Po opasłych tomach, napisanych z rozmachem powieściach, fabule rozciągniętej na kilkutomowy cykl, tym razem mamy możliwość zapoznać się z bardziej zwięzłymi utworami Alastaira Reynoldsa. Na omawianą książkę składają się dwie nowele: „Diamentowe psy” i „Turkusowe dni”, których akcja dzieje się we wszechświecie znanym z wcześniej wydawanych w Polsce tytułów, ale nie są z nimi powiązane fabularnie – co najwyżej można w nich odnaleźć echa wydarzeń znanych czytelnikom innych książek Reynoldsa. Należy również nadmienić, że i same nowele nie mają ze sobą elementów wspólnych; stąd też omówione zostaną oddzielnie.

W „Turkusowych dniach” brytyjski autor przenosi czytelnika na Turkusa, świat pokryty oceanem, w którym żyją Żonglerzy Wzorców – tajemnicze istoty potrafiące wchłonąć pływaków i zaabsorbować ich umysł. Właśnie wokół tej umiejętności koncentruje się fabuła utworu, w kilku splecionych wątkach. Podczas lektury śledzić można zarówno losy postaci, jak i szerzej zakrojony spisek, który w pewnym momencie zaczyna dotyczyć również głównej bohaterki.

W zasadzie Reynolds cały czas postępuje zgodnie ze sztuką... ale nie oferuje nic ponadto. Tekst sprawia przez to wrażenie nieco sztywnego, nie porywa. Koncepcja noweli sugerowałaby, że emocje powinny odgrywać w nim znaczącą rolę, ale tak się nie dzieje: w utworze autor skupił się bardziej na wydarzeniach i akcji, strefę uczuć pozostawiając w cieniu. Jednocześnie nie do końca jest jasne, czy jest to świadoma decyzja, czy też – mówiąc potocznie – tak wyszło. Jaki nie byłby powód, lektura „Turkusowych dni” pozostawia niedosyt.

Natomiast „Diamentowe psy”, pierwszy utwór zamieszczony w książce, jest pozycją ciekawszą – pod każdym względem (może z uwagi na jakość tej noweli „Turkusowe dni” wypadają tak blado?). Tekst powstał, jak wiele innych dzieł fantastycznych, w wyniku inspiracji poematem Roberta Browninga „Sir Roland pod Mroczną Wieżą stanął” (bardziej znanym jako „Childe Roland”). Jednakże, w przeciwieństwie na przykład do Stephena Kinga, Reynolds zdecydował się na bardziej zwięzłą formę, nastawioną przede wszystkim na akcję. Jednocześnie dokonał pewnej modyfikacji – tu nie liczy się droga do wieży... ale to, co się dzieje w jej wnętrzu. Rolę celu przyjmuje nie sama budowla, a pokój na jej szczycie.

Inspiracja poematem nie była jedynym źródłem, z którego Reynolds czerpał pomysły. W noweli wiele jest nawiązań, na przykład do „Cube” czy „Indiany Jonesa i poszukiwaczy zaginionej Arki”. Jak łatwo z powyższego się domyślić, fabuła „Diamentowych psów” – klasyczny wątek wyprawy – polega na przedzieraniu się postaci przez kolejne pomieszczenia pełne zagadek i pułapek. Z fantastyczno-literackiego poletka utwór budzi początkowo skojarzenia między innymi z „Człowiekiem w labiryncie” Roberta Silverberga.

„Diamentowe psy” to nie tylko nawiązania i trzymająca w napięciu fabuła, ale także opowieść o zmierzaniu do celu i motywacjach, które powodują, że dąży się do osiągnięcia go wbrew rozsądkowi; o tym, że czasem sam cel znika nam z oczu, ale nadal prze się naprzód niczym koń z klapkami na oczach. W końcu to również opowieść o obsesji, która doprowadza do utraty rzeczy znacznie ważniejszych, niż cel, do którego się podąża.

Diament okazał się, zresztą zgodnie z prawdą, szlachetniejszy od turkusa. „Diamentowe psy” są tekstem udanym i kompletnym pod każdym względem. Na tym tle „Turkusowe dni” prezentują się blado, bez błysku, sprawiając wrażenie niedopracowanego dzieła. Diament lśni i zachwyca, a turkus pozostaje ubogim, półszlachetnym krewniakiem, który mógłby wydać się interesujący, ale w towarzystwie musi pozostać w cieniu. Jak w naturze, tak w literaturze.