„Nexus” Rameza Naama oferuje połączenie dynamicznej akcji, futurystycznej wizji i rozważań moralnych w odpowiednich proporcjach. Dzięki temu jednocześnie można się świetnie bawić czytając o losach bohaterów, a jednocześnie rozważać, czy się zgodzić z ich wyborami i postawami.

Ewolucja człowieka jest częstym tematem fantastyki naukowej. To chwytliwy temat, jednocześnie rozbudzający wyobraźnię i wywołujący dylematy moralne. Nic więc dziwnego, że Ramez Naam, amerykański futurolog egipskiego pochodzenia, wykorzystał właśnie ten motyw przy tworzeniu swej debiutanckiej powieści zatytułowanej „Nexus”.

Książka określana na czwartej stronie okładki jako thriller hard SF faktycznie posiada kilka cech, które na potrzeby promocji uzasadniają takie określenie, chociaż puryści gatunkowi zapewne będą się krzywić na to miano. Fabuła rzeczywiście jest dynamiczna i trzymająca w napięciu, chociaż z drugiej strony nie pędzi od początku do przodu na złamanie karku. Dość powolne zawiązanie akcji pokazuje, jak młody naukowiec pracujący nad narkotykiem Nexus 5 (znacząco poprawiającym możliwości mózgu) zostaje namierzony przez agencję zajmującą się przeciwdziałaniem właśnie takim badaniom. W efekcie dochodzi do szantażu i Kade zostaje wysłany do Tajlandii, gdzie ma pomóc w zdemaskowaniu chińskiej uczonej. Dalej, jak przystało na thriller, sporo jest strzelanin i zwrotów akcji, a powieść wieńczy spektakularny finał. Zdarzają się co prawda przestoje, spowodowane przede wszystkim powtórzeniami już znanych kwestii, co nieznacznie obniża końcową ocenę „Nexusa” jako thrillera.

Czy w tym wszystkim znajduje się miejsce na element naukowy? Tak, i jest go całkiem sporo i stanowi główną oś fabuły, chociaż Naam rzadko wdaje się w technikalia, starając się raczej przekazać wizję i końcowy efekt, niż wdawać się w szczegóły. Jak sam autor przyznaje w posłowiu, swoje pomysły na modyfikacje ludzkiego umysłu i tworzenie w ten sposób postludzi oparł na istniejących, pionierskich badaniach, ale bardzo dużo dodał od siebie. W rezultacie stworzył interesujący obraz przyszłości, w którym istnieje możliwość bezpośredniego kontaktu międzyludzkiego poprzez zmodyfikowane narkotykiem węzły w mózgu, możliwość bezpośredniego wgrywania do niego programów i nowych umiejętności. Innym aspektem, obecnym, chociaż nie stanowiącym sedna opowieści, są modyfikacje genetyczne i ulepszanie ludzkich organizmów. Między innymi dzięki temu sceny walk są widowiskowe, a bohaterom zwykle udaje się wyjść z tarapatów i dość krótko lizać po nich rany.

Odrębną kwestią poruszaną w powieści są dylematy moralne związane z użyciem Nexusa i tworzeniem postludzi. Chociaż Naam nie czyni z tego zagadnienia sedna, to przewija się ono w wielu miejscach, będąc cały czas gdzieś podstaw decyzji, które rozważają postaci. Z jednej strony pokazane są liczne korzyści z ulepszania ludzkiego umysłu, a z drugiej bohaterowie są świadomi zagrożenia, jeśli technologia ta trafi do nieodpowiedniej i wąskiej grupy osób. Jednocześnie autor zdaje się jednoznacznie opowiadać za wolnością nauki i sprzeciwia się ingerowaniu w nią za sprawą polityki. W rezultacie istotnym elementem fabularnym są również ostre regulacje prawne i zbyt szerokie uprawnienia agencji rządowych, działających niejako ponad prawem. Wydaje się, że przebija się tu echo (i krytyka) działań po 11 września: w przyszłości z wizji Naama doszło do zwiększenia kontroli i ingerencji ze strony służb. Znalezienie się na ich celowniku jeszcze nigdy nie było tak łatwe.

Powieść ta porusza więc znaną i często wykorzystywaną w science fiction tematykę, ale dzięki kilku nowinkom i połączeniu wizji przyszłości z dynamiczną, typową dla thrillerów fabułą, oferuje przyjemną rozrywkę z powiewem świeżości i momentem refleksji. I jeśli nawet w „Nexusie” pojawiają się pewne niedociągnięcia konstrukcyjne i uproszczenia, to są one na tyle niewielkie, że nie przesłaniają atutów powieści. Wydawnictwo Drageus zapowiedziało już kolejną książkę Naama pt. „Crux” – z chęcią i po nią sięgnę.