Lektura „Red Rising. Złota krew” pozostawiła mnie w lekkiej konfuzji. Już od dawna nie czytałem powieści, o której nie wiem, co myśleć. Nie dlatego, że jej lektura stanowi intelektualne wyzwanie. Dawno nie spotkałem się z powieścią, która jest pełna znakomitych pomysłów, którym autor nie poświęca wystarczająco wiele miejsca, aby je rozwinąć. I jednocześnie spala całą energię w efekciarstwie, jeśli chodzi o wykonanie.

Akcja powieści rozgrywa się na Marsie, w dalekiej przyszłości. Darrow jest Czerwonym, a więc członkiem kasty stojącej najniżej w hierarchii społecznej. Dosłownie i w przenośni. Nie dość, że Czerwoni to klasa robotniczo-niewolnicza, to pracują pod powierzchnią Marsa zajmując się wydobyciem helium – drogocennego paliwa, niezbędnego dla rozwoju ludzkości w kosmosie i potrzebnego do terraformowania Marsa pod przyszłą kolonizację. Będąc jednocześnie robotnikami i niewolnikami Czerwoni są „przepełniani” misją – jak cenna jest ich praca, że muszą akceptować trudne warunki, w których im przyszło żyć i godzić się z ustrojem, którego są częścią. Na szczycie społecznej hierarchii stoją Złoci – okrutna część ludzkości, najbogatsza, wpływowa, potężna, niepokonana. Nie ma mowy o tym, aby obalił ich jakiś społeczny bunt, rewolucja. Na dodatek jest to klasa społeczna „przesiąknięta” etosem greckich bogów i greckiej mitologii, posługująca się tytułami z tejże mitologii i nawet podzielona na Domy „przypisane” do greckich bogów. Darrow, jak każdy Czerwony, jest wręcz genetycznie skazany na swój los. I jest z tym pogodzony, jak większość Czerwonych. Niektórzy jednak się buntują, choć buntem może być nazwane wszystko, co stanowi odstępstwo od ustalonych hierarchii. Kiedy jednak ostrze tego systemu uderza w Darrowa, prowadzi to do nieoczekiwanego obrotu spraw. Ale – i tu niegroźny spoiler – tylko dla głównego bohatera, który poprzysięga zemstę i zyskuje szansę na jej realizację.

W „Red Rising” – przynajmniej na początku – roi się od mniej lub bardziej oczywistych inspiracji (co nie jest zarzutem). Wspomnieć można i G.H. Wellsa, i Philipa K. Dicka, by wskazać tylko te najważniejsze. I można to stwierdzić już po lekturze 80 stron. Mimo starań autora, te inspiracje nie są zaskakujące fabularnie. Nie ma w nich świeżości ani zbytniego polotu. Jednak powieść czyta się bardzo dobrze. Kiedy fabuła zmienia otoczenie robi się naprawdę ciekawie, więc mimo słabości czytałem ją z przyjemnością. Co jakiś czas marudząc tylko, że szkoda, iż autor to początkujący rzemieślnik. Bo zdarzają mu się niezłe pomysły, jak ten z Instytutem. Choć można się tu uprzeć i znaleźć odniesienia i do Hoghwartu z powieści o Harrym Potterze, i do „Igrzysk śmierci” lub do „Czasu Żniw” S. Shannon (mam go „na świeżo” w pamięci) – mimo wszystko nie przeszkadza to w odbiorze fabuły. Akcja toczy się wartko, a powieść momentami staje się nieoczekiwanie brutalna, jakby autor nie chciał, aby była zbyt młodzieżowa. Darrow, kiedy go poznaje czytelnik, jest nastolatkiem, tak jakoś na poziomie naszego późnego liceum. Mimo młodego wieku jest nadzwyczaj dojrzały, co jest konsekwencją wykonywanej przez niego pracy i jej warunków. Jednak kiedy zmienia się scenografia i musi on przyjąć inną rolę – przemiana przychodzi mu szybko i gładko, a zatem nieprzekonująco. Ale i na to można znaleźć zgrabne wytłumaczenie w fabule, więc pod tym względem nie można się za bardzo do autora przyczepić. Jednak to, co zręcznie udało się autorowi z głównym bohaterem, nie działało już na inne postacie. Są zbyt papierowe i obce czytelnikowi, bo autorowi zabrakło miejsca lub czasu, aby je dopracować.

Talentu Brownowi odmówić nie sposób. Ale po lekturze tej powieści stwierdziłem, że to talent wciąż nierówny, nieoszlifowany. Bywało to irytujące właśnie w kreacji bohaterów, których zaniedbał. A w konsekwencji przekładało się to także na fabułę, gdyż nie sposób było emocjonować się kolejnymi przygodami bohatera, które także stawały się papierowe. Zresztą, myślę, że w kolejnych tomach (cała fabuła skrojona jest na trylogię) motyw zemsty napędzającej głównego bohatera powinien się wypalić. Już w tej powieści Darrowa tak wiele oddaliło od tego, kim był na początku powieści, że naturalną koleją rzeczy powinno się to przekładać na zmianę jego motywacji. Obawiam się jednak, że Brown może pozostać w kolejnych częściach przy tym napędzającym bohatera „paliwie”, a przez to stanie się on bardzo sztampowy, tak samo jak cała fabuła i jej (przewidywane) zakończenie.

Myślę, że gdyby Brown był już po napisaniu kilku innych powieści i rozwinął się, nabrał doświadczenia jako pisarz, to „Red Rising” miałby szansę otrzeć się o mistrzostwo. Fabuła przeniesiona na poziom Złotych, stała się bardzo atrakcyjna, mimo efekciarstwa. Widać, że autor próbował stworzyć coś swojego, nie iść po wydeptanych szlakach (np. wątek z Julianem, jego finał i konsekwencje, finałowe starcie z Apollem, Jupiterem i Szakalem). A przy tym porządnie przygotował się, jeśli chodzi o historię. Dobrze zakorzenił fabułę w mitologii i historii starożytnej Grecji (ze szczególnym uwzględnieniem Sparty i jej „systemu” wychowywania). Doskonale wplótł te elementy w kreację świata przyszłości. Szkoda tylko, że z bohaterami wszystko wyszło tak schematycznie i papierowo. Nic tego nie tłumaczy – ani konwencja, ani konstrukcja fabuły. To po prostu słabość autora, którą musi pokonać. Nie wiem, czy uda mu się to w drugim tomie (oby powstał szybko). Ale bardzo mu tego życzę, ponieważ pierwszą częścią trylogii udowodnił, że ma talent i ma ułożoną ciekawą historię, którą chce opowiedzieć. A zatem w „Red Rising. Złota krew” dostajemy przemyślaną fabułę, mnóstwo ciekawych pomysłów (przede wszystkim związanych z systemem społecznym, hierarchiami wewnątrz Złotych, możliwościami z tym związanymi). Tylko wykonanie czasami zawodzi, a w przypadku bohaterów zawodzi niemal całkowicie. Leo Burnett, legendarny w swojej branży założyciel wielkiej agencji reklamowej, powiedział kiedyś, że ten, kto sięga po gwiazdy, może ich nie zdobyć, ale to, co zostanie mu w rękach, nigdy nie będzie garścią błota. Pierce Brown próbuje sięgnąć gwiazd. I choć jeszcze nie zdobył żadnej, to pokazał w tej powieści, że posiada potencjał, aby cel osiągnąć. Oby nie skończyło się tylko na potencjale.