Cykl „Świat Rzeki” Philipa José Farmera po bardzo dobrym otwarciu niezmiennie z każdym kolejnym tomem pikował. Zamykająca serię część podkreśla ten niechlubny trend. „Bogowie Świata Rzeki” są lekturą tylko dla fanów… jeśli jacyś jeszcze się ostali po czterech wcześniejszych odsłonach.

W „Czarodziejskim labiryncie”, czwartym tomie „Świata Rzeki”, zakończyła się podróż Sira Richarda Burtona i jego towarzyszy: dotarli do źródeł Rzeki, wyjaśnili tajemnicę tkwiącą za stworzeniem świata, rozprawili się z potężnymi Etykami i wszystko wyglądało na to, że w spokoju spędzą resztę swego długowiecznego (a może i nieśmiertelnego) żywota. Po ukazaniu się powieści – jak sam przyznaje – Philip José Farmer wpadł na pomysł jeszcze innego zakończenia ich przygód i tak powstali „Bogowie Świata Rzeki”. Decyzja o ich napisaniu była pierwszym z szeregu błędów, którymi należy obciążyć konto amerykańskiego pisarza.

Pierwszym i głównym problemem powieści jest miałkość fabularna. O ile jeszcze poprzednie części miały – a przynajmniej usiłowały mieć – dość dynamiczną fabułę przygodową, ze zmieniającymi się sceneriami i odkrywaniem tajemnic, to tutaj niewiele się dzieje. Bohaterowie siedzą w wieży Etyków, sprowadzają znajomych, w dość męczących dyskusjach roztrząsają dylematy etyczne i filozoficzne obecne – i gruntownie przemaglowane – od początku cyklu. Co prawda na samym początku pojawia się tajemnica i zagrożenie (w niewyjaśnionych okolicznościach ginie ostatni z Etyków, a same postaci są nękane przez nieznanego sprawcę), ale nie potrafią one wzbudzić zainteresowania czy szybszego krążenia krwi w żyłach u czytelników… zresztą to samo tyczy się protagonistów, którzy przez większość czasu zajmują się swoimi sprawami, jedynie czasami próbując dociec prawdy.

Wszystkie te powyższe elementy prowadzą do finału, który co prawda zaskakuje, ale wcale nie za sprawą przemyślanych działań autora. Jedne z rozwiązań wydają się – łagodnie rzecz ujmując – mocno naciągane, inne są po prostu banalne i łatwe do przewidzenia. Gdzieś po drodze zaginął też ciąg przyczynowo-skutkowy, czego efektem są niezrozumiałe zachowania bohaterów.

Skoro o tych ostatnich mowa, to powielają się problemy znane już z wcześniejszych odsłon „Świata Rzeki”. Mianowicie wśród nich prym wiedzie wspomniany już sir Richard Burton, osoba – przynajmniej w książkowej wizji – dość zadufana i niesympatyczna, a przy tym genialna i nieomylna. To połączenie cech sprawia, że zainteresowanie jego losami jest mniejsze, niż powinno mieć miejsce w przypadku głównego bohatera powieści. W dodatku wśród postaci drugoplanowych także zabrakło wyrazistych charakterów (jeśli pojawiali się w cyklu, to niestety do tego czasu zdążyli zemrzeć), ich stan posiadania sprowadzono do jednej, maksymalnie dwóch cech, co czyni je papierowymi i nużącymi. Jest to o tyle dziwne, że w „Czarodziejskim labiryncie” przynajmniej kilkoro z nich było nakreślonych w sposób znacznie bardziej wyrazisty.

Irytujące są również inne drobnostki. Na przykład sposób wykorzystywania komputera (i jednak stosunkowa łatwość zdobycia tej umiejętności nawet przez osoby, które za życia nie spotkały się z bardziej skomplikowaną maszyną liczącą niż liczydło) i zasad jego programowania jest dość naiwny, nawet uwzględniając założenia fabularne i rok powstania powieści: w 1983 roku przemysł informatyczny był jednak w powijakach. Kwestii związanych z wathanami, rozwojem etycznym i wielkim planem stojącym za powstaniem Świata Rzeki nie wypada nawet omawiać; było na to dość miejsca i czasu przy okazji lektury poprzednich części. Wystarczy tylko nadmienić, że ta bardzo chybotliwa koncepcja Farmera w „Bogach Świata Rzeki” traci kilka dodatkowych podpór. Jaki jest tego efekt, łatwo się domyślić.

Werdykt może być tylko jeden: ostatni tom cyklu Farmera jest całkowicie zbędny. Nie dość, że nie wnosi nic nowego do obrazu całości, to jeszcze psuje (i tak nie najlepsze) wrażenie z wcześniejszych części, a na dokładkę fabularnie przynudza. Szkoda, że rzecz zapoczątkowana intrygującą powieścią „Gdzie wasze ciała porzucone” zakończyła się tak kiepsko.