Przestępczość jest jednym z największych problemów nękającym społeczeństwa. W wielu krajach rośnie liczba popełnianych przestępstw, a ich obywatele nie mogą czuć się bezpiecznie. W państwach o ustroju demokratycznym, gdzie kładzie się duży nacisk na podmiotowość człowieka, system kar jest zdecydowanie za łagodny, a wymiar sprawiedliwości tonie w gąszczu przepisów i jest zbyt zbiurokratyzowany, żeby działać skutecznie. Już Kartezjusz pisał o tym, że „mnogość praw dostarcza często usprawiedliwienia występkom: państwo o wiele lepiej urządzone jest wówczas, gdy ma ich bardzo niewiele, ale w zamian bardzo ściśle przestrzeganych".

Kluczową kwestią w walce z przestępczością jest nieuchronność kary i szybkość jej wymierzenia, jednak w wielu przypadkach przestępcom udaje się jej uniknąć, co rodzi poczucie bezkarności i stanowi zachętę do kontynuowania kryminalnej działalności. Również wymiar kary rzadko bywa adekwatny do rodzaju przestępstwa – np. człowiek, który z premedytacją odbiera życie drugiemu zostaje ukarany tylko pozbawieniem wolności, nie wspominając już o tym, że w więzieniu nie musi nic robić, a koszty jego pobytu pokrywa społeczeństwo.

Oleg Diwow w swojej książce przedstawia niezwykle skuteczny, aczkolwiek bardzo kontrowersyjny sposób walki z przestępczością, polegający na twardej i bezwzględnej eliminacji tych jednostek, które dopuszczają się łamania prawa. Dla zdecydowanej większości z nich droga powrotu do społeczeństwa zostaje zamknięta na zawsze.

Akcja „Wybrakówki” rozpoczyna się w momencie, gdy wielka akcja oczyszczania ludności z elementów niepożądanych dobiega końca. Rosja staje się oazą spokoju i dobrobytu, o jakiej inni mogą tylko pomarzyć. A wszystko dzięki Agencji Społecznego Bezpieczeństwa, która w krótkim czasie osiągnęła tak znakomite rezultaty. Wydawać by się mogło, że wszystko jest w jak najlepszym porządku, jednak im lepiej poznajemy ASB, tym wyraźniej zarysowują się także i negatywne strony jej działalności, często godzące w fundamentalne prawa człowieka, np. eliminacja osób upośledzonych umysłowo czy stosowanie podczas prowadzenia śledztw środków psychotropowych.

Głównym bohaterem powieści jest jeden z weteranów ASB, Paweł Gusiew, którego – delikatnie mówiąc – życie nie rozpieszczało. Trudne dzieciństwo, nieszczęśliwe małżeństwo, problemy z partnerami (kilku z nich musiał „wybrakować” osobiście) i zadrażnienia z przełożonymi uczyniły go samotnym i zgorzkniałym człowiekiem. Jakby tego było mało, zaczynają krążyć plotki o możliwości rozwiązania ASB, której agentom z braku poważniejszych zadań zleca się łapanie drobnych złodziei czy odstrzał bezpańskich psów. Prawdziwe akcje zdarzają się rzadko...Tym większe zdziwienie budzą wieści o zatrudnieniu dużej grupy nowych agentów. Pytanie brzmi: w jakim celu?

Stary wyga podejmuje dyskretne śledztwo. Od jego wyniku może zależeć życie nie tylko jego samego, ale i wielu kolegów. Jeden z żółtodziobów zostaje przydzielony Pawłowi, który, mając w pamięci tragiczny koniec swoich poprzednich partnerów, początkowo odnosi się do nowego z rezerwą i dosyć niechętnie. Młody, szczęśliwie żonaty i optymistycznie nastawiony do życia Waluszek stanowi dokładne przeciwieństwo Gusiewa. Mimo dzielących ich różnic potrafią się ze sobą dogadać i z czasem zaczynają tworzyć coraz bardziej zgrany duet. Czy to jednak wystarczy, by przeżyć?

Wartościowe pozycje z gatunku political fiction nie ukazują się zbyt często. Do lektury „Wybrakówki” przystępowałem z dużymi nadziejami i nie zawiodłem się. Diwow poruszył ważny temat i uczynił to w sposób na tyle zajmujący, że wprost trudno oderwać się do czytania.

Autor stara się nie oceniać postępowania postaci pozwalając czytelnikowi samodzielnie wyciągać wnioski. Przestępczość została wykorzeniona, społeczeństwo jest bezpieczne, tylko dlaczego ciągle czujemy tak duży niesmak? Czy działając w myśl zasady: cel uświęca środki da się usprawiedliwić wszystko? Jak dużą cenę jesteśmy w stanie zapłacić? Akcja powieści od samego początku toczy się wartko i choć w pewnym momencie robi się może trochę nudnawo, to jednak udane zakończenie w pełni to rekompensuje. Przekład stoi na wysokim poziomie, Andrzej Sawicki jak zwykle spisał się na medal. Nie pozostaje mi nic innego jak gorąco zachęcić do sięgnięcia po „Wybrakówkę”, życząc sobie i innym, żebyśmy nie musieli stanąć przed podobnymi dylematami w rzeczywistości.