To, co młode, starzeje się najszybciej. Fascynacja telewizją, reality show, dostępnością setek kanałów i możliwością zbiorowego podglądania czyjejś zwyczajności, dziwaczności czy ekshibicjonizmu wydają się dziś już czymś odległym. Zindywidualizowanie odbioru zapewnione przez internet sprawia, że słysząc o opublikowanej w 2012 roku powieści opartej na analizie wpływu mass-mediów (pamiętacie jeszcze takie słowo?), narkotyków i procesu „kreowania osobowości” na psychikę i fizjologię człowieka łatwo lekceważąco machnąć ręką. W przypadku recenzowanej książki nazwisko autora każe się jednak przyjrzeć jej bliżej: wydane przez Maga w serii Uczta Wyobraźni „TV Ciał0” napisał Jeff Noon, a na polski przełożył Wojciech Próchniewicz.

Centralnymi bohaterkami krótkiej powieści Noona są Nola Blue i Melissa Gold, młode kobiety połączone osobą swojego twórcy, George’a czy też Georgiego Golda. W przypadku Melissy chodzi o kreację fizyczną, w przypadku Noli tylko, a może aż, kreację medialną. Obie dziewczyny marzą o tym, by stać się kimś niezwykłym. Dla Noli droga na szczyt ma prowadzić przez George’a, odnoszącego kolejne sukcesy twórcy sezonowych przebojów i menadżera telewizyjnych gwiazdek; dla Melissy ścieżka do sławy ma za wszelką cenę omijać osobę wpływowego ojca, wiedzie za to przez Kopułę Rozkoszy, obiekt umożliwiający transmisję na żywo emocji i przeżyć zamkniętej w nim osoby. Wszystko to dzieje się w rozedrganym świecie obrazów, rządzonym przez portapopki, glamkamery, telebugi, ale przede wszystkim przez ekrany, kanały, stacje, programy... Każdy chce się wykreować i każdy chce być sobą, nie zdając sobie sprawy ze sprzeczności tych pragnień. Bezwzględność chwili nakazuje nieustannie wyprzedzać konkurencję. Oryginalność należy produkować masowo. Ludzkie ciało i wnętrze trafiają do telewizji, a telewizja trafia do ludzkiego ciała...

Jak już pisałem wcześniej, w podstawowych założeniach tak opisanej rzeczywistości nie ma wiele nowatorstwa czy świeżości. Tu docieramy jednak do kluczowej cechy powieści Noona – jej urzekającej, fascynującej i migoczącej przed oczyma czytelnika poetyki. „TV Ciał0” to wiersz epoki cyfrowej. Jego kolejne, często szybko urywane linijki pozwalają z łatwością zapomnieć o tym, co w tematyce książki wtórne, i z jednej strony przenieść się do świata, w którym liczy się tylko wizualność, a z drugiej zrozumieć, że paradoksalnie i w tym świecie to uczucia są najistotniejsze. Ostatecznie podstawową potrzebą spłaszczonych i przeformatowanych przez media widzów oraz kreatorów pustych telewizyjnych przekazów okaże się poszukiwanie na zapisanych obrazach tego, co utracono w rzeczywistości, tak jak w „Wynalazku Morela” opisywał to już ponad 70 lat temu Adolfo Bioy Casares – to, co odleglejsze w czasie, starzeje się powoli albo wcale. Aby dotrzeć do tego wniosku, trzeba pokonać z bohaterkami Noona hipnotyczną podróż, przypominającą literacki odpowiednik filmowego „Requiem dla snu” Darrena Aronofsky’ego. Podróż pierwszorzędną, pozwalającą znów się przekonać, że nieważne o czym konkretnie się opowiada, jeśli potrafi się to robić tak dobrze (i oczywiście jeśli się ma szczęście do tak dobrego tłumacza):

„Starała się opanować fale tych przemian, nie udawało się jej, pstrkk, zawodziła, upadała, zzztikssst, zmieniała swoje ciało w totalny, całopowierzchniowy obraz chaosu. Przeładowanie obrazami, błyskawiczne cięcia, twarze, nogi, pistolety, pościgi samochodowe, prognozy pogody, burze morskie, wybuchające bomby, pocałunek młodych ukochanych, dłonie na ciele, mapy, Ziemia, widziana z kosmosu, obracająca się z Księżycem do spółki, znów ten pocałunek, zkkiksc, transmisja strumieniowa wszelkich możliwych sygnałów i materiałów, chaos audiowizualny, komplikacja, skóra płonie, cała mokra od potu.”