NAST.pl
 
Komiks
  Facebook
Facebook
 
Forum

  RSS RSS

 Strona główna     Zapowiedzi     Recenzje     Imprezy     Konkursy     Wywiady     Patronaty     Archiwum newsów     Artykuły i relacje     Biblioteka     Fragmenty     Galerie     Opowiadania     Redakcja     Zaprzyjaźnione strony   

Zaloguj się tutaj! | Rejestruj

Patronat

McCammon, Robert - "Królowa Bedlam"

Howey, Hugh - "Silos" (wyd. 2024)

Ukazały się

Kingfisher, T. - "Cierń"


 Howard, Robert E. - "Conan. Księga pierwsza"

 Lloyd Banwo, Ayanna - "Kiedy byłyśmy ptakami"

 Jadowska, Aneta - "Tajemnica domu Uklejów"

 Sablik, Tomasz - "Mój dom"

 Pilipiuk, Andrzej - "Czasy, które nadejdą"

 Szmidt, Robert J. - "Szczury Wrocławia. Dzielnica"

 Bordage, Pierre - "Paryż. Lewy brzeg"

Linki

Watts, Peter - "Rozgwiazda"
Wydawnictwo: Ars Machina
Cykl: Trylogia Ryfterów
Tytuł oryginału: Starfish
Tłumaczenie: Dominika Rycerz-Jakubiec
Data wydania: Kwiecień 2011
Wydanie: I
ISBN: 978-83-932319-1-1
Oprawa: miękka
Format: 125 x 195 mm
Liczba stron: 370
Cena: 37,90 zł
Rok wydania oryginału: 1999
Wydawca oryginału: Tor Books
Tom cyklu: 1



Sobotnie czytanie. Kowboje oceanu, czyli pedofil w odmętach

KOWBOJE OCEANU, CZYLI PEDOFIL W ODMĘTACH


„Rozgwiazda” Petera Wattsa to rzadki w fantastyce przykład literatury oceanicznej. Rzecz rozgrywa się w głębinach morskich, bohaterami są tzw. „ryfterzy”, którzy nadzorują pobory energii termicznej z oceanicznego dna. Oczywiście, istnieją pewne precedensy w „suchej regule” literatury science fiction. Pomijając marynistyczne akcenty u Verne’a, trzeba tu wspomnieć o słynnej ramotce Arthura C. Clarke’a „Kowboje oceanu”, w której tytułowe pastuchy hodują i doglądają wieloryby. Nawiasem mówiąc, wydaje się, że Watts oddaje autorowi „Ramy” swoisty hołd – chrzcząc główną bohaterkę mianem Clarke. Inna bohaterka z kolei nazywa się Ballard. Kiedy autor zamieszcza w książce taką frazę: Clarke zazdrości Ballard, to być może informuje nas, w sposób nieco zawoalowany, o swych preferencjach literackich?
Słyszałem głosy, jakoby twórczość Wattsa była oznaką renesansu twardej fantastyki naukowej. Nie wydaje mi się. Wprawdzie wykazuje się autor niewątpliwymi kompetencjami, wprawdzie zna się na opisywanych technologiach, na głębinowym życiu; lecz nie jest to główny temat jego dzieła. Gadżety zajmują go w takim stopniu, w jakim wydaje się to niezbędne; nie dominują fabuły, czytelnik nie czuje, że podczas lektury zgrzytają mu w zębach śruby albo czipy. Głównym tematem książki jest bowiem człowiek, a dokładniej – granice człowieczeństwa. Jest to zatem fantastyka antropologiczna, z ducha humanistyczna, co bardzo mnie cieszy.
Kimże bowiem są nasi ryfterzy? To ludzie podwójnie zmodyfikowani. Po pierwsze, przeobrażeni są fizycznie – by egzystować swobodnie w znacznych ciśnieniach, poddaje się ich bioformacji, co oddala ich od obiegowych definicji człowieczeństwa. Po drugie, są to społeczne wyrzutki – pedofile, permanentne ofiary przemocy bądź też przemocy apologeci itd. itp. Zatem wcześniej zdeformowało ich społeczeństwo – garby nie są oczywiste, bo wewnętrzne. Wydaje się, że społeczeństwo przyszłości kreślone przez Wattsa wyzbyło się wszelkich zbędnych luksusów w postaci praw człowieka czy też politycznej poprawności. Gdy okazuje się, że w ekstremach przetrwać mogą jedynie niedostosowani, rośnie popyt na nieprzydatnych – korporacje nie patyczkują się; reformują ludzi tak, by przynosili zyski.
Znów nawiedza mnie zgubna skłonność do dygresji. Poprawność polityczna stała się chłopcem (dziewczynką?) do bicia w pewnych środowiskach; pamiętam, że sam kpinki sobie urządzałem. Ale jest to przecież zjawisko wielowymiarowe – jej odpryski tchną oczywistym absurdem: jak np. zmienianie w Biblii płci Boga itp. Nie zapominajmy jednak, że korzenie postawy tkwią w wydarzeniach wojennych – ideologiczna trauma spowodowała chęć niwelacji różnic, również światopoglądowych, które generują konflikty. Poprawność polityczna, podlana kulturowym sosem postmodernizmu, była jeszcze jedną utopią, która się nie sprawdziła. Mam szacunek do utopistów (niektórzy z nich na przestrzeni dziejów spędzili w więzieniach wiele lat, albo wręcz podlegali dekapitacji); ich intencje są szlachetne; skutki ich działalności – zwykle opłakane. To nie ich wina, to determinacja naszej natury sprawia, żeśmy tacy, a nie inni. Ale jaki byłby świat bez poprawności politycznej? Watts kreśli nam jego wizję, a mam takie wrażenie, że rzeczywistość za oknem już zaczyna nam skrzeczeć. Wystarczy rozejrzeć się po necie – jak pięknie kwitnie nam antysemityzm w kraju, w którym prawie nie ma Żydów; jak świetnie, jak łatwo nasi rodacy odnajdują odpowiedzialnych za całe zło, którego doznają. Ujmując rzecz szerzej: prawa człowieka, swobody obywatelskie – w świecie przeludnionym, pozbawionym energii, żywności i wody pitnej, z szalejącym klimatem – staną się luksusem, na który nie będzie nas stać. Należy zacząć się przyzwyczajać do tej myśli – nadchodzą bardzo ciężkie czasy i trzeba zdać sobie z tego sprawę.
Ważnym tematem „Rozgwiazdy” wydaje mi się transformacja. Przepoczwarza się ludzkość na szerokim planie; pojawia się niebezpieczeństwo alternatywnej biosfery, która przyczajona jest na dnie oceanu i szykuje się do ewolucyjnego skoku. Ale przeistaczają się też – w wymiarze indywidualnym – nasi ryfterzy. Znakomity, choć wstrząsający jest podany przez Wattsa swoisty „przepis na ryftera”: Weź tuzin dzieciaków, jakichkolwiek. Utłucz je i wymieszaj dokładnie, aż powstaną grudki. Duś na wolnym ogniu przez dwie czy trzy dekady; powoli doprowadź do gwałtownego wrzenia. Wybierz i usuń psychotyków, schizofreników oraz osoby z zaburzeniami dysocjacyjnymi. Zostaw do ostygnięcia. Podawaj z sosem dopaminowym. Co otrzymasz? Coś nagiętego, ale nie złamanego. Coś, co potrafi wpasować się w szczeliny zbyt powykręcane dla wszystkich innych.
Mistrzynią transmutacji literackich postaci oraz ich światów wewnętrznych była niewątpliwie Kathe Koja – wydaje się, że Watts sporo jej zawdzięcza. Nie osiąga wprawdzie jej głębi i dziwności wejrzenia; ale rezultaty i tak są frapujące. To przecież jeden z przeklętych problemów science fiction – opisać coś nie do opisania: stany wewnętrzne superkomputera, mentalność istot wyrosłych pod innymi słońcami. Albo ludzi poddanych bioformacji, wystawionych na permanentną oceaniczną deprywację sensoryczną. Eksperyment, jak zawsze, wymyka się spod kontroli – ryfterzy dostosowują się do środowiska znakomicie. Na tyle znakomicie, że właściwie przestają być ludźmi.
Jeszcze taka rzecz – jeden z bohaterów jest pedofilem. To bardzo odważna decyzja artystyczna Petera Wattsa. Gdy przeczytałem tego zapowiedź w ckliwym i niepotrzebnym wstępie autora do książki (napisanym wyłącznie do polskich czytelników; po jaką cholerę – nie mam zielonego pojęcia), zjeżyłem się odruchowo. Obawiałem się, że Watts przeszarżuje, przejaskrawi, przedobrzy. Nic z tych rzeczy – wątek poprowadzony jest z wyczuciem. Nie ma tu prostych usprawiedliwień, zarazem jest próba szukania zrozumienia. Zawsze to powtarzam – pisarz ma obowiązek zrozumieć postać przez siebie kreowaną, znać jej motywację. Nawet jeśliby była Adolfem Hitlerem, Józefem Stalinem czy... pedofilem. Rozumieć – nie oznacza usprawiedliwiać, tylko obronić ją jako wiarygodną kreację psychologiczną. Watts wywiązuje się wybornie i z tego zadania.
Dobra, inteligentnie napisana książka. Fantastyka odległa od wytartych szlaków, nieszablonowa, odważna obyczajowo – prawdziwa rzadkość.


Autor: Jacek Sobota
Dodano: 2011-06-25 18:44:24
Komentarze
-Jeszcze nie ma komentarzy-
Komentuj


Artykuły

Plaża skamielin


 Zimny odczyt

 Wywiad z Anthonym Ryanem

 Pasje mojej miłości

 Ekshumacja aniołka

Recenzje

Hoyle, Fred - "Czarna chmura"


 Simmons, Dan - "Modlitwy do rozbitych kamieni. Czas wszystek, światy wszystkie. Miłość i śmierć"

 Brzezińska, Anna - "Mgła"

 Kay, Guy Gavriel - "Dawno temu blask"

 Lindgren, Torgny - "Legendy"

 Miles, Terry - "Rabbits"

 McCammon, Robert - "Królowa Bedlam"

 Simmons, Dan - "Czarne Góry"

Fragmenty

 Mara, Sunya - "Burza"

 Mrozińska, Marta - "Jeleni sztylet"

 Brzezińska, Anna - "Mgła"

 Rothfuss, Patrick - "Wąska droga między pragnieniami"

 Clarke, Arthur C. & Lee, Gentry - "Ogród Ramy"

 Sablik, Tomasz - "Próba sił"

 Kagawa, Julie - "Żelazna córka"

 Pratchett, Terry - "Pociągnięcie pióra. Zaginione opowieści"

Projekt i realizacja:sismedia.eu       Reklama     © 2004-2024 nast.pl     RSS      RSS