NAST.pl
 
Komiks
  Facebook
Facebook
 
Forum

  RSS RSS

 Strona główna     Zapowiedzi     Recenzje     Imprezy     Konkursy     Wywiady     Patronaty     Archiwum newsów     Artykuły i relacje     Biblioteka     Fragmenty     Galerie     Opowiadania     Redakcja     Zaprzyjaźnione strony   

Zaloguj się tutaj! | Rejestruj

Patronat

Nayler, Ray - "Góra pod morzem" (czarna)

Kres, Feliks W. - "Szerń i Szerer. Zima przed burzą"

Ukazały się

Kingfisher, T. - "Cierń"


 Howard, Robert E. - "Conan. Księga pierwsza"

 Lloyd Banwo, Ayanna - "Kiedy byłyśmy ptakami"

 Jadowska, Aneta - "Tajemnica domu Uklejów"

 Sablik, Tomasz - "Mój dom"

 Pilipiuk, Andrzej - "Czasy, które nadejdą"

 Szmidt, Robert J. - "Szczury Wrocławia. Dzielnica"

 Bordage, Pierre - "Paryż. Lewy brzeg"

Linki

James, Henry - "W kleszczach lęku"
Wydawnictwo: Prószyński i S-ka
Tytuł oryginału: The Turn of the Screw
Tłumaczenie: Witold Pospieszała
Data wydania: Marzec 2012
ISBN: 978-83-7839-072-5
Oprawa: twarda
Format: 130 x 201 mm
Liczba stron: 232
Cena: 29,90 zł
Rok wydania oryginału: 1898



James, Henry - "W kleszczach lęku"

Obyczajowe ghost story


Gdyby przyszło mi wytypować piątkę najciekawszych utworów, tematyką odpowiadających założeniom klasycznej ghost story, na pewno wśród wyróżnionych nie zabrakłoby Henry'ego Jamesa i jego powieści – „W kleszczach lęku”. Ten amerykański prozaik, już za życia uznawany za wybitnego komentatora ludzkich zachowań i wnikliwego obserwatora rzeczywistości, w roku 1898 postanowił zmierzyć się z jednym z najbardziej wyrazistych motywów literackich w historii opowieści niesamowitych. Owocem tych starań jest wspomniana książka, której publikacja wywołała w ówczesnym pisarskim światku szereg dyskusji. Oryginalna – w odniesieniu do dotychczasowych dzieł amerykańskiego pisarza – tematyka powieści sprowokowała do sporów pomiędzy teoretykami literatury, wśród których nie zabrakło osób, za wszelką cenę negujących jakiekolwiek zapędy Henry'ego Jamesa do infantylnych historii o duchach. Zainteresowanie wybrykiem Jamesa podsycał dodatkowo fakt, iż autor kontrowersyjnej powieści uchodził do tej pory za twórcę hołubiącego w literaturze wyłącznie czysty realizm. Czytelnicy Henry'ego Jamesa byli przekonani, że autor należy do grona twórców twardo stąpających po ziemi. Rok 1898 wyprowadził ich z błędu.

Punktem wyjścia do historii o duchach jest przyjazd młodej guwernantki do ponurego wiktoriańskiego dworu, gdzie zostaje jej powierzona opieka nad sierotami, Milesem i jego siostrą – Florą. Na miejscu szybko wychodzi na jaw, że dzieci nie są do końca takimi idealnymi podopiecznymi, za jakich pragną uchodzić. Pod płaszczem posłuszeństwa i dziecięcej naiwności, dwójka rodzeństwa skrywa straszną tajemnicę. Guwernantka, będąca jednocześnie narratorem i jamesowym detektywem, rozpoczyna prywatne śledztwo, którego pomyślne zakończenie ma nie tylko przywrócić jej wiarę w świat materialny, ale również ocalić wychowanków.

Wspomniana straszna tajemnica to element, wokół którego autor rozbudowuje całą historię; idea spajająca konstrukcję utworu. Atmosferę tajemniczości potęgują dodatkowo opisy pomieszczeń oraz postaci przywodzące na myśl utwory prozy gotyckiej („Zamczysko w Otranto” Horacy Walpole, „Wichrowe wzgórza” Emily Brontë), natomiast tytułowy lęk zostaje zobrazowany w dwójnasób. Zgodnie z regułami rządzącymi ghost stories, uczucie strachu wywołuje u bohaterów i czytelników duch – w tym przypadku, zmarli opiekunowie Milesa i Flory. Oczywiście owe zjawy nie są w stanie przestraszyć współczesnego odbiorcy, ale poczucie grozy zdecydowanie wzmacniają działania głównej bohaterki, przejawiającej momentami objawy paranoi. Guwernantka bowiem jako jedyna zostaje bezpośrednio skonfrontowana ze zjawiskami nadprzyrodzonymi, przez co z dnia na dzień traci zaufanie do siebie i swoich racji. Brak wiary we własne zmysły, sekrety skrywane przez młodocianych podopiecznych oraz niejasne przeświadczenie o niebezpieczeństwie grożącym wychowankom, to wszystko sprawia, że bohaterka miota się wewnętrznie nie mogąc znaleźć wyjścia z zaistniałej sytuacji. Jamesowe kleszcze lęku utożsamiałbym właśnie z jej trudną i przerażającą sytuacją. W trakcie lektury zacząłem widzieć w guwernantce osobę osaczoną – z jednej strony przez zjawiska łamiące uświęcony porządek Natury, z drugiej przez dwulicowych podopiecznych – i właśnie, totalnie przerażoną.

Pod wieloma względami „W kleszczach lęku” to również znakomita lektura społeczno-obyczajowa. Osoby zaznajomione z prozą Henry'ego Jamesa odnajdą w książce większość cech definiujących powieść realistyczną z przełomu dziewiętnastego i dwudziestego wieku – począwszy od drobiazgowo przedstawionego miejsca wydarzeń, a skończywszy na ukazaniu problemów nie tyle jednostki, co konkretnej grupy społecznej. Piszę konkretnej grupy społecznej, gdyż uważam, że postać młodej guwernantki należy postrzegać nie tylko w kategoriach jednostki – z racji towarzyszących jej przeżyć, jednostki tragicznej – ale również jako reprezentantkę określonego środowiska społecznego. W tym przypadku, komentowanym przez Jamesa środowiskiem jest świat guwernantek oraz ich relacje z wychowankami. Henry James w powieści „W kleszczach lęku”, oprócz zaprezentowania intrygującej ghost story, duży nacisk położył na wierne ukazanie zasad rządzących stosunkami ówczesnych guwernantek z ich podopiecznymi. Dwulicowość rodzeństwa oraz motyw z duchami, posłużył Jamesowi do zaprezentowania norm powszechnie akceptowalnych we wspomnianych kontaktach, oraz skrytykowania tych niedopuszczalnych. Czytając powieść wielokrotnie możemy natknąć się na luźne, lecz nie pozbawione znaczenia, uwagi odnośnie sposobów edukowania dzieci nie tylko pod kątem ściśle określonych przedmiotów, lecz także ogólnych zachowań w towarzystwie.

Siła powieści tkwi w umiejętnym połączeniu tradycyjnej ghost story z historią stricte obyczajową. Pisząc „W kleszczach lęku”, Henry James sprostał wymaganiom definiującym teksty grozy i udowodnił, że nawet przyprawiając czytelników o szybsze bicie serca potrafi równocześnie poruszać ważne tematy społeczne.


Autor: Sylwester "Sharin" Kozdroj


Dodano: 2012-05-04 15:05:00
Komentarze
-Jeszcze nie ma komentarzy-
Komentuj


Artykuły

Plaża skamielin


 Zimny odczyt

 Wywiad z Anthonym Ryanem

 Pasje mojej miłości

 Ekshumacja aniołka

Recenzje

Hoyle, Fred - "Czarna chmura"


 Simmons, Dan - "Modlitwy do rozbitych kamieni. Czas wszystek, światy wszystkie. Miłość i śmierć"

 Brzezińska, Anna - "Mgła"

 Kay, Guy Gavriel - "Dawno temu blask"

 Lindgren, Torgny - "Legendy"

 Miles, Terry - "Rabbits"

 McCammon, Robert - "Królowa Bedlam"

 Simmons, Dan - "Czarne Góry"

Fragmenty

 Mara, Sunya - "Burza"

 Mrozińska, Marta - "Jeleni sztylet"

 Brzezińska, Anna - "Mgła"

 Rothfuss, Patrick - "Wąska droga między pragnieniami"

 Clarke, Arthur C. & Lee, Gentry - "Ogród Ramy"

 Sablik, Tomasz - "Próba sił"

 Kagawa, Julie - "Żelazna córka"

 Pratchett, Terry - "Pociągnięcie pióra. Zaginione opowieści"

Projekt i realizacja:sismedia.eu       Reklama     © 2004-2024 nast.pl     RSS      RSS