- Raj? - wymruczał Thom. A potem nieco zszokowany powtórzył - Raj!

Obydwaj młodzieńcy patrzyli na siebie przez chwilę. Raj Whitehall poczuł, jak mu skóra cierpnie z przerażenia. Nic nie zmieniło się tutaj przez prawie dwa lata. Zupełnie nic od tej chwili, gdy Thom Poplanich zastygł w bezruchu w okrągłym pokoju z lustrami, stanowiącym ciało bytu, który nazywał sam siebie strefową jednostką dowódczo-kontrolną AZ 12-b 14-c000 Mk.XIV. Thom wciąż miał nie zagojone draśnięcie po goleniu na swoim chudym, oliwkowym policzku i rozdarcie w miękkich tweedowych spodniach od rykoszetu, kiedy to Raj próbował się wydostać, strzelając ze swojego ceremonialnego rewolweru. A jeśli chodziło o Raja... minęło całe życie. Thom pozostał tutaj, a Centrum posłało Raja Whitehalla, aby był jego agentem w upadłym świecie.

- Raj jesteś...

- Starszy. O dwa lata starszy. Wszyscy są starsi oprócz ciebie, Thom - rzekł łagodnie Raj, zmuszając się, by mówić spokojnie.

Zmuszał się do zachowania spokoju, odkąd tylko z niechęcią zszedł raz jeszcze do katakumb pod Wschodnią Rezydencją w roku tysiąc sto piątym po Upadku. Raj powstrzymywał się przed ucieczką od zapamiętanego zapachu, całkowitej neutralności przefiltrowanego powietrza, nie przypominającej niczego istniejącego na świecie. Dziwaczna podłoga, która w jakiś sposób go podtrzymywała, choć jej nie dotykał, doskonałe lustro ścian odbijające tę, a nie inną rzecz. Jego dłoń zacisnęła się na kolbie pięciostrzałowego rewolweru, nie dlatego, że ta broń mogła coś zdziałać, ale dlatego, iż czerpał otuchę z dotyku solidnego żelaza i drewna.

To tutaj dwadzieścia miesięcy temu zmieniło się jego życie. Szok widoczny w oczach Thoma sprawił, iż ponownie sobie to uświadomił, to i młodość twarzy przyjaciela, który był przedtem starszy, mądrzejszy i lepiej znał się na sprawach miasta. Raj przypomniał sobie obraz siebie, jakim był i porównał to z obrazem z teraz: wciąż wysoki i kościsty, 190 centymetrów, o szerokich barkach i smukłych kończynach. Brązowa twarz o wysokich kościach policzkowych i zakrzywionym nosie była teraz bardziej pobrużdżona, a w oczach miał coś...

- Co mi się stało? - spytał trzęsącym się głosem Thom.

- Nic. Centrum jest...

>>Thom Poplanich miał dostęp do całej wiedzy w ludzkim wszechświecie od czasu upadku Federacji.<< Powiedziało Centrum nieco ciętym, metalicznym głosem; nie miał on tonu, lecz posiadał jakiś wewnętrzny odpowiednik modulacji. >>W dodatku ma on do dyspozycji strefową jednostkę dowódczo-kontrolną AZ12-b 14-c000 Mk. XIV mogącą go przez nią poprowadzić. Z pewnością to więcej niż nic.<<

- Ano właśnie - powiedział Thom, a część napięcia znikła z jego głosu. Potem oblizał wargi, a Raj bez słów podał mu swoją manierkę. Jego przyjaciel odkorkował ją i napił się z wdzięcznością. Była to woda zmieszana w jednej czwartej z winem i z wrzuconym plasterkiem cytryny. Tym razem Raj przyszedł odpowiednio przygotowany; tylko pistolet na szczury i miejscowe spersauroidy, sznur i stara kurtka.

- Ano właśnie, pokazywało mi... Raj, to, co stało się z Bellevue od czasu, gdy straciliśmy nadświetlny tranzyt, jest jak miniaturowy model tego, co stało się z Federacją...

Thom nigdy przedtem nie był religijny, pomyślał Raj. A właściwie Thom naśmiewał się z prostej wiary przyjaciela w Świętą Federację i opowieści ze świętych ksiąg o czasach sprzed Upadku z Gwiazd, kiedy to wszyscy ludzie stanowili jedność z Duchem i nie było ani ubóstwa, ani starzenia się, ani śmierci. Teraz mówił o tych starożytnych sprawach tak, jakby były równie rzeczywiste i materialne jak prozaiczny, nowoczesny świat gazowych lamp i powozów.

- Centrum mówi, że działa tu jakaś naturalna siła odśrodkowa, rozbijająca rzeczy na coraz mniejsze i mniejsze...

>>Obserwuj.<< powiedziało Centrum.

* * *

- ... a mężczyźni i kobiety zawyli, kręcąc się po wielkim placu. Niektóre z otaczających go budynków miały połysk Człowieka sprzed Upadku, ogromne budowle, które zdawały się na przekór logice być zbudowane z koronkowego kryształu. Pozostałe budynki były bardziej konwencjonalne, kamienne i ceglane, z kolumnami i kopułami, choć nie znał żadnego ze stylów, i wyglądające bardziej starożytnie, niż dało się wyrazić słowami. Wielki, odbijający światło staw biegł środkiem, kończąc się spiczastym monumentem. Pojedynczy, mały, żółty księżyc wisiał na nocnym niebie, lecz znajdujące się w dole twarze tłumu skąpane były w światłach jaśniejszych niż światło słoneczne, jaśniejszych nawet niż lampy łukowe w Gubernatorskiej Przystani. Z podestu obok stawu przemawiał mężczyzna, a jakaś magia technologiczna nie-Upadłych rzucała obraz jego głowy i ramion jak ogromne wzgórza na jeden z wielkich budynków znajdujących się za nim. Jego głos rozbrzmiewał jak głos boga, a tłum odkrzyknął w adoracji i strachu.

Nagle z jednej strony ludzkiej masy wybuchło zamieszanie. Żołnierze wpychali się w tłum, zmierzając ku mówcy. Byli prymitywnie wyposażeni, z hełmami, długimi pałkami i tarczami, które wyglądały jak ze szkła, ale nie mogły z niego być, biorąc pod uwagę to, jakie cięgi znosiły. Zwarci w falangi żołnierze przedarli się jak mydlana bańka porządku w falującym chaosie. A wtedy mężczyzna na podium wskazał palcem i wykrzyczał rozkaz. Butelki i kamienie poleciały ku żołnierzom, a potem ruszyła ku nim fala ludzkich ciał. To, co nastąpiło, było jak ciężki grzywacz rozbijający się o rafę, tutaj jednak to rafa uległa skruszeniu. Kiedy tłum się cofnął, ci z tarczami leżeli nieruchomo... w tym wielu w oddzielnych kawałkach.

Coś, co wyglądało jak latające pudełka, śmignęło nad tłumem. Z jednego z nich wystrzeliły strumienie ognia, ciągnąc za sobą dym ku przemawiającemu mężczyźnie. Drewniany szkielet podestu wybuchł kulą pomarańczowego płomienia, a więcej ognistych lancetów cięło tłum. Nagle zgasły niebiańskie światła i budynki stały się ciemne poza światłem pożarów, światłem wystarczającym, aby zobaczyć tysiące stratowanych, gdy tłum uciekał...

- punkt widzenia znajdował się w pokoju. Ściany pełne były urządzeń technicznych - płaskich ekranów i czytników, takich, jakie można było zobaczyć na którymkolwiek z ołtarzy Rządu Cywilnego, z tym, że funkcjonujących. Na ekranach migotały niezrozumiałe obrazy i kolumny cyfr, a całość wydawała z siebie odbierany podświadomie szum życia. Dwaj mężczyźni unosili się pośrodku pokoju, jakby znajdowali się pod wodą. Ubrani byli w obcisłe niebieskie kombinezony, mundury Świętej Federacji, takie, jakie zachowały się w starożytnej Książeczce Kanonicznej. Młodszy mężczyzna mówił naglącym szeptem. Używał starego nameryjskiego, języka, który przetrwał tylko we fragmentach i w zdewaluowanej formie, jaką posługiwali się barbarzyńcy z zachodu, ale Raj w jakiś sposób go rozumiał.

- Admirale Kenner, musimy dokonać czystek w tym sektorze. Musimy, panie. Jeden szybki wypad, zrzucamy pocisk Bethe z opóźnionym zapłonem i zmiatamy Sieć Tanaki. To tak jak wypalenie rany, panie.

Starszy mężczyzna skinął głową z kamiennym wyrazem twarzy. - Niech tak będzie, komandorze - powiedział, zginając się, żeby złapać za uchwyt i dotknąć ekranu. - Wpisałem kody odpalenia do twojej dyspozycji.

- Dziękuję bardzo, panie - powiedział młodszy mężczyzna. Admirał zdążył tylko się obejrzeć i spotkać z nożem...

- a Raj patrzył z góry na Wschodnią Rezydencję. Nie było to miasto z jego czasów, ale starożytne miasto z szerokimi, trawiastymi alejami i wieżami jak ze snu. A potem w jego środku zabłysło światło, jasne jak słońce, a za nim po mieście rozeszły się falą kłęby chmur. Wyrosła piętrząca się chmura w kształcie grzyba...

- znajdował się na ulicach Wschodniej Rezydencji, widząc znajome budynki, które obróciły się w porośniętą zielenią ruinę. Mężczyźni w mundurach jego własnych służb toczyli chaotyczną walkę uliczną, zdając się być bardziej skupieni na plądrowaniu tych kilku ocalałych sklepów i domów. Dwóch przewróciło się zwartych w walce, krzyżując karabiny. A potem jeden z nich skręcił w bok, wyrżnął drugiego w twarz kolbą i odwrócił karabin, wbijając mu długi bagnet w brzuch. Nie zawracał sobie głowy wyciągnięciem go, zanim nie przeszukał kieszeni ofiary, ignorując drgawki i słabe próby pochwycenia podejmowane przez umierającego mężczyznę.

- Pałac Gubernatora był trawiastym pagórkiem porośniętym dębami. Raj rozpoznał go tylko przez wzgląd na kształt leżącej poniżej zatoki, długi owal biegnący ze wschodu na zachód. Wciąż można było rozróżnić sieć ulic pośród lasu, tu i ówdzie widoczna była resztka murów albo garbate kształty obronnych wałów. Odgłosy dzieci biegających i bawiących się rozbrzmiewały echem na otwartej przestrzeni parku. Na pierwszym planie dwóch mężczyzn siedziało w kucki przy ognisku. Jeden zręcznie strugał grot włóczni z kawałka szkła. Drewniane drzewce i pęk rzemieni do wiązania leżały obok. Drugi rozbierał tuszę do pieczenia, pracując przy pomocy kawałków szkła i kamiennego młota do łamania kości. Obydwaj mężczyźni byli nadzy poza skórzanymi opaskami lędźwiowymi i włochaci jak niedźwiedzie. Minęła chwila, zanim Raj zdał sobie sprawę, że ciało, które rozbierali, także było ludzkie...

* * *

Raj się wzdrygnął. Wizje rzeczy minionych, teraźniejszych, i tego, co jeszcze być może. - Tak się stoczyli ludzie bez Ducha - powiedział.

Thom spojrzał na niego, mrugając. - Cóż, to jeden ze sposobów patrzenia na to - zgodził się.

Raj skinął głową, przełykając ślinę i odwracając wzrok. - Taa. Ja, ach, cóż, spytałem Centrum, czy mógłbym się z tobą zobaczyć, bo my - Korpus Ekspedycyjny - wyruszamy ku Południowym Terytoriom. Gubernator - Barholm, jego wuj Vernier zmarł i Barholm siedzi na Krześle - jest zdecydowany je odzyskać. Ja z pewnością wyruszę z armią... i najprawdopodobniej będę nią dowodzić.

Tym razem to Thom był zaszokowany. - Gratulacje... ale czy to nie za duży skok jak na kapitana, nawet jeśli jest on jednym z nowych gwardzistów gubernatora?

Raj się uśmiechnął, smutno i gorzko. - Sytuacja się nieco zmieniła, Thom - powiedział.

Zobaczył, jak jego przyjaciel zesztywniał i słaby błysk prześliznął się przez jego oczy. Raj Whitehall nie potrzebował wizji Centrum, żeby zobaczyć to, co pokazywano Thomowi Poplanichowi. Rajowi dostarczała tego własna pamięć i sny o wiele częściej, niżby sobie tego życzył.

Linia obrony załamująca się pod El Djem, gdy uciekinierzy uderzyli na nich od tyłu. Suzette z szaleństwem w oczach krzycząca "Oni nie żyją, oni wszyscy nie żyją" w odpowiedzi na jego pytanie. Falująca masa odzianych na czerwono Kolonistów wokół ostatniego obozu taborowego, jego własny zdarty i ochrypły głos krzyczący raz po raz "Krok w tył i salwa!", dusząca chmura prochowego dymu, gdy armata wystrzeliła, i koszmarny odwrót przez pustynię. Umierający gubernator Vernier, Barholm i pani Anna Clerett u stóp łoża pośród ministrów, kapłanów i lekarzy. Twarz Anny jak coś, co przysiadło na drzewie, przypatrując się chorej owcy. Sandoral i bataliony Kolonistów maszerujące przez grań w doskonałym porządku pod swoimi zielonymi sztandarami, w dół, w dym z prochu, tam, gdzie pojedynkowało się dwieście dział. Stosy trupów przed jego okopami i ten ostatni moment, gdy wiedział, że nie uda im się przedrzeć, a potem im się udało. Zastanawianie się dokąd uciekł Osadnik, przywódca Kolonistów, i moment, gdy najemnik, Skinner, przyniósł mu głowę Jamala szczerzącą się w uśmiechu z jakiegoś dowcipu dotyczącego śmierci.

- Widzisz zatem, że są dobre strony bycia zakładnikiem - rzekł Raj z pełnym zazdrości smutkiem.

>>Thom Poplanich nie jest zakładnikiem.<< Poprawiło go Centrum z beznamiętną pedanterią, będącą jego zwykłym tonem. >>Wypuszczenie go teraz zagroziłoby planowi zjednoczenia Bellevue, odbudowie Przestrzennej Sieci Przesiedleńczej Tanaki, a w końcu odbudowaniu Federacji.<<

Thom się uśmiechnął, podnosząc nieco wzrok. Kiedy przemówił, Raj rozpoznał ton od dawna przytaczanego argumentu.

- To zajmie pokolenia, a nawet wieki. Pod warunkiem, że nie spełznie na niczym, co, jak sam przyznajesz, jest bardzo prawdopodobne.

>>Najkrótsza podróż kończy się jednym fałszywym krokiem.<< odparło Centrum.

Thom się zaśmiał, przerywając śmiech wobec zdziwienia swego przyjaciela. - Było kiedyś powiedzenie, że najdłuższa podróż - och, nieważne, i tak nie da się tego dobrze przetłumaczyć na sponglijski. - Wzruszył ramionami - był to ekspresywny gest rezygnacji mieszkańca Wschodniej Rezydencji oznaczający "nie dające się uniknąć okoliczności". - Skoro Centrum wybrało cię za swój instrument w tej krucjacie, co ty myślisz o tym pomyśle, Raj? - spytał.

Raj przesunął ręką po krótkich, czarnych lokach pokrywających jego głowę.

- Nie wiem, Thom, szczerze mówiąc, nie wiem. Jestem żołnierzem, a nie kapłanem.

Przez pięćset lat Whitehallowie walczyli w wojnach Rządu Cywilnego, często w nich ginąc. Pozostawiając po sobie do przywiezienia do domu, ziemi przodków w hrabstwie Descott, tylko urnę prochów albo miecz.

- Ale ty mnie znasz, jestem chowany na wsi i zbyt staromodny, aby mieć oryginalne myśli. Służę Duchowi Człowieka Gwiazd i Świętej Federacji, a ponieważ jestem żołnierzem, służę im tak, jak musi służyć żołnierz, na polu bitwy i pod bronią. Ja... nie sądzę, abym zasługiwał na anioła jako doradcę, naprawdę nie. Jeśli tym jest Centrum. - Był to z pewnością komputer i komputerami były niematerialne sługi Świętej Federacji. - Wiem tylko, że muszę się starać najlepiej, jak mogę.

- Kiedyś myślałem, że wojna oznacza sławę. A teraz... jedyna rzecz, jaką można o niej powiedzieć to to, że pokazuje ci, jacy ludzie są naprawdę. Przez ostatni rok zdobyłem paru dobrych przyjaciół, cholernie dobrych. I sądzę, że mam pewne zdolności do tego gówna, a co to mówi o mnie, tego nie wiem. Muszę się jednak starać.

Thom wyciągnął rękę, a Raj ścisnął ją w swojej. - Wiem, że zawsze będziesz się starał - powiedział Thom. - Zaśmiał się krótko. - Na zewnętrzne ciemności, to nie jest takie złe. Byłem uczonym, w każdym razie z temperamentu. W tym tylko mój pech, że byłem bratankiem starego gubernatora. Można powiedzieć, że obydwaj mieliśmy to nieszczęście, że dostaliśmy to, o co prosiliśmy.

Raj zmusił się do spojrzenia w oczy swojemu przyjacielowi. - Thom, jest jeszcze jedna, ostatnia sprawa. Chodzi o...

- Desa, tak. Centrum mi powiedziało. - Thom odpowiedział mu spojrzeniem. - Był moim bratem, a także idiotą. To, że pozwolił sobie na wplątanie się w ten spisek, aby obalić Barholma, było samobójstwem, Raj. On nadział się na twój miecz.

Właściwie to spaliłem go żywcem, pomyślał Raj, przełykając ślinę i przypominając sobie dźwięk i zapach dochodzący z pokoju poniżej. Jego i około setkę innych. Większość z nich na to zasługiwała, choć nie nieszczęśni żołnierze, którzy dali się wplątać w próbę przewrotu. Des Poplanich był nie bardziej winny, tak naiwny, że nawet nie uświadamiał sobie, że jest marionetką. A Duch wiedział, że Barholm uczynił wystarczająco wiele, aby zasłużyć sobie na wrogów...

- Pozostawi to Ehwardo jako głowę rodziny, bowiem będąc tutaj, na dole, jestem właściwie martwy - ciągnął Thom. Ehwardo był to jego pierwszy kuzyn i jedyny pozostały przy życiu dorosły mężczyzna Poplanich. - Raj... opiekuj się nim, jeśli możesz?

- Postaram się. Nigdy nie wykazywał żadnego zainteresowania polityką ani niczym innym, oczywiście poza dowodzeniem batalionem domu. Mam pewne wpływy na Krzesło... postaram się. - Wyprostował się i zasalutował, przykładając pięść do skroni. - Do widzenia, Thom. Wrócę, jeśli będę mógł.

Jeszcze gdy Raj się odwracał, Thom Poplanich zastygał w bezruchu - posąg w całkowicie pokrytej lustrami kuli. Nic nie pozostało przy życiu oprócz jego umysłu.

* * *

- Na Wielkiego Ducha, Raj, narada wojenna zaczyna się za pięć minut, gdzie żeś by... - Suzette przerwała, zmuszając się do uśmiechu.

Jej oczy prześliznęły się po brudzie i starożytnym kurzu na ubraniu jej męża.

W tunelach, zdała sobie sprawę, i przeszedł ją dreszcz. Raj nigdy nie powiedział jej, jak właściwie zniknął Thom Poplanich... co znaczyło, że nie powiedział nikomu.

Barholm uważa, że Raj strzelił mu w plecy i zostawił ciało, co tylko pokazuje, ile nasz szacowny gubernator wie o moim mężu.

Suzette by tak zrobiła - Thom stawał się zbyt niebezpiecznym znajomym, podczas gdy sukcesja była niepewna i tak wielu ze starej szlachty było wciąż lojalnych w stosunku do domu Poplanicha - ale jej rodzina była mieszkańcami miasta, dworskimi wielmożami, dopóki pokolenie temu nie utraciła swoich ziemi. Posiadłości Whitehallów były bezpieczne i znajdowały się wystarczająco daleko od Wschodniej Rezydencji, aby ich rodzina mogła sobie pozwolić na luksusy takie jak honor.

- Cóż, nieważne - rzuciła radośnie. - Dalej, nieużyteczne dziewczyny, zajmijcie się panem! Nie masz czasu, żeby się naprawdę przebrać, ale, kochanie, zdejmij tę szmatę!

- Zatem będą musieli na mnie poczekać - choć najpewniej tego nie zrobią - rzekł szorstko Raj. Nowe bruzdy odciśnięte po obu stronach nosa, sięgające aż do kącików jego ust, pogłębiły się. A potem zmusił się do odprężenia i uśmiechnął do niej. - Miałem inne sprawy na głowie - odpowiedział łagodniej.

Służące spadły na niego niczym lawina perfum, szeleszczącego materiału i miękkich dłoni. Było ich o wiele więcej, teraz, gdy wykupił prawa do części pałacu należącej do starego domu Poplanich. Cztery podwórza, sala przyjęć, pokój stołowy mogący pomieścić czterdziestu gości, kwatery służby... i ten przyjemny taras ze szklanymi ścianami wychodzący na ogrody. Pomiędzy wysokimi cyprysami, za aksamitnymi trawnikami i marmurowymi posągami - głównie religijnymi, statkami kosmicznymi i terminalami - widać było: fontanny, ozdobnie przycięte krzewy i wijące się ścieżki kolorowego żwiru. Powietrze było chłodne i świeże po późnowiosennym deszczu, który spadł ostatniej nocy, czystsze niż zwykle w tym zadymionym mieście. Opadająca majestatyczność dachów z czerwonej dachówki i niskich, kwadratowych wież rozciągała się ku ogromnym magazynom i dokom na południu, skąd niósł się odległy szum odgłosów ulicy.

- Tylko kurtkę - wymruczał. Dwie ze służących przyklęknęły i postarały się jak najlepiej wytrzeć mu buty mokrymi ścierkami. Inne zdjęły mu płaszcz, przyniosły tunikę od wyjściowego munduru z epoletami, ubrały go w nią, zapięły pas i bandolet z paradną szablą i wysadzanym kością słoniową rewolwerem, przerzuciły mu przez głowę szarfę z orderami i ozdobami, przyczesały włosy, wręczyły paradne rękawice i pozłacany hełm z piórem - obydwie te rzeczy były rzadko zakładane, należało je wkładać na dworskie uroczystości...

- Przynajmniej nie muszę zakładać tych przeklętych rajtuz i klapy zasłaniającej krocze - wymruczał. Paradny mundur nie był wymagany na spotkaniach roboczych. Szkoda biednego Barholma, pomyślał ironicznie. Gubernator musiał nosić dwadzieścia funtów ubrania wyszywanego złotem za każdym razem, gdy wychodził z łóżka. Oczywiście, prawdopodobnie sprawia mu to przyjemność - spędził dość czasu, spiskując, aby to dostać.

- Och, sądzę, że one całkiem dobrze uwypuklają twoje... zalety, mój drogi - powiedziała Suzette, opadając na krzesło i przyglądając mu się z brodą wspartą na pięści.

Raj mimowolnie parsknął śmiechem, patrząc w kpiące oczy swojej żony. Jego serce zabiło, gdy się jej przyjrzał. Suzette Emmenalle Forstin Hogor Wenqui Whitehall wywierała wielki wpływ na większość mężczyzn. Mała, ledwo sięgająca mu do ramienia, szczupła, z charcią gracją, a jej staranne wychowanie było widoczne jak światło przez cienką porcelanę. I tak pełna życia, tak pełna życia...

- Przyjmiesz to? - spytała cicho.

- Prawdopodobnie. Duch Człowieka wie, że nikt z jakimś doświadczeniem nie chce Korpusu Ekspedycyjnego. Tak właściwie to formalność... jeśli nie skrewię.

- Czy możesz temu podołać?

Raj trzepnął rękawicami o dłoń. - Tak sądzę. - To jeszcze jedna rzecz, którą w tobie kocham. Nigdy nie częstujesz mnie optymistycznym kłamstwem i myślisz, mój aniele.

- Wiele zależy... Nie wiemy wystarczająco dużo o Eskadrze. Ministerstwo ds. Barbarzyńców nie wkładało w tę sprawę dostatecznego wysiłku. Na orbitę prawości! I tak mieliśmy niewielki kontakt z nimi od paru pokoleń. Przynajmniej gubernator wybrał odpowiedniego człowieka z cywilnej strony.

Brwi Suzette wygięły się pytająco.

- Właśnie usłyszałem - powiedział. Czy to Centrum? Czasami nie potrafię już tego odróżnić. - Mihwel Berg; pochodzi z Cyudad Gut, a jego rodzina handluje w całym rejonie środkowego Morza Śródświatowego, ma także przyjaciół i krewnych poza obszarem Rządu Cywilnego. Będzie bezcenny... jeśli będzie współpracował.

Suzette podeszła do niego, położyła mu ręce na ramionach i stanęła na palcach. Pochylił się, aby przyjąć pocałunek. Nagle pochwyciła go zapalczywie.

- Możesz temu podołać - powiedziała, szepcząc mu do ucha. - Czasami myślę, że pogłoski są prawdziwe, no wiesz, o tym, że Duch cię dotknął.

Wyprostował się, rzucając jej krzywy uśmieszek i salutując.

* * *

Messa Suzette Whitehall wstała, gdy wyszedł, mrugając w zamyśleniu i stukając kciukiem o brodę.

- Zostawcie mnie - powiedziała do służebnych. - Nie ty, Ndella - dodała, zwracając się do wysokiej, niezgrabnej kobiety Zanj. Pozostałe służące skłoniły się i wyszły z szelestem. Kiedy zostały same, Suzette poleciła - Przynieś kave i zawołaj mi Abdullaha i... hmmm, Fatimę. Sprowadź ich osobiście. I bądź dyskretna.

- Messa.

Czarnoskóra kobieta wyszła z cichą sprawnością. Suzette została wychowana w wielkim domu we Wschodniej Rezydencji i miała swoje własne pomysły na to, jak radzić sobie tutaj w pałacu. Raj byłby zadowolony, mając swoich służących z Hillchapel, rodzinnej posiadłości Whitehall, ale Descotczycy byli zbyt niezręczni w mieście, a wedle jej opinii wolnych służących zbyt łatwo można było skorumpować. Jak większość, kupiła swoją służbę domową, lecz w przeciwieństwie do większości sama poświęcała temu uwagę. W grę wchodzili tylko ci spoza Rządu Cywilnego, nie mający tu ani przyjaciół, ani rodziny, tylko silni, zdrowi i inteligentni, i tylko po starannym, osobistym przesłuchaniu. Pilnowała ich przeszkolenia, a w niektórych przypadkach i kształcenia. Każdemu wypłacano niewielkie apanaże, z obietnicą ostatecznego wyzwolenia i wystarczającą ilością pieniędzy na posag, sklep lub gospodarstwo. Jedyną karą była groźba sprzedaży.

Większość ludzi nie doceniała niewolników, nawet jeszcze bardziej niż mężczyźni nie doceniali kobiet. Rozmawiali też w ich obecności, jakby ci byli głusi.

Weszła Ndella, niosąc tacę. Mężczyzna w nie rzucającym się w oczy ale przyzwoitym ubraniu szedł za nią. Ubrany był w buty z metalowymi klamrami, matowo-złote spodnie, czarną kurtkę i zwyczajną płócienną chustkę pod szyją. Podążała za nim pulchnawa, śliczna, młoda kobieta, niosąca roczne dziecko, która była ubrana w plisowaną spódnicę, wyszywaną kurtkę i koronkową mantylę szacownej, miejskiej matrony. Mogła ona być żoną urzędnika albo rzemieślnika, ale miała wygląd czystej krwi Arabki. Dziecko było ciemniejsze, ale choć ledwo chodziło, miało w sobie coś z grubokościstej masywności Descotczyka.

- Niech pokój będzie z wami - rzekła Suzette w biegłym arabskim, języku, który wspólnie znali, a który był nieco bezpieczniejszy od sponglijskiego.

- I z tobą niech będzie pokój - odparli. Ndella obsłużyła pozostałych, a potem opadła z powrotem na pięty. Dręcząca woń świeżo parzonej kave zabarwiła zapachy kwiatów i kadzidełek unoszące się w pokoju. Pszczoły brzęczały w krzakach bzu za oknami.

- Abdullah - powiedziała.

- Saaidya - odparł Druze, podnosząc się szybko, aby sprawdzić okna i drzwi. Po ich sprawdzeniu wrócił do stołu. Urodził się jako Abdullah al`Azziz; dokładnie mówiąc, byłby Abdullahem cor Wenqui - wyzwoleńcem rodziny Wenqui - gdyby zapis tej transakcji znalazł się w rejestrze. - Przygotowałem wstępny raport o messerze Bergu, jego domu, powiązaniach, bogactwie i opiniach.

Niewielki Druze wyciągnął mały zwój papieru z jednego z rękawów kurtki i wręczył go jej.

- Moje podsumowanie: messer Berg jest rzeczywiście bardzo obiecującym człowiekiem na to stanowisko. Jednakże został on na nie powołany głównie dlatego, iż znajduje się w niełasce u kanclerza Tzetzasa; drobna kwestia procentów z opłat w licytacji podatków z farm. Co więcej jest podejrzany w oczach Czyścicieli Wirusów - dochodzeniowego ramienia Kościoła - bo jego krewni, żyjący na terytorium Brygady, nawrócili się na kult Ducha Człowieka tej Ziemi. W każdym razie ma to być dla niego ciężkie stanowisko, kara. Może odzyskać swoją pozycję albo poprzez wspaniały sukces - zapewne uważa to za mało prawdopodobne, podzielając ogólną opinię dotyczącą wojskowej prawidłowości - albo też rujnując messera Whitehalla i w ten sposób zdobywając łaskę Tzetzasa.

Skinęła głową. Było całkiem możliwe, że gubernator mógłby wymyślić sposób zniszczenia ekspedycji, a także wywinąć się od winy.

- Dziękuję ci, Abdullahu - powiedziała szczerze, wsadzając plik notatek do swojego rękawa. On się skłonił, uśmiechając. Przyjemność z jej wdzięczności i podniecenie wywołane zadaniem promieniały z jego twarzy.

- Ndella - ciągnęła.

Zanjika podniosła głowę. Jej czarna, płaska twarz była egzotyczna w oczach Wschodniej Rezydencji, a Suzette dodała złote wężowe zwoje na jej ramionach i szyi, aby wzmocnić ten efekt. Ludzie w Rządzie Cywilnym rzadko spotykali Zanjiczyków i znali ich głównie dzięki pełnym uprzedzeń opowieściom z Kolonii. Koloniści byli handlowymi rywalami miast-państw na południu kontynentu i pomiędzy nimi a Rządem Cywilnym często wybuchały starcia - a całkiem niedawno wojna pełną gębą. W ten sposób Ndella skończyła na aukcji w Sandoral - a ortodoksyjni muzułmanie Sunni z Kolonii nienawidzili herezji Zreformowanego Baha`i, jaką praktykowali Zanjiczycy. Jak słuchało się Kolonistów, to wszyscy Zanjiczycy byli zdeprawowanymi dzikusami, którzy zjadali swoje dzieci i parzyli się ze wszystkim, włącznie z carnosauroidami.

Nikt zatem we Wschodniej Rezydencji nie będzie podejrzewał, że Ndella umie na przykład czytać w czterech językach...

- Messa Whitehall. Mam teraz dostęp do domu messera Berga w pałacu. Kilka spraw z uzdrawianiem i ach - zakaszlała dyskretnie - bardzo się zaprzyjaźniłam z jedną ze służących, podkuchenną. - Ndella lubiła dziewczęta, co normalnie było nieistotne, ale tutaj raczej użyteczne. - Lorhetta dodaje capoyamu do chilli messera Berga, uważając, że to poprawia trawienie i humor.

- Dodać beyem - ciągnęła, na krótko pokazując mały, szklany flakonik - do czegokolwiek, co pije i... atak serca gotowy. Całkowicie bezpieczne dla tych nie uwrażliwionych przez capoyam. Nie do wykrycia.

... i nikt nie podejrzewałby, że Ndella jest również lekarzem. Kobiety mogły się uczyć medycyny w Rządzie Cywilnym, choć większość z tych, które tak robiły, to były umartwione siostry. Kolonia jednak była bardzo restrykcyjna. Wszyscy zakładali, że Zanjiczycy jeszcze bardziej.

- Doskonale - powiedziała Suzette. - Dziękuję wam, moi przyjaciele.

Abdullah i czarnoskóra kobieta zrozumieli ten znak i wyszli. Fatima wypuściła swego wiercącego się syna. Chłopczyk przebiegł kilka kroków i pochwycił poduszki na stojącej naprzeciwko kanapie. Odwrócił się, aby obdarzyć obydwie kobiety bezzębnym uśmiechem szczęścia, a potem podreptał wzdłuż sofy rączka za rączką, aż znalazł się na jej końcu, z twarzą w twarz z domowym kotem, śpiącym i zwiniętym w kłębek na poduszce. Zwierzę otworzyło żółte oczy i poddało się poklepywaniu i gaworzącym okrzykom radości przez chwilę, zanim uciekło. Dziecko na czworakach z determinacją ruszyło w pościg.

Fatima odwróciła się z powrotem do Suzette z takim samym błyskiem zainteresowania w oczach, jakie wykazywała przez ostatnie pół godziny; jednak zrozumiała aluzję. Musiała troszczyć się o dziecko.

Suzette odsunęła na bok zazdrość. Teraz nie było na to czasu, później... - Wygląda na to, że młody Barton rozkwita - powiedziała Suzette.

Fatima westchnęła. - Tylko jeśli jego ojciec będzie rozkwitał - odparła, nieco przygaszona.

Suzette odchyliła się w tył, kiwając głową i popijając swoją kave. Jej własny punkt widzenia został uznany. Którykolwiek z nich jest jego ojcem, pomyślała. Obydwaj jednak są ludźmi Raja.

Arabska dziewczyna niemalże pozbawiła kiedyś oka żołnierza z 5 z Descott, podczas gdy on i jego oddział próbowali ją zgwałcić, w El Djem, w kolonijnym miasteczku przygranicznym, gdzie dorastała jako bardzo poślednia córka pośledniej konkubiny burmistrza miasteczka. Była wówczas Fatimą bint Caid, a teraz jest Fatimą cor Staenbridge. Dwóch oficerów Raja uratowało ją przed śmiercią pod żołnierskim bagnetem - wiedzeni bardziej kaprysem niż czymkolwiek innym, sami będąc kochankami - a jej się udało wrócić do granicy Rządu Cywilnego wraz z Piątym w trakcie chaotycznego, koszmarnego odwrotu przez pustynię. Rozsądne posunięcie, biorąc pod uwagę opcje dostępne dla niedziewicy bez rodziny w surowym, islamskim społeczeństwie Kolonii.

Była wówczas również w ciąży - dzięki Gerrinowi albo Bartonowi, ale to nie mający dziedzica Gerrin Staenbridge wyzwolił ją i zaadoptował dziecko. Co, technicznie rzecz biorąc, czyniło ją wolną kobietą z gminu, z miłą, niewielką dożywotnią rentą i wspaniałymi perspektywami jako matka szlacheckiego dziedzica. Poza tym wciąż bywała - bardzo rzadko - kochanką obydwu mężczyzn, i to mocno lubianą. Zarówno Gerrin Staenbridge jak i Barton Foley byli teraz towarzyszami, a ich losy związane były z Rajem. Gerrin stanowił jego prawą rękę.

- Byłaś dla mnie bardzo życzliwa, messa Suzette - rzekła cicho Fatima.

To była prawda. Raj i Suzette byli gwiezdnymi rodzicami młodego Bartona Staenbridge�a, co oznaczało powiązanie na całe życie, traktowane bardzo poważnie przez szlachtę Rządu Cywilnego. A Suzette ułatwiła jej także drogę towarzysko. Metresa nie mogła być przyjmowana oficjalnie, ale nieoficjalne uznanie było możliwe - jeśli istniał przychylny konsensus szlachcianek. A Suzette dopilnowała, aby tak było. Miała posłuch u pani Anny, żony gubernatora.

- Chętliwie - przepraszam, z chęcią odwdzięczę ci się za twoją życzliwość - powiedziała Fatima, przechodząc na sponglijski, którego z takim trudem się nauczyła.

Suzette pochyliła się i poklepała ją po ramieniu. - Nie martw się, moja droga. Czasami po prostu musimy... troszczyć się o swoich mężczyzn. Teraz chciałabym, abyś zajrzała do Tanhy Heyterez. - Kochanki Berga, i to raczej zaniedbywanej, jak głosiły plotki. - To wiejska dziewczyna, dopiero co przybyła z Kendrun i nikogo tutaj nie zna. - Najpewniej też była rozpaczliwie samotna i gotowa mówić. - Potrzebuje przyjaciela... i trzeba, żeby Berg pomagał - także sobie samemu - a nie przeszkadzał.

- Potrzebuję zatem wiedzieć - ciągnęła, zniżając głos - wszystko o messerze Bergu. A zwłaszcza czego się lęka, co lubi, jakie ma gusta.

Fatima powoli kiwnęła głową. - Rozumiem, messa Whitehall - rzekła oficjalnym tonem. A potem się uśmiechnęła z łobuzerską miną, która sprawiła, że jej twarz wyglądała znowu na osiemnaście lat. - Mam jednak problem. Barton i Gerrin, oni nie chcą, cobym tym razem pojechała z nimi na kampanię. Gerrin chce, żebym wróciła do jego posiadłości i została z jego żoną.

- Czemuż by nie? - spytała Suzette. Jako że z bezpłodną żoną można się było w każdej chwili rozwieść, ta pani powinna być raczej wdzięczna. Teraz, gdy Staenbridge miał dziedzica, ona była bezpieczna. Nie było też o co być zazdrosną, jako że, z tego co Suzette się dowiedziała, żona Gerrina znała jego gusta jeszcze przed ślubem.

- Nudne! - powiedziała Fatima. - Poza tym chcę być z nimi, jeśli zostaną ranni.

Suzette skinęła głową, rozumiejąc. Ona sama zawsze podążała za bębnem dobosza. Wystarczająco złe było wysyłanie Raja do walki. Znajdowanie się w odległości tysiąca kilometrów, przez całe miesiące nie wiedząc co z nim - wzdrygnęła się lekko. On mnie potrzebuje.

- Nie mogę się rządzić w domu messera Staenbridge`a - zwróciła jej łagodnie uwagę.

- Och, ja się tym zająć. Gerrin mi obiecał, że będę mogła pojechać, jeśli tylko być zdrowa, a teraz on i Barton starają się, cobym znowu zaszła w ciążę i musiała zostać w domu.

- A tobie się to nie podoba? - spytała zaskoczona Suzette.

- Och, podoba mi się to staranie się, ale po prostu nie chcę, coby się udało.

Roześmiały się obydwie, a Suzette nieco mocniej niż się spodziewała. Przez ostatnich parę miesięcy tutaj w pałacu było niewiele okazji do wesołości. Wykonywanie manewrów przeciwko kanclerzowi Tzetzasowi było czymś, czemu trzeba było poświęcać całą swoją uwagę, nawet, gdy było się dobrą przyjaciółką żony gubernatora.

- W tym mogę ci pomóc - powiedziała Suzette, ocierając oczy. - A raczej Ndella może pomóc, kiedy jej powiem, żeby tak zrobiła. - Uciszyła się. - Z przyjemnością wydostanę się znowu ze Wschodniej Rezydencji - rzekła. - Tam, gdzie widać, co się zbliża.

Siedząc w milczeniu po odejściu młodej Arabki, pomyślała, że było to dziwne. Kiedy była dziewczyną - czasami musiała sobie przypominać, że wciąż brakowało jej czterech lat do trzydziestki - Suzette nigdy nie spoglądała w górę wzgórza, na pałac, bez ukłucia zazdrości. Było to jej prawo wynikające z urodzenia, dziedzictwo genów Wenqui. Czterdzieści pokoleń szlachty Wschodniej Rezydencji, od kiedy tylko nastali gubernatorowie, uciekając przed wojskowymi przewrotami w Starej Rezydencji. Jednak bieda trzymała ją z dala, a także potrzeba troszczenia się o ojca po tym, jak matka zmarła, wykasłując płuca, pozostawiając czternastoletnią Suzette panią umierającego domu.

Biedny ojciec. Zawsze ze swoimi książkami i kilkoma starymi druhami, nigdy niczego nie zauważał. Nie zauważał, kiedy musiała wyprzedać meble, obrazy i dywany, aby ich wykarmić i zapłacić trzęsącym się ze starości służącym, których nie miała serca odprawić, kiedy żałosne renty z ich ostatnich kilku farm musiały iść na utrzymanie domu w mieście, aby nie sprzedano im dachu znad głowy. Wszystkie te lata skąpienia i przypochlebiania się, aby dostać zaproszenia, lata lekcji, badań i kalkulowanych na zimno igraszek miłosnych, których celem było właśnie to. Wielki apartament w pałacowych pomieszczeniach, bogactwo, uznanie, bycie znanym i budzącym lęk graczem w tym starożytnym, stylizowanym menuecie intrygi...

Wszystko to zmarnowane, mój kochany, pomyślała z ciepłą ironią. Kogo miała nadzieję spotkać na przyjęciu w ogrodzie u Aloisa Orehueala? Nie mogła sobie nawet teraz tego przypomnieć. Raj Ammenda Halgern da Luis Whitehall był po prostu jeszcze jednym nazwiskiem na wykradzionej liście gości, kolejnym nieokrzesanym descotyjskim ziemianinem przybyłym z północno-wschodnich wzgórz, bez wątpienia z orszakiem kręcących się koło niego bandytów w mundurach, ledwo potrafiącym odróżnić, którym widelcem jeść rybę... i wtedy cię zobaczyłam, wyglądającego jak miecz w srebrnej oprawie i całe to szkolenie i wysiłek, jaki w nie włożyłam, okazały się na nic.

- Nie, nie całkowicie na nic - rzekła cicho do siebie, podchodząc do okna i wychodząc na taras.

Opierając się na balustradzie, spoglądała w dół, ku zgrabnym, lecz zbudowanym na planie kwadratu barakom otaczającym główną bramę. Gwardziści zmieniali się, wyglądając z daleka jak owady, figurki obracające się i zatrzymujące na kolorowej kracie cegły na placu. Zabrzmiał słabo chłodny dźwięk trąbek i surowe bicie bębnów. Niebiesko-złoty gwiezdny sztandar Świętej Federacji został opuszczony i podniesiony, wymieniono saluty i rytualne słowa.

- Tutaj jest tak wielu wrogów, że nie możesz walczyć twarzą w twarz, pistoletem, mieczem i honorem żołnierza - wyszeptała. Twarz jej przyjęła wyraz jak ostrze noża. - Zatem zrobię to dla ciebie, mój kochany. Czy kiedykolwiek się o tym dowiesz, czy nie.