„Welin” jest debiutem powieściowym szkockiego pisarza-fantasty, Hala Duncana, który bez żenady przyznaje się do czerpania z twórczości Jamesa Joyce'a, starożytnych mitologii i Marcela Prousta. Niestety szum, jaki w ten sposób czyni wokół „Welinu” nie całkiem zgadza się z faktyczną jakością tekstu.

Uwaga powyższa nie oznacza w żadnym razie, aby „Welin” był powieścią słabą – taka ocena byłaby krzywdząca. Chociaż książka traktuje o sprawach już nieco wyeksploatowanych przez fantastykę naukową, podnosi je w sposób stosunkowo świeży, szczególnie na tle zalewu gniotów tak typowego dla ostatnich lat. Podsumujmy więc krótko, co w „Welinie” zostało zaczerpnięte od innych, a co jest autorskim odkryciem Duncana. Styl pochodzi od Joyce'a – i u mało którego pisarza fantastyki można znaleźć podobnej klasy sieczkę fabularną, jaką zaprezentował Szkot. Treść powieści została przezeń pocięta na fragmenty długości przeciętnie poniżej strony, dziejące się w raczej losowej kolejności i przynależne do czterech głównych wątków. Wątki te, przeplatane ze sobą, zaczynają składać się w całość dopiero blisko połowy książki, gdy autor wreszcie zajmuje się początkiem całej historii. Mimo niewątpliwie awangardowego podejścia – przynajmniej jak na fantastykę, bo w literaturze światowej, acz być może nie polskiej, od tego rodzaju eksperymentów formalnych się stopniowo odeszło w latach, jakie minęły od wydania „Finnegan's Wake”, „Welin” jest lekturą niełatwą i skomplikowaną. Wrażenie to nasila zmienność stylizacji: od brutalnego naturalizmu niestroniącego od bluzgu, przez naśladownictwo cyberpunku, rewolucyjnego produkcyjniaka, aż po epos na motywach mitologii bliskowschodnich. Obok niewątpliwego podziwu dla technicznej sprawności Duncana niestety pojawiają się – i pozostają bez odpowiedzi pytania, czy była to wyłącznie próba możliwości warsztatu, czy też przyświecał temu bliżej nieodgadniony cel.

Brakło mi bowiem w „Welinie” wyrazistego określenia celu fabularnego. Weźmy jako kontrapunkt zbliżoną pod względem tematyki powieść Roberta Silverberga „Gilgamesh, the King” - nosi ona znamiona powieści przemyślanej, precyzyjnej w aspekcie ogólniejszego znaczenia. Nie twierdzę, że każda powieść winna pozostawiać czytelnika ze świadomością, iż opowiedziana historia pozwala się uogólnić na szerszą kategorię przypadków potencjalnie mogących wystąpić i w życiu. „Welin” jednakże nie zachowuje równowagi między opowiadaną historią a możliwością jej uogólnienia. Czy to zaledwie logiczna konsekwencja anarchosocjalistycznych poglądów autora, czy jakiś dalej posunięty defekt w zakresie wymyślania opowieści, trudno wyrokować.

Skojarzenie z anarchią fabularną może też budzić miszmasz wątków w pierwszej części książki. Znalezienie łącznika między gejowskim romansem – notabene, wyidealizowanym niczym poezje Teofila Lenartowicza, nacechowaną ciężkawą symboliką peregrynacją Phreedom czy tajemniczymi losami anielskiego speckomanda graniczy z niemożliwością przy pierwszym podejściu.

Przy wszystkich niedoskonałościach fabularnych „Welin” pozostaje jedną z najlepszych powieści fantastycznych mijającego roku i obiecującym debiutem. Jego lektura wzbudza apetyt na dalsze, oby bardziej dojrzałe i uporządkowane, próbki twórczości Hala Duncana. Trudno mi sobie też wyobrazić, aby pretendujący do osoby godnej tego miana miłośnik fantastyki pominął „Welin” w tegorocznym zbiorze lektur – w kontrowersjach ją otaczających wyraża się siła tej książki.