„Silos” to ciekawa, chociaż niepozbawiona wad postapokaliptyczna wizja, w której resztka ludzkości zmuszona jest do zamieszkiwania wielkiej podziemnej budowli. Gdyby tego było mało, narażona jest na intrygi, spiski i rewolucje, które zaburzą nawet tę namiastkę spokoju.

Wydaje się, że postapokaliptyczne wizje stanowiące od dawna jedną z ważniejszych gałęzi fantastyki w ostatnich latach jeszcze zyskały na znaczeniu. Zwykle co prawda przyjmują formę kolejnej zagłady ze strony zombie lub przetworzonej w ten lub inny sposób dystopii, ale od czasu do czasu trafia się też klasyczna, będąca poniekąd echem zimnej wojny wizja świata po wojnie atomowej. O tym, że motyw ten nadal jest popularny i cieszący się uznaniem czytelników, niech świadczy fakt, że omawiany tutaj „Silos” Hugh Howeya pierwotnie ukazał się jako internetowy selfpublishing (a będąc dokładnym za pomocą programu Kindle – Direct Publishing), a dopiero po osiągnięciu sukcesu (i dopisaniu kilku kolejnych części) został wydany w papierowej formie. Ktoś może powiedzieć, że to o niczym nie świadczy i być może miałby rację, ale po lekturze książki amerykańskiego autora nie sposób oprzeć się wrażeniu, że tym razem popularność idzie w parze przynajmniej z porządnym rzemiosłem pisarskim.

Historia powstawania książki sprawia, że w przypadku „Silosu” nie można mówić o powieści. Jest to zbiór opowiadań i nowel powiązanych miejscem, postaciami czy wreszcie fabułą. Szczególnie pierwszy tekst książki wydaje się oderwany od następnych i należy go potraktować przede wszystkim jako wprowadzenie w realia cyklu¹⁾ (chociaż niepozbawione wpływu na dalsze wydarzenia). Im dalej, tym teksty są ze sobą bardziej powiązane i układają się w spójną, większą całość opowiadającą o realiach i tajemnicach tytułowego Silosu.

A czym jest ten ostatni? Olbrzymią podziemną strukturą, w której resztki ludzkości skryły się przed śmiercionośną atmosferą panującą na powierzchni Ziemi po bliżej niesprecyzowanych wydarzeniach z dalekiej przyszłości. Obecnie na powierzchnię wychodzą tylko skazańcy, reszta tłoczy się w rozciągniętej w pionie strukturze, wypełniając narzucone obowiązki i przy okazji starając się za bardzo nie wychylać. Można się nieco czepiać realiów Silosu: sporo elementów jest uproszczonych, inne nie miałyby prawa funkcjonować, widoczna jest – co zresztą jest niekoniecznie zamierzonym elementem humorystycznym – niechęć autora do działów IT. Niemniej surowy świat podziemnej budowli potrafi zaintrygować, od poziomów z podziemnymi uprawami, po olbrzymią maszynownię napędzającą wszystkie elementy w Silosie. W dodatku w dalszej części książki można się przekonać co się dzieje, gdy nie wszystko działa płynnie i sprawnie. O ile pierwsze teksty mają bardziej kameralny charakter, to kolejne przynoszą większy rozmach fabularny, z walkami i rozgrywkami o władzę włącznie.

Dość szybko okazuje się, że nie wszystko w Silosie funkcjonuje na przejrzystych zasadach. Każda odkryta tajemnica pociąga za sobą następną, a każdy kolejny ujawniony sekret wskazuje, że wszystko jest elementem większego planu. Nie wdając się w szczegóły, można stwierdzić, że poszukiwania prawdy wcale nie przynoszą ukojenia, a uzyskana w ten sposób wolność wcale nie wydaje się lepsza od zapewniającej spokój ułudy. Wpływa to bezpośrednio na losy postaci; może niezbyt oryginalnych, ale nakreślonych sprawnie i – w większości – budzących sympatię.

„Silos” napisany jest sprawnie, akcja toczy się wartko, a podsuwanie kolejnych tajemnic podtrzymuje zainteresowanie czytelnika. Nie można co prawda mówić o jakimś specyficznym nastroju panującym podczas lektury, ale – pomimo pewnych wad – świat przedstawiony zdaje się być wiarygodny w ramach obranych założeń. Gorzej, że niektóre rozwiązania fabularne mają charakter życzeniowy, ale z drugiej strony kilka ton szczęścia to typowy bagaż fabularny bohaterów literackich działających w skrajnych warunkach.

Książka Howeya z pewnością nie zapisze się złotymi zgłoskami w historii fantastyki, ale jeżeli poszukuje się solidnej prozy w klimatach postapokaliptycznych, to z pewnością jest to pozycja, którą warto rozważyć.

---

¹⁾ Po angielsku ukazały się też dwie kolejne części: „Shift”, tom będący prequelem do wydarzeń opisywanych w „Silosie”, a także „Sand” stanowiący zwieńczenie cyklu i jednocześnie przedstawiający dalsze losy bohaterów „Silosu”.