Recenzja zbiorcza trzech powieści Lee Goldberga „Detektyw Monk i strajk policji”, „Detektyw Monk i dwie asystentki”, „Detektyw Monk i kosmos”.

Pan Monk i książka

Jedną z kategorii książek, których staram się unikać, jest „nowelizacja” gier komputerowych i filmów. Powód jest prosty – w większości wypadków mamy do czynienia z produktem „książko podobnym”, który żeruje na zawartości portfela zagorzałych fanów. Tak mieliśmy w wypadku „Diablo”, „Wrót Baldura”, serialu „Buffy – pogromczyni wampirów” czy „Z archiwum X”. Na szczęście są wyjątki – seria książek o perypetiach detektywa Monka autorstwa Lee Goldberga.

Materiał trafił w dobre ręce. Lee Goldberg nie jest człowiekiem znikąd, lecz osobą posiadającą na swoim koncie dziesiątki scenariuszy do różnorodnych seriali np. „Diagnoza morderstwo”, „Stan wyjątkowy” czy właśnie „Detektyw Monk”. To doświadczenie przekłada się na znakomicie skonstruowane zagadki kryminalne, a także zgodność z kanonem serialu.

Każde śledztwo jest odpowiednio skomplikowane (nudysta zagryziony przez olbrzymiego aligatora, podwójny zgon biznesmena), a do jego rozwiązania niezbędny jest geniusz Monka. Oczywiście nie mogło zabraknąć bohaterów drugiego planu, którzy bezbłędnie odgrywają rolę znane z serialowego pierwowzoru. I tak kapitan Leland Stottlemeyer to ostoja spokoju, porucznik Randy Disher zaskakuje bzdurnymi pomysłami, a Natalie Teeger próbuje, zazwyczaj bezskutecznie, wprowadzić odrobinę ładu do chaotycznego świata swego ekscentrycznego pracodawcy. Jeśli ktoś potrzebuje odrobiny urozmaicenia, to zapewni je pojawienie się drugiego z braci Monk, Ambrożego – dość nieoczekiwanie pomagającego w rozwiązaniu zagadki kryminalnej („Detektyw Monk i kosmos”). Oprócz „starych twarzy”, tak jak w serialu, pojawiają się na gościnnych występach nowi bohaterzy. Czytelnikom szczególnie powinna przypaść do gustu policyjna ekipa z książki „Detektyw Monk i strajk policji”, na którą składają się sklerotyk, poprawiona wersja Brudnego Harry’ego i zwolenniczka teorii spiskowych. W dodatku każdy z nich posiada własnego, równie barwnego, asystenta.

Kolejny atut – nie mamy tutaj do czynienia z rozbudowaną wersją scenariuszy poszczególnych odcinków. Wszystkie książkowe śledztwa stanowią oryginalną historię, której nie mieliśmy okazji widzieć na szklanym ekranie. Wręcz przeciwnie – wątki poszczególnych powieści (np. „Detektyw Monk i strajk policji”) przyczyniły się do powstania filmowych scenariuszy. Idąc dalej tym tropem – kryminały Goldberga można spokojnie czytać bez znajomości telewizyjnego pierwowzoru, ponieważ każda z nich zawiera, wplecione w fabułę, krótkie wprowadzenie do świata bohaterów. Po prawdzie dla wielbicieli Monka jest dość nużącym zadaniem czytanie o rzeczach dla nich oczywistych (śmierć żony głównego bohatera, jego fobie), ale z drugiej strony stanowi to szansę na pozyskanie nowej rzeszy fanów.

Mamy też minusy. Narratorką wszystkich historii jest asystentka Monka Natalie Teeger i to z jej punktu widzenia patrzymy na Monka i jego poczynania. I gdyby autor na tym poprzestał, nie byłoby problemu. Niestety w celu pogłębienia portretu psychologicznego bohaterki sporo miejsca w książkach zajmują jej wewnętrzne przemyślenia. W ten sposób otrzymujemy zestaw banalnych rad na temat życia samotnej matki lub domorosłą próbę psychoanalizy Monka. Mając na uwadze jakość tych refleksji, wolałbym chyba, żeby pani Teeger nie myślała.

Odniosłem też wrażenie, iż Goldberg, opisując postać głównego bohatera, w kilku miejscach przeszarżował, dopisując do długiej listy jego fobii kilkanaście następnych. W rezultacie nasz detektyw jest jeszcze bardziej męczący niż w serialu – chce aresztować ludzi za każdą próbę burzenia ładu i porządku, a miłośników serialu science fiction uważa za niebezpiecznych wariatów. Owszem, poprawia to efekt humorystyczny, ale równocześnie czyni postać Monka groteskową, a chyba nie o to chodziło.

Pomijając ostatnie uwagi, cykl książek Goldgerga należy uznać za nadspodziewanie udaną próbę nowelizacji serialu. Kolejne części nie tylko zachowują klimat filmowego oryginału, ale także świetnie sprawdzają się jako samodzielne „czytadło” do poduszki czy podróży. Mają też jeszcze jeden walor – zapełniają pustkę po skończonej właśnie serialu i nie pozwalają, by Adrian Monk popadł w zapomnienie.