Debiutancka powieść Thomasa Pynchona, opublikowana w 1963 roku „V”, na wydanie w Polsce czekała prawie sześćdziesiąt lat. Często traktuje się ją jako swoisty wstęp do najsłynniejszej książki Amerykanina, „Tęczy grawitacji”, ale oczywiście można „V” czytać także jako tekst samodzielny – a może nawet jako wiele w dużym stopniu niezależnych, choć powiązanych ze sobą historii.

Początek powieści wprowadza czytelników do świata amerykańskich marynarzy. Jeden z nich, zwolniony ze służby wojskowej dziesięć lat po zakończeniu II wojny światowej Benny Profane spędza czas w Wirginii, w barze Sailor’s Grave, pijąc i bawiąc się z przyjaciółmi, wśród których kluczową rolę odgrywa Prosiak Bodine. Nazywający się szlemielem (to pochodzące z jidysz słowo oznacza pechowca i nieudacznika) Profane trafia szybko na Wschodnie Wybrzeże, gdzie wraz z częściowo znaną już sobie wcześniej, a częściowo poznaną na miejscu ekipą Pomyleńców przeżywa kolejne przygody, od funkcjonowania jako odbijające się od krańcowych stacji metra ludzkie jo-jo, przez polowanie na aligatory w nowojorskiej kanalizacji, do pracy w Anthroresearch Associates, firmie korzystającej z antropomorficznych manekinów do badania konsekwencji wypadków drogowych czy efektów promieniowania.

Do ekipy Pomyleńców należy też mówiący o sobie w trzeciej osobie Herbert Stencil, szukający śladów ojca (Sidneya Stencila), a przede wszystkim starający się zrozumieć czy też odtworzyć obsesję Sidneya związaną z V. Tytułowa litera kryje w sobie przeróżne wyjaśnienia. Może być maltańską Valettą, może być kobietą Victorią (czy szczurzycą Veroniką), może być Venezuelą albo mityczną krainą Vheissu. Rozdziały opowiadające o Pomyleńcach mieszają się z fragmentami toczącymi się w innym czasie i miejscu: we Florencji, w Afryce, na Malcie. Każdy z nich ma swoistą tematykę i atmosferę; czasem mamy do czynienia z powieścią szpiegowską kojarzącą się z książkami autorstwa Johna Le Carré, czasem z poszukiwaniami przyczyn i natury będącego pierwowzorem Zagłady niemieckiego prześladowania Herero i Hotentotów na początku XX wieku, czasem niemal z traktatem teologicznym związanym z rzeczywistością bombardowanej podczas II wojny światowej Malty.

Cała powieść (w odróżnieniu od późniejszej „Tęczy Grawitacji”) jest czysto realistyczna – jeśli przymkniemy oko na wspomniane wcześniej grasujące pod Manhattanem aligatory. Fantastyczne Vheissu pojawia się wyłącznie jako legenda i jedno z wyjaśnień obsesji Stencila. Tematyka obyczajowa związana z częścią nowojorską jest zaskakująco nowoczesna: czytamy i o chirurgii plastycznej, i o jazzie, i o często swobodnych relacjach seksualnych między Pomyleńcami i ich znajomymi. W powieści występuje wiele funkcjonującego na różnych poziomach humoru, od błyskotliwych, erudycyjnych skojarzeń, do prostych żartów typu pary rubasznych kochanek o imionach Fiku i Miku (czy Flip i Flop). Odwołania do V. mają też charakter graficzny: kształt tej litery przybierają choćby tytuły kolejnych rozdziałów.

Próby szukania jednoznacznej interpretacji meandrującej historii obu Stencilów i jej związków z przygodami Profane’a zdają się skazane na niepowodzenie. Sam autor wolał, by znaczenie V. pozostało tajemnicą, a kluczowe było samo poszukiwanie sensu tytułowej litery. I tak najpewniej trzeba powieść Pynchona traktować: ciesząc się po prostu kolejnymi historiami i godząc się z mglistością występujących między nimi połączeń.