Kroni jest rurarzem. Rurarz to osoba zajmująca się sprawdzaniem stanu sieci rur, ciągnących się po niezmierzonych jaskiniach. Jaskinie te są domem tysięcy ludzi. Można powiedzieć, że są one właściwie ich światem. Podobna nam cywilizacja, z niewiadomych przyczyn, żyje w wielkim podziemnym mieście. I nikt nie ma jakichkolwiek wątpliwości, że środowiskiem człowieka są kamienne jaskinie. Tak było od pokoleń i tak będzie – bo przecież prócz kamienia wokół nas nic nie ma! Taką też wersje propaguje bezwzględna Rada Dyrektorów sprawująca rządy nad miastem, w służbie której jest policja i agenci czyhający na choćby najmniejszy przejaw nieposłusznej myśli.

Jednak gdzieś głęboko w świadomości ludzi tli się jeszcze wiedza o tym, że nie zawsze tak było. Że ich dziadowie żyli inaczej, w miejscu, gdzie sklepienie jest niebieskie. Niezadowolenie okrutnym podziałem społecznym i idącą za nim biedą powodują, że coraz częściej powtarzane są legendy o Mieście na Górze, którego ludność w wyniku wojny atomowej musiała skryć się pod ziemią. Że poza zimnymi korytarzami jest coś więcej. A Kroni, osobnik z samego dna drabiny społecznej, odegra w nadchodzących wydarzeniach główną rolę.

Powieść bardzo przypomina w swej konstrukcji dylogię „Przełęcz. Osada” tego samego autora. Na początku poznajemy pewnych ludzi położnych w sytuacji zgoła tragicznej: żyją w miejscu, w którym nie powinno ich być i żyje im się, najkrócej mówiąc, źle. Jest tu mit utraconego raju, gdzie życie wygląda tak jak powinno i tam jest miejsce człowieka. I tam też próbuje się dostać główny bohater. Druga połowa powieści to, znów analogicznie do wspomnianej dylogii, dynamiczne wydarzenia prowadzące do zmiany ustalonego porządku (dochodzi też do ingerencji z zewnątrz). Panuje tu też bardzo podobny nastrój, więc zadowoleni z poprzedniej książki wydanej w „Dziełach wybranych Kira Bułyczowa” wiedzą czego się spodziewać (przy czym nie mam na myśli jakichś strasznych schematów, lecz jedynie pewne podobieństwa).

Twórczość Bułyczowa dopiero poznaję i coraz bardziej mi się ona podoba. Są w niej elementy, które sprawiają, że czyta się ją bardzo dobrze i z przyjemnością. Dobry styl autora, ciekawe wizje i pomysły, zawsze sprawnie wpleciona odrobiona refleksji, aż w końcu: swojego rodzaju ciepło płynące ze stron książek tego pisarza.

Mimo wszystko są rzeczy, które powieści zarzucić można. Druga część książki, o której pisałem już, że sprowadza się do dynamicznych wydarzeń zmieniających porządek przedstawionego świata, już nie posiada tego nastroju i poprowadzenia, jakim cechuje się początek – chce się powiedzieć, że coś tu „kuleje”. Po prostu dominuje w niej akcja, co nie jest oczywiście wadą samą w sobie – jednak mroczny, spokojny początek nastrajał zupełnie inaczej.

Jak ocenić tę lekturę? Przeczytać oczywiście warto. Może nie poczujemy się zachwyceni, ale, jak się przekonuję, nazwisko tego autora na okładce to pewna marka, która gwarantuje, że w książce znajdziemy coś, co nas zauroczy na dzień czy dwa.