Gdy czytałem opowiadania zebrane w zbiorze "Po apokalipsie", przypomniała mi się “Piosenka o końcu świata” Czesława Miłosza. Koniec świata w tekstach Maureen McHugh nastąpił, ale nie jest on sednem ich fabuł. To opowieść o ludziach, którzy go przeżyli. I musieli żyć dalej. Ale w odróżnieniu od zwyczajności końca świata w wierszu Miłosza, jego niezauważalności, ten w opowiadaniach Maureen McHugh był konkretny, przełomowy. Niezależnie od tego, czy była to apokalipsa zombie (“Naturalista”), epidemia ptasiej grypy (“Specjalna ekonomia”), czy inne wydarzenie uderzające w ludzkość w skali mikro lub makro – nie dowiemy się z lektury wiele o naturze końców świata, ich przebiegu, ani o globalnych skutkach. Nie są one najważniejsze. Albo pozostają istotne tylko dlatego, aby pokazać, jak zmieniły bohaterów kolejnych opowieści.

W swoich opowiadaniach autorka skupia się na ludziach – i nie są to herosi. To zwykli ludzie, szarzy, nic nie znaczący, mogący wpływać tylko na życie swoje, rzadziej odmieniać życie innych. Autorka ich nie ocenia, nie wartościuje postaw pozostawiając to ocenie czytelnika. Ale czy ta ocena jest niezbędna? Czy można bez wartościowania bohaterów się obejść w trakcie lektury? To musi chyba każdy czytelnik rozstrzygnąć samodzielnie. Na pewno bohaterowie opowiadań wymykają się prostym klasyfikacjom, nie są Dobrzy, ani Źli. Nie są koturnowi, ani stworzeni do ról “nosicieli” jakiejś cechy osobowości. Inaczej czytelnik oceni bohatera “Naturalisty” (pierwsze opowiadanie w zbiorze), innym spojrzeniem obdarzy bohaterkę opowiadania tytułowego (ostatniego w zbiorze). A między nimi jest przekrój osobowości, dramatów, zwyczajnych kolei życia, które trzeba ułożyć na nowo, odnaleźć się w nim, czasami mimo braku wyjaśnienia tego, co przyniosło życie (“Zagubiony chłopiec: dziennikarz w terenie”), niekiedy z niechętną akceptacją wynikającą z bezsilności.

Jest ten zbiorek opowieścią o człowieku napisaną bez zadęcia, bez niepotrzebnego napinania się na udzielanie Odpowiedzi. I to należy uznać za atut tych opowiadań. Być może autorka chciała stworzyć coś nowego, albo była świadoma tego, że nie prześcignie klasyków i kontynuatorów wciąż powtarzających mniej lub bardziej utarte schematy. Nie ma w tych opowiadaniach komercji wciśniętej ku uciesze gawiedzi. Z pewnością nie jest to zbiór nastawiony na masowego odbiorcę, mimo nośnego tytułu. To eleganckie prostotą historie o szukaniu swojego miejsca w nowym świecie, o niemożliwości jego znalezienia, o konieczności pogodzenia się z tym, co niesie przyszłość (choć zapewne przypisuję tym opowiadaniom zbytni defetyzm). Opowiadania przeznaczone są w większości do powolnej lektury, z pewnością te najlepsze (“Bezużyteczne rzeczy”, “Po apokalipsie”), ale nie są pozbawione humoru (“Królestwo ślepców”) i na pewno czytelnik nie będzie chciał się wieszać na najbliższej gałęzi z powodu ich depresyjności.

Reasumując, można napisać o tym, czym ten zbiór nie jest, odwołując się do fragmentu “Bezużytecznych rzeczy”: Ale nie ma tam żadnych złowrogich postaci odzianych w futra, z twarzami pomalowanymi na niebiesko, jeżdżących orurowanym pojazdem skleconym z motocyklowych części, na którym wiszą czaszki wrogów. Jest tylko dwóch facetów z Nikaragui lub Gwatemali, ubranych w dżinsy i podkoszulki. I ja, wpatrzona w pogrążającą się w mroku pustynię, nad którą wschodzi księżyc, siedząca z pustym pistoletem w dłoni.