„Czarnoksiężnik i kryształ” oraz „Wiatr przez dziurkę od klucza” to dwie części cyklu „Mroczna Wieża”, które mogłyby, zasadniczo, stanowić całość, mimo że „Wiatr...” powstał później. Opowieści ze świata „Mrocznej Wieży” tkwiły w Stephenie Kingu jeszcze po zakończeniu pisania cyklu. Zebrał je potem w całość i tak powstał ten zbiorek. Chronologicznie (jeśli chodzi o rozwój fabuły) umieścić go należy po części „Czarnoksiężnik i kryształ”. To taki tom 4A tej serii. Ale jego nieznajomość nie przeszkadza w odbiorze całego cyklu.

Zaś „Czarnoksiężnik i kryształ” to w zasadzie opowieść w opowieści. A raczej, w większości, jest to retrospekcja. Zasadnicza fabuła rozpoczyna się w miejscu, gdzie zakończyła się akcja l. I prowadzi do ostatecznego zamknięcia wątku związanego z pociągiem i Blainem Mono. Po jego zakończeniu bohaterowie ruszają w dalszą drogę. Ale nie ujdą daleko. Miejsce, w którym przyjdzie im spędzić trochę czasu to Topeka, kolejny przystanek na drodze ku Mrocznej Wieży. Przystanek konieczny, gdyż Roland musi spełnić zobowiązanie wobec swoich towarzyszy. I tak rozpoczyna on opowieść dotyczącą jego przeszłości i kobiety o imieniu Susannah. Od tego momentu Roland jako bohater odchodzi na drugi plan, a na pierwszym pojawia się wspomniana kobieta, istotna z punktu widzenia motywacji głównego bohatera. Dalsze streszczanie fabuły jest niepotrzebne. Dość rzec, że odkrywając przeszłość Rolanda, Stephen King obdziera go nieco z tajemniczości. Ale nie jest to zarzut, ponieważ czyni w ten sposób postać Rolanda ciekawszą, bardziej złożoną i może nawet tragiczniejszą. A że do bohaterów i budowania między nimi relacji, autor rękę ma dobrą i niemal niezawodną – wychodzi to tylko na korzyść całej opowieści. Patrząc z perspektywy poprzednich tomów, taka opowieść czytelnikowi się należała. W „Powołaniu Trójki” autor skrupulatnie przedstawił przeszłość pozostałych towarzyszy, Rolanda trzymając nadal jakby w cieniu i w aurze posągowości oraz tajemniczości. Mogłoby to stać się nieco pretensjonalne i sztuczne. Biorąc pod uwagę ilość tomów – nie dałoby się wiarygodnie tej postaci sprzedawać czytelnikowi poprzez jednoczesne trzymanie jej na takim piedestale tajemnicy i tragizmu wiarygodnego „na słowo honoru”.

Mimo że opowieść Rolanda przedstawia wycinek jego życia i to nie on jest w jego centrum, to poprzez historię Susannah autor tak naprawdę opowiada o Rolandzie, o Mrocznej Wieży i Czarnoksiężniku. Nie jest to zatem zapychacz, czy dreptanie w miejscu, ale konsekwentna rozbudowa historii i świata. Nie zawsze jednak satysfakcjonująca. Momentami miałem wrażenie przegadania, czy też przeciągania opowieści. Wydawało mi się, że autor grzęźnie z historią w jakichś nie znaczących szczegółach, czy skupia się na niepotrzebnym rozbudowywaniu niektórych wątków. Może to wrażenie okaże się złudne i w kolejnych częściach znajdzie to uzasadnienie, choć nie sądzę. Reasumując, po lekturze „Czarnoksiężnika...” miałem wrażenie, że nie zaszkodziłoby powieści skrócenie jej w kilku . Powróciło do mnie na chwilę irytujące uczucie bycia nabijanym w butelkę, które towarzyszyło mi w drugiej połowie cyklu „Koło Czasu” Roberta Jordana. Jednak opowieść Rolanda przecież się kończy i bohaterowie muszą wyruszyć w dalszą drogę.

Tym samym, to jest opowieścią w opowieści, jest zbiorek „Wiatr przez dziurkę od klucza”. Jego zasadnicza część toczy się po wydarzeniach z „Czarnoksiężnika i kryształu”. Nadciągająca burza zmusza bohaterów do ukrycia się i przeczekując ją bohaterowie słuchają kolejnej historii z przeszłości Rolanda. A w niej kryje się kolejna. Mamy zatem jakby trzy warstwy fabuły, z czego dwie z nich splatają się ze sobą. I to chyba jedyna interesująca rzecz w tym zbiorku. Nie jest on zły, ale nie wnosi niczego interesującego do całości. Jest tam pewna tajemnica dotycząca innej ważnej kobiety w życiu Rolanda, na którą autor rzuca nieco światła. Ale, moim zdaniem, niepotrzebne jest to czytelnikowi i psuje trochę element tragizmu postaci Rolanda, związany z jego przeszłością. Generalnie, „Wiatr przez dziurkę od klucza” polecam przede wszystkim tym, których wykreowany przez Stephena Kinga świat wciągnął i zatrzymał przy sobie. Choć, paradoksalnie, opowieści te mają swój cel – są dla czytelnika tym, czym dla towarzyszy Rolanda. Sposobem na zabicie czasu w trakcie przerwanej podróży. Gdyby nie ta przerwa, pewnie by ich nie usłyszeli i niewiele by stracili. Tak samo, jak czytelnicy.

Wracając do „Czarnoksiężnika i kryształu” nie sposób pominąć Topeki, jako miejsca, gdzie Roland opowiada swoją historię. To nie jest zwykła literacka wizja amerykańskiego miasta. To nie jest także zwykła alternatywna jego wersja. Topeka to w tej powieści miejsce szczególne – bo umiejscowione w świecie z innej powieści Stephena Kinga. W takim, w którym istotną rolę odgrywa Kapitan Trips. Tym, którzy nie wiedzą, o co chodzi, polecam sięgnięcie po „Bastion”. Nie jest to pierwsze i ostatnie „przenikanie się” różnych rzeczywistości pochodzących z różnych powieści Stephena Kinga. Nadal jednak, nie tworzy to dla czytelnika nie obeznanego z twórczością autora zbyt dużego problemu. Może się to zmienić w trakcie lektury „Wilków z Calla”. Ale o tym wspomnę przy okazji recenzji kolejnego tomu.