Książki, czyli co ostatnio czytaliśmy

[Obłęd]

Zupełnie inaczej odebrałem zamiary AMa w tej kwestii.

A to z ciekawości pytając, jak zrozumiałeś te komunikaty?

[Janusz S.]

Jako zbiór współczesnych i interesujących książek z gatunków dark fantasy i horroru oraz pokrewnych. Bez szczególnych ambicji, co oczywiście w ramach różnorodności nie wyklucza książek ambitniejszych. A już z pewnością już nie odebrałem zapowiedzi AMa jako próby budowy czegokolwiek na poziomie UW.

[Obłęd]

Jako zbiór współczesnych i interesujących książek z gatunków dark fantasy i horroru oraz pokrewnych. Bez szczególnych ambicji, co oczywiście w ramach różnorodności nie wyklucza książek ambitniejszych. A już z pewnością już nie odebrałem zapowiedzi AMa jako próby budowy czegokolwiek na poziomie UW.

Przy takiej interpretacji, zastanawiający były cel takiej inicjatywy. Po co wydawać książki niszowe ale mało ambitne? Zwrotu kasy z tego nie ma i poletka literackiego też raczej nie ubogacamy.
Niemniej, niezależnie od rozstrzygnięcia, od zdobywcy Stokera i Shirley Jackson Award wymagam zdecydowanie więcej. Ale to już mój problem

[Janusz S.]

Na ZB jest podany przez AMa wykaz tytułów z (nie tylko) tej serii jakie nie osiągnęły sprzedaży na poziomie 2000 szt. Trochę ich jest, więc z niszowością pewnie muszę się zgodzić, ale mam wrażenie, że to po prostu eksperyment sprawdzający możliwe kierunki działania. AM nazywa tamże Artefakty "Wypadkiem przy pracy" i deklaruje, ze interesuje go współczesna fantastyka. I ta seria chyba do tego nawiązuje.
Może AM to przeczyta i wyjaśni mi jak bardzo się mylę co do celu.

[Fidel-F2]

Mężczyzna na dnie - Iva Procházková

Prowincjonalny policjant zostaje odnaleziony w aucie na dnie jeziorka. Okazuje się, że to menda, bydlę i psychol. Tak wielu ludziom zaszedł porządnie za skórę, że trzeba się zapisywać w kolejce do ukatrupienia go.

Powieść zaczyna się głupawo, bo w poszukiwaniu oryginalności autorka postanawia do roboty policyjnej na poważnie zaimplementować astrologię. Chyba wie, że to głupie, bo wije się i próbuje przekonać czytelnika, że ta astrologia to tak naprawdę żadna magia, tylko taka tam, domorosła psychologia, niemniej w pewnym momencie wrzuca te horoskopy na pełnych prawach do konstruowania profilu przestępcy i na rozsądnego do tej pory inspektora patrzymy jak na debila. Skądinąd do niczego to nie jest potrzebne, bo sama intryga, dość zawiła, jest dobrze, logicznie skomponowana i rzetelnie poprowadzona (oprócz samej końcówki, gdzie robi się głupawo, żenująco i bez sensu, jakbyśmy nagle zaczęli czytać brudnopis scenariusza serialu typu Klan). Nie wiem po co to, może chodziło o wzrost sprzedaży w segmencie starszych pań drugiej kategorii intelektualnej?

Postacie skonstruowane typowo dla kryminału. Tło społeczne również. Działania policji organizacyjnie perfekcyjne, co znów typowe dla procedurali, a niewiele mające wspólnego z rzeczywistością. Czeski humor w dawkach niemal homeopatycznych (ale wysokiej próby), to kryminał "na poważnie". Warsztat literacki sprawny, gładka narracja. Niemniej, mimo dość zgrabnego mylenia tropów, w miarę wcześnie udało mi się poprawnie wytypować "kto zabił".

Sumując, to typowy, nieźle skonstruowany kryminał, co prawda nie pozbawiony wad, ale mimo to wciągający zgrabnym piórem i przyzwoitą zagadką.
7/10

[Shedao Shai]

Księga Krótkiego Słońca
Na wodach błękitu / W dżunglach zieleni / Powrót na Whorla - Gene Wolfe

O KDS pisałem tak: Księga Długiego Słońca to opowieść znacznie bardziej... normalna od Księgi Nowego Słońca. I to jej największa wada. Mózg mi nie zapłonął, nie snuję żadnych teorii bo i właściwie nie ma o czym.

Odnoszę wrażenie, że sporo czytelników onegdaj miało takie wrażenia i przy pisaniu KKS Wolfe wziął sobie je do serca. Albo po prostu taki był zamysł: uśpić czujność fanów. W sumie, znając autora, wybieram tę drugą opcję - w tak misternie skonstruowanej łamigłówce nie ma miejsca na przypadkowość i zmiany pod wpływem oczekiwań innych. Bowiem KKS to rzecz tak poplątana, skomplikowana, nieliniowa i pełna niedomówień, że czapką przykrywa nie tylko inne powieści Wolfe'a. Przemyślałem sobie tę kwestię i czuję się komfortowo mówiąc, że ta trylogia to najtrudniejsze książki jakie czytałem. Niczego nie można być w nich pewnym, autor raz po raz wywraca do góry nogami to, co wiemy o toczącej się akcji, do punktu w którym nie jesteśmy nawet pewni czy narrator jest tą osobą za którą się podaje. A potem przestaje się podawać i przybiera nowe imię. A potem... trzeba sobie owijać mózg taśmą klejącą żeby nie eksplodował. Ustaliliśmy zatem, że narrator jest mocno nierzetelny, co już samo w sobie wprowadza ogromny element chaosu. Do tego - opowieść prowadzona jest nieliniowo, czasami miałem problem z ułożeniem sobie chronologii wydarzeń.

Obecnie łatwo jest mieć wrażenie, że jesteśmy zasypywani książkami których autorzy mają czytelnika za idiotę. Prowadzą go za rączkę, starają się żeby ich książki były jak najbardziej przystępne. W niejednym przypadku wynika to pewnie nie (tylko) z chęci dotarcia do jak najszerszego grona czytelników, ale z faktu że sam autor do najbardziej światłych nie należy. Tu mamy dokładną odwrotność tego trendu. Wolfe zakłada, że jesteś inteligentny i że będzie ci się chciało myśleć podczas lektury i po jej skończeniu też. A raczej, nie tyle że będziesz myślał, co: twoja mózgownica będzie pracowała na pełnych obrotach.

Bez żadnego wstydu przyznaję, że to lektura która mnie przerosła, w tym względzie że obowiązkowym potem było doczytanie w opiniach i teoriach innych rzeczy które sam przegapiłem. Jest tego mnogość, a wyłaniający się końcowo obraz daje nam mozaikę którą określić "imponującą" byłoby niedomówieniem. Księga Krótkiego Słońca to tak misterna konstrukcja, że nigdy już nie zwątpię słysząc jak Gene Wolfe nazywany jest mistrzem pióra. Zdecydowanie - jest. Tak wielowarstwowo i bogato interpretacyjnie nie pisze praktycznie nikt.

Lyżka dziegciu - książki momentami bywały po prostu... nudne. Zdarzały im się męczące dłużyzny, szczególnie w drugim tomie (wątek Inclito). To książki o których lepiej myśli się po lekturze niż podczas niej.

Podsumowując, Księga Nowego Słońca pozostaje moim faworytem. To po prostu arcydzieło. Krótkie Słońce również określiłbym tym mianem, ale Nowe było po prostu lepiej zbalansowane; jednak przystępniejsze i tam nie miałem ani chwili nudy.
KKS w przeciwieństwie do KDS mocniej dba o nawiązania do KNS, nadając jej kolejnej intrygującej warstwy. Myślałem, że już wyobrażam sobie wszystko co mogę wyobrażać na jej temat. Wolfe znów udowodnił mi, że się mylę

To była podróż niełatwa, ale nadzwyczaj nagradzająca. Są to powieści zdecydowanie warte uwagi fana jakościowej fantastyki, a sama KNS to lektura obowiązkowa, choć może nie na samym początku przygody

[Shedao Shai]

A Chapter Guide for the Long Sun & the Short Sun - Michael Andre-Driussi

Chapter guide Andre-Driussiego do Nowego Słońca to według mnie niezbędny dodatek do lektury tegoż; wnosi wiele. Tymczasem ten do Długiego i Krótkiego Słońca - nie. Nie umiem otrząsnąć się z wrażenia, że jest to książka napisana na odpier...l. Andre-Driussi streszcza nam poszczególne rozdziały, czasem dorzuca wytłumaczenie poszczególnych trudniejszych wyrazów i... tyle. Brakuje mi tu prób interpretacji, rozwiązywania zagadek, zaglądania za kurtynę tajemnic. To było w przewodniku do Nowego Słońca, a tu - zabrakło. A przydałoby się, szczególnie przy Krótkim Słońcu, które miało wiele niejasności, niedopowiedzeń, bywały takie momenty kiedy sięgałem po tę książkę żeby mi rozjaśniła jakąś kwestię, a ta... tego nie robiła. Trzeba było szukać na necie.

Są też plusy: chronologiczna rozpiska wydarzeń z każdej książki i potem jedna wielka rozpiska łącząca wydarzenia z wszystkich tomów. To rzecz przydatna. Ale oczekiwałem więcej.

Hellraiser: The Toll - Mark Alan Miller

O ile seria filmowa Hellraiser rozrosła się znacznie bardziej niż powinna była, a marka odcisnęła swoje piętno również np. w komiksach, to książkowo mieliśmy tylko "The Hellbound Heart" Barkera, nowelkę która zapoczątkowała całą franczyzę. W 2015 roku, a więc prawie 30 lat po jej premierze, Barker napisał kontynuację - "The Scarlet Gospels". A w 2018 roku wyszło "Hellraiser: The Toll", również niezbyt wielkiej objętości opowieść osadzona fabularnie pomiędzy dwoma dziełami Barkera. Jej autorem został Mark Alan Miller, opierając się na opowiadaniu przerobionym później na scenariusz do filmu który nie powstał (xD), autorstwa Barkera. Zatem nie jest to fanciftion, tylko nowela powstała pod okiem i na szkielecie opowieści ojca uniwersum Hellraisera. Tyle w ramach kontekstu.

Bohaterką "The Toll" jest Kirsty Singer, główna bohaterka "The Hellbount Heart". Teraz trzydzieści lat starsza, wciąż prześladowana przez wydarzenia z przeszłości. Pinhead oczywiście o niej nie zapomniał. Więcej pisał nie będę, bo z racji niewielkiej objętości tekstu musiałbym już zapuszczać się na terytoria spoilerowe. Jest to w każdym razie udana kontynuacja pierwszej noweli i interesujące wprowadzenie do "The Scarlet Gospels". Warto było.

[Shedao Shai]

Wyjście z cienia - Janusz A. Zajdel

Zaatakowali nas obcy, ale przylecieli inni obcy i nas uratowali. Są tacy mili, że zostali i pomagają nam w rządzeniu nami samymi. Właściwie to nawet nie muszą robić za wiele, ludzie sami ich wyręczają w dyscyplinowaniu elementów problematycznych.

Kolejna siermiężna krytyka systemów totalitarnych. Na szczęście krótka - lekko ponad 100 stron. Gdyby było więcej, porzuciłbym w trakcie. Tak, reżimy są złe; tak, da się je obalić, tak, sprytni ludzie zawsze znajdą sposób żeby się wyzwolić. Nie traćcie nadziei, komuna kiedyś upadnie. Hura. Współczesnemu czytelnikowi książka nie ma nic do zaoferowania; przekaz jest zmaltretowany do maksimum, a w innych aspektach (fabuła, postacie) autor chyba nawet nie próbował. Męcząca nuda.

2/6

[Fidel-F2]

To jest książka dziecięco-młodzieżowa.

[Shadowmage]

Ja mam duży sentyment - pierwszy Zajdel, jakiego przeczytałem, gdzieś na początku przygody z fantastyką. Ale potem nie wracałem

[Fidel-F2]

Podobnie. Przeczytałem wtedy chyba hurtem ze cztery jego pozycje. Wyjście z cienia przeczytałem jako ostatnią i odebrałem jako najsłabszą, ale też przy przesycie podobnej tematyki mogłem się odrobinę znudzić, acz wtedy raczej niewiele mnie nudziło, łykałem wszystko jak pelikan.

[Obłęd]

Wypalić chrom - William Gibson

Wiele lat temu nie poznałem się na prozie Gibsona. Dzisiaj, retrospektywnie, podejrzewam że na tym “odbiciu” zaważyły trzy kluczowe powody: 1) niewystarczające narzędzia poznawcze; 2) brak kontekstu i znajomości autorów, utworów, założeń Nowej Fali; 3) zupełnie inna wrażliwość, która na przestrzeni lat uległa zmianie. Nadrabiam więc te czytelnicze braki i robię to z niekłamaną przyjemnością, bo obecnie, tuż po lekturze “Wypalić chrom”, ciężko mi Gibsona nie docenić. Na dwie rzeczy chciałbym zwrócić szczególną uwagę.

Pierwsza wiąże się z tym, że bliżej Gibsonowi do literata wśród naukowców, niż naukowca wśród literatów. To jeden z tych pisarzy – obok Sheparda, Brunnera czy Ellisona – przełamujących gatunkowe ramy. Lem o Asimovie napisał kiedyś, że “Asimov biochemik wie znacznie więcej niż Asimov pisarz”, czego raczej o Gibsonie powiedzieć nie sposób.

Gibson starzeje się znakomicie, ponieważ konserwują go język i świat (cyberpunkowa estetyka). Nikt chyba nie pisze cyberpunka tak, jak robił to Gibson – rwanie, szybko, dynamicznie, ale przede wszystkim w oparciu o metafory. Te ostatnie są jego znakiem rozpoznawczym i jednym z ważniejszych literackich oręży. Większość pewnie kojarzy otwarcie “Neuromancera”, z ikonicznym już zdaniem: "Niebo nad portem miało barwę ekranu monitora nastrojonego na nieistniejący kanał" – ale to przecież nie jest wyjątek! W jego opowiadaniach znajdujemy równie interesujące perełki: "Mury lodu przemykają jak naddźwiękowe motyle cienia. Za nimi czeka matrycowa iluzja nieskończoności" albo "Pędzimy szybko, bardzo szybko. Wrażenie, jakbyśmy mknęli na grzebiecie fali inwazyjnego programu, zawieszeni nad zmiennym blaskiem matujących systemów defekcyjnych. Jesteśmy świadomymi plamami oleju, spływającymi wzdłuż korytarzy mroku".

Metafory i sposób prowadzenie narracji nadają tej prozie indywidualny rys. Dzięki niemu Gibson osiąga coś, o czym inni mogą tylko marzyć – skutecznie spełnia artystyczne aspiracje. Nie mamy bowiem do czynienia wyłącznie z intrygującymi intelektualnie fabułami, które mainstreamowy krytyk mógłby wrzucić w jakąś kategorię literatury użytkowo-zabawowej. Tu faktycznie rodzi się Literatura. Pomyślenie tego co pomyślał Gibson na pewno nie było łatwe. Ale zamknięcie tego w spójną – na poziomie formy i treści – estetyczną wizję, naznaczenie jej własną językową pieczątką, to dopiero wymagało wysiłku i talentu. Chciałbym zobaczyć miny krytyków, którym Gibson w 1984 funduje takie otwarcie, jak to z opowiadania “Zimowy targ”.

Sprawa druga dotyczy wspomnianego już świata i jego przedstawienia. Gibsona rzadko czyta się chyba dla samej fabuły czy dramatycznych losów bohaterów. Kultowość w tym wypadku polega na czym innym. Czytamy, bo chcemy raz jeszcze znaleźć się w tym świecie, doświadczyć settingu i sposobu opowiadania. Lgniemy niekoniecznie do konkretnego tekstu, a do reprezentacji, która jest w jego tle. Z poziomu postaci można by zastosować niekiedy prostą redukcję: ukradł, przemycił, wpadł w sidła korporacji, uciekł, walczył. Istotne jest jednak GDZIE to wszystko się dzieje, jakimi środkami jest opowiedziane i w jak specyficzny sposób angażuje wyobraźnie (szczególnie na płaszczyźnie tekstu, bo Gibson wydaje się nieprzekładalny na inne medium).

Cieszę się, że tyle dobra jeszcze przede mną.

7,5/10

[Fidel-F2]

Wiele lat temu nie poznałem się na prozie Gibsona.

[nosiwoda]

Wypalić chrom - William Gibson


7,5/10

+1.
Z tym, że dla mnie u Gibsona przede wszystkim liczy się nie świat, ile fraza, opisy, styl. Czasem Gibsonowi udaje się napisać takie zdanie, które ubiera w słowa to, co u mnie w słowa nie zostało ubrane, a jedynie gdzieś przemknęło. Dlatego zgadzam się, że starzeje się dobrze - także te post-cyberpunkowe powieści. Bo fabuły są faktycznie dość sztampowe i zapominalne, a zakończenia - niekoniecznie w pełni satysfakcjonujące. Nie pamiętam specjalnie, o czym było Pattern recognition czy Agency, ale pamiętam, że czytało się bardzo dobrze.

[Fidel-F2]

Projekt Hail Mary - Andy Weir

Potrzebowałem lekkiego, niewymagającego czytadła, sięgnąłem, sprawdziło się.

Układ słoneczny nawiedza obcy, mikrob, który pożera Słońce. Katastrofa cywilizacyjna spodziewana jest w ciągu kilku dekad. Wypadałoby znaleźć jakieś rozwiązanie.

Do zalet należy zaliczyć główny pomysł, kilka pomysłów pobocznych, pewną dynamikę pierwszej połowy opowieści, gdzie czytelnik informowany jest o sytuacji, a ludzkość rzuca się w wir walki.

Do aspektów neutralnych niewymagający język, przeciętny warsztat literacki, uproszczenia i komiksowość w konstrukcji postaci, scen, rozwiązań.

Zaś do wad, męczące "rozwiązywanie" kolejnych problemów w drugiej części lektury, gdzie czytelnik zarzucany jest masą detali naukowych i pseudonaukowych w połączeniu z z opisem najdrobniejszej nawet czynności dokonywanych przez bohatera. Jedna tak scena jest ok, druga też, ale uczynienie z tego metody podcina pęciny. Kolejną wadą jest bezsensowne epatowanie ową nauką w sytuacji gdzie autor dość często sadzi babole, nawet w prostych sprawach, np. mierzy objętość w metrach kwadratowych. Na ignorancie fizyczno-astrofizyczno-matematycznym taka maniera może robić jakieś wrażenie, człowiek obeznany z tą sferą nauki często będzie zgrzytał zębami. I jeszcze naiwność wielu aspektów, czasem porażająca.

Ogólnie rzecz biorąc średniak, który coś tam by chciał, ma jakiś pomysł, nie do końca ogarnia i potrafi, ale się postarał na ile mógł, wyszła w sumie nawet smaczna parówka, którą każdy od czasu do czasu wciągnie bez zachwytu, ale i bez uczucia odrazy. Polecać nie polecam, ale też i nie odradzam jeśli świadomie chcemy sięgnąć po fastfood.
6/10

[Obłęd]

Z tym, że dla mnie u Gibsona przede wszystkim liczy się nie świat, ile fraza, opisy, styl. Czasem Gibsonowi udaje się napisać takie zdanie, które ubiera w słowa to, co u mnie w słowa nie zostało ubrane, a jedynie gdzieś przemknęło. Dlatego zgadzam się, że starzeje się dobrze - także te post-cyberpunkowe powieści. Bo fabuły są faktycznie dość sztampowe i zapominalne, a zakończenia - niekoniecznie w pełni satysfakcjonujące. Nie pamiętam specjalnie, o czym było Pattern recognition czy Agency, ale pamiętam, że czytało się bardzo dobrze.

Tak, z tym że teraz zaczynam czytać "Neuromancera" i powiedziałby, że w opowiadaniach ten język lepiej widać. Tam wchodzi Gibson na pełnej od pierwszych akapitów, wrzuca czytelnika na głęboką wodę i zmusza go do rozkodowywania tych metafor. W "Neuromancerze" jest jednak dużo więcej takiego lajtowego wprowadzenia, przerywników, które tej gęstości frazy nie mają. Opowiadana to ekstrakt.

[nosiwoda]

Pewnie tak, ale moim ulubionym opowiadaniem Gibsona jest zupełnie niecyberpunkowe Kontinuum Gernsbacka.

[Shedao Shai]

The Scarlet Gospels - Clive Barker

Kontynuacja "The Hellbound Heart". Wprawdzie nie wraca Kirsty, ale w zamian mamy Harry'ego D'Amoura, czyli detektywa przewijającego się już przez wcześniejsze dzieła Barkera. I to biedny Harry będzie miał tym razem do czynienia z piekielnymi intrygami Pinheada. A te są w zupełnie innym klimacie i z innym rozmachem niż w "The Hellbound Heart". Tam było mocno kameralnie; tu mamy akcję z grubej rury, podróże przez Piekło i odkrywanie całego panteonu piekielnego od pomniejszych demonów po samego Lucyfera. Interesująca zmiana. Widzimy jakie miejsce w całej układance zajmuje Pinhead i obserwujemy jego działania mające zmienić to miejsce na lepsze . Jest jak zawsze u Barkera, czyli brutalnie i bardzo ciekawie. To dobra kontynuacja i dobre zamknięcie historii Pinheada i D'Amoura. Fajnie by było gdyby ktoś to u nas wydał.

5/6

[Fidel-F2]

Okręg Sinistra - Ádám Bodor

Gdzieś w Karpatach, na pograniczu Ukrainy, Rumunii i Węgier, zamknięta administracyjnie, nie wiadomo dlaczego (można się domyślać, że chodzi o wydobywanie uranu), enklawa, rodzaj obozu pracy, gdzie ludzie żyją w skrajnie prymitywnych warunkach, zresztą dominującym przesłaniem jest tu sprowadzenie człowieka do poziomu zwierzęcych instynktów i odruchów. Bo rzecz traktuje o totalitaryzmie, dystopijnej rzeczywistości z absurdem, groteską i irracjonalnym postrzeganiem jako formą narracji. Człowiek z zewnątrz nie pojmuje logiki rozmaitych mechanizmów, które dla bohaterów są jak najbardziej naturalne i zrozumiałe.

Konstrukcyjnie to zbiór jako tako powiązanych scenek, które na impresjonistyczną modłę tworzą z oddalenia spójny kształt. Kształt upiorny. Ponury i przerażający. Niemniej owe scenki, traktowane oddzielnie, toczą się monotonnie, nudno, w kolejnych iteracjach schematycznie. Sam proces poznawania lektury nie obfituje w emocje, wręcz nuży, dopiero zrozumienia całości daje intelektualną satysfakcję.
8/10

[Fidel-F2]

Wolny jak Hamilton - Romuald Pawlak

A tu prywatna porażka, bo bardzo chciałem przeczytać tę książkę, ale się nie udało. "Podarować niebo" bardzo mi się podobało, "Pusty ogród" też był ok, a tu nie dałem rady. Przeczytałem dwa rozdziały, jakieś dwadzieścia procent tekstu i nie mogłem zmusić się do dalszej lektury. Odczekałem kilka tygodni i nic się nie zmieniło, po prostu nie mam chęci, a wręcz opór. W nic autorowi nie wierzę. Koncepcja, postacie, motywacje, zachowania, itp., w nic z tego nie wierzę. Co pół strony miałem: ale, że jak? WTF? Nie wiem, może to był jakiś zły czas, może kiedyś moralniak skłoni mnie do kolejnej próby. Ale nie teraz.

Nie oceniam, bo wydaje mi się, że chyba czegoś nie ogarnąłem.