Nazwa zbioru daje do zrozumienia, że opowiadania w nim zawarte mają być z pogranicza horroru czy też literatury grozy. Czytelnik z pewnością oczekuje dreszczyku niepewności podczas lektury, a może nawet nieuchwytnego poczucia zagrożenia, obawy przed przewróceniem następnej strony. Jednakże w ten obraz – mniej lub bardziej udanie – wpasowuje się zaledwie kilka utworów. Znacznie częściej to bohaterowie opowiadań znajdują się w okolicznościach wywołujących strach, a nawet przerażenie. Jednakże to uczucie nie przenosi się na czytelnika, który pozostaje biernym odbiorcą, bez osobistego zaangażowania. Opowiadania są próbą pokazania grozy w otaczającym nas świecie, bez konieczności wprowadzania elementu nadprzyrodzonego. Jeśli jednak się on pojawia – w fantastyce przecież to rzecz nieodzowna – to prędzej uosabia i uwypukla ludzkie obawy, niż sam w sobie ma stanowić o „horrorowatości” utworu. Pojawiają się również teksty, które oprócz postaci rodem z horroru – wampira na przykład (Piekara, Surmik) – ze strachem w jakiejkolwiek postaci nie mają nic wspólnego.

Poziom pierwszej części „Księgi strachu” jest niezły: nawet najsłabsze teksty się bronią i ich autorzy nie muszą się za nie wstydzić. Z drugiej strony niewiele jest tekstów wybitnych. Mnie w pamięci zostaną dwa, góra trzy opowiadania: Macieja Guzka, Łukasza Orbitowskiego i Witolda Jabłońskiego za pierwszą połowę tekstu. Reszta, choć przyjemna w odbiorze, ciekawa i sprawnie napisana, z czasem zatrze się w pamięci i słuch o niej zaginie.

Gdyby więc porównać pierwszą część „Księgi strachu” z „Księgą smoków”, wynik tej konfrontacji nie byłby jednoznaczny. Z jednej strony w antologii sprzed roku trafiały się teksty słabe, ale z drugiej było więcej utworów zapadających w pamięć, wyróżniających się. Można więc uznać, iż opowiadania z tomu numer jeden „Księgi strachu” prezentują równy, solidny poziom, ale bez błysku, który był udziałem pierwszej antologii wydanej przez Runę.

Przypisy:

¹⁾ Jakiej? Tytuł opowiadania, „Bracia Strachy”, wszystko wyjaśnia. Dodam jeszcze, iż w tej aluzji brakuje subtelności, czytelnik ma rzecz wyłożoną w sposób najprostszy i najjaśniejszy z możliwych.

²⁾ Prozę Kazimierza Kyrcza znałem do tej pory ze zbioru „Horrorarium”. Muszę przyznać, że od czasu jego publikacji krakowski pisarz zanotował znaczący postęp, w szczególności jeśli chodzi o umiejętności konstrukcji utworu. A może jest to zasługą do tej pory nieznanego mi współtwórcy „Pana”, czyli Łukasza Radeckiego? W drugiej odsłonie „Księgi strachu” jest również opowiadanie Kyrcza, pisane razem Łukaszem Śmigielem – być może na jego podstawie utwierdzę się w przekonaniu o postępach autora.

Autor: Tymoteusz "Shadowmage" Wronka

Dodano: 2007-12-04 20:04:34

Komentarze

Sortuj: od najstarszego | od najnowszego

Antonina Liedtke - 20:10 07-12-2007
"Nazwa zbioru daje do zrozumienia, że opowiadania w nim zawarte mają być z pogranicza horroru czy też literatury grozy."
Wydawnictwo miało nadzieję, że tytuł "Księga strachu" będzie sugerował, że opowiadania są o strachu. Strach to pojęcie szersze niż horror czy literatura grozy, szersze, bliższe życiu i jednocześnie mniej ograniczające dla autorów. Celem zarówno horrorów jak i literatury grozy jest wystraszenie czytelnika. Im lepiej tekst straszy, tym jest lepszy, kropka.
Tymczasem w wielu opowiadanich z antologii, co zresztą recenzent także zauważył, chodzi o coś innego - o pokazanie strachu w sposób nie tyle sprawiający, że czytelnik w trakcie lektury boi się wyjść do łazienki, ale raczej pozwalający ujrzeć pewne sytuacje w innym świetle, niż dotychczas - co, moim prywatnym zdaniem, jest największą zaletą fantastyki.

kurp - 19:37 10-12-2007
A czy ja mógłbym wiedzieć skąd w "Księdze strachu" dziwaczne proporcje formatu / realnej objętości / wielkości czcionki??
Lubię książki Runy za zgrabny format i elegancką oprawę - a tu dostajemy ogromne, nieporęczne wydanie z - pardon - kufalami, jak dla sześciolatka i odpowiednio wyższą ceną...

Tigana - 21:14 10-12-2007
Po prostu "Runa" idzie w ślady "Fabryki Słów" - duża czcionka, duża objętość, duża cena.

MadMill - 21:44 10-12-2007
Raczej już Fabrykę przebiła.

Maeg - 22:31 10-12-2007
Księga Strachu wygląda wręcz fatalnie.

Okładki ładnie wyglądają tylko w necie, zbyt się błyszczą i w realu nie prezentują się zbyt dobrze. A czcionka to już gruba przesada, nie wiem nawet, gdzie ostatnio widziałem tak wielką. Póki co Runie udało się doskonale mnie zniechęcić do sięgnięcia po tę antologie.