W serii Nowej Fantastyki sygnowanej równie chwytliwym, co (łagodnie rzecz ujmując) mijającym się z prawdą hasłem „prawdopodobnie najlepsze książki na świecie”, trafiają się pozycje lepsze i gorsze. Na razie ciężko jednoznacznie określić profil czy poziom serii, bo obok pozycji interesujących i nowatorskich wydawane są książki nieszczególne: sztampowe, albo wręcz po prostu słabe. Do tej drugiej kategorii należy zaliczyć „Dziewczynę płaszczkę i inne nienaturalne atrakcje”, chociaż jednocześnie nie można odmówić Robertowi Rankinowi ambicji i chęci.

Przepis na książkę zdawał się tyleż prosty, co gwarantujący sukces: wystarczyło garściami zaczerpnąć z prekursorów fantastyki z przełomu XIX i XX wieku (głównie H.G. Wellsa, ale także Juliusza Verne’a i Arthura Conan Doyle’a), domieszać więcej niż szczyptę brytyjskiego humoru, a następnie podkreślić warstwę steampunkową, zgodnie z obecnie panującymi trendami, by w finale zasunąć nieśmiertelnym, hipisowskim sloganem. Banalnie proste? Niby tak, ale trzeba go jeszcze umieć wykonać. W przypadku powieści Rankina zawiódł niestety więcej niż jeden element.

Uczciwie należy przyznać, że autor odrobił lekcję. Na tyle, na ile pozwala mu na to obrana konwencja, wprowadza elementy charakterystyczne dla epoki, chętnie przedstawia ówczesne znakomitości i celebrytów, sprawnie łączy inspiracje z różnych źródeł. Niestety nie bardzo coś z tego wynika i w efekcie mamy do czynienia ze sztuką dla sztuki. Próbując stworzyć awanturniczą fabułę, typową dla powieści przygodowych, dosyć szybko się gubi. Poszczególne płaszczyzny powieści nie współgrają ze sobą: pojawiają się zgrzyty, konstrukcja powieści rozpada się na oczach czytelnika. Bohaterowie również podporządkowani są przygodowej konwencji; przy czym przerysowani są aż do bólu (on nieco ciapowaty, ale szczery; ona tajemnicza i żądna przygody) co z jednej strony współgra z ogólnym zamysłem powieści, a z drugiej jednak irytuje i przeszkadza. Młodzi, odważni i szlachetni muszą się zmierzyć z licznymi zagrożeniami, stawić czoła zarówno kosmitom, jak i spiskom knutym w ich bezpośrednim otoczeniu.

Innym aspektem powieści jest brytyjski humor, który ma długą i chwalebną historię. Zrodził dziesiątki (jeśli nie setki) wybitnych komików, filmowców, pisarzy. Niestety – sądząc po „Dziewczynie płaszczce i innych nienaturalnych atrakcjach” – Rankin do nich nie należy. Prezentowane przez niego żarty są przyciężkawe i pretensjonalne. Czasem co prawda wytworzony w jego powieści humor sytuacyjny sprawia, że można się uśmiechnąć, ale zwykle jedynie pojawia się myśl „w tym miejscu miało być chyba zabawnie”. Brytyjski pisarz lubi również popadać w absurd, ale daleko mu w tym do błyskotliwości chociażby Terry’ego Pratchetta czy twórców spod znaku Monty Pythona.

Kolejną irytującą kwestią są liczne odwołania do tekstów kultury i mieszanie faktów z fikcją, czyli postmodernizm pełną gębą. Nie byłoby w tym nic zdrożnego, gdyby nie wykonanie. O ile jeszcze steampunkowe przerobienie pomysłów z „Wojny światów” jest całkiem w porządku, to inne elementy już takie nie są. Na przykład śmiem podejrzewać, że autor szczerze wątpi w inteligencję (i wiedzę) czytelnika, bo po kilka razy – niemal łopatologicznie – potrafi powtarzać nawiązanie, tak by nawet największy matoł je dostrzegł. Objawia się to także w tym, że gdy zmienia życiorys jakiejś postaci (zwykle pozwalając jej żyć dłużej niż miało to faktycznie miejsce), nie omieszka każdorazowo o tym poinformować: zupełnie jakby obawiał się zarzutów o mijanie się z prawdą. Dobrze, że przynajmniej nie tłumaczył się z wysłania starożytnych Greków na Hawaje czy obecności życia na Marsie, bo można by było już całkowicie zwątpić.

W powieści Rankina wypada, a nawet trzeba, docenić zamysł. Wyraźnie widać zamiary autora, chęć powiązania kilku konwencji i stylistyk. Jednakże (jak mówi przysłowie) dobrymi chęciami piekło jest wybrukowane: brytyjski pisarz chcąc złapać zbyt wiele srok za ogon, stracił w pewnym momencie cel z oczu. Efekt jest łatwy do przewidzenia: niespójna, chaotyczna – miejscami przeszarżowana, a miejscami asekuracyjna – powieść. Zaskakujące, że przy takim nagromadzeniu wątków, nawiązań i konwencji rezultat jest tak nienaturalnie nieatrakcyjny.