Pierwsze trzy tomy „Skoków” Donaldsona ukazały się na naszym rynku dobre kilka lat temu nakładem wydawnictwa Mag. Jednakże wyniki sprzedaży nie były zadowalające, co spowodowało wstrzymanie wydawania serii. Niedawno jednak pojawiła się informacja, że cykl zostanie wznowiony i wydany do końca. O „Skokach” krążą pochlebne opinie, więc gdy nadarzyła się okazja do ich zweryfikowania, skorzystałem i przeczytałem.

Podtytuł „Prawdziwa historia” odwołuje się do tego, że to co wydaje nam się, iż widzimy, nie zawsze jest odzwierciedleniem rzeczywistości. Bardzo często zdarza się, że obraz, jaki budujemy na podstawie wyobrażeń, ma się nijak do faktów. Na początku książki autor przytacza dwa opisy sceny w barze, w zależności od tego jak wtajemniczeni są jej świadkowie. Główna część książki zaś pokazuje, jak doszło do tej sceny i niemal całkowicie odwraca wcześniejsze spojrzenie na nią.

Idea książki opiera się na trójkącie kat-ofiara-wybawca (Angus-Morna-Nick), czyli schemacie pojawiającym się w bardzo wielu utworach. I faktycznie, gdyby pomysł Donaldsona tylko do tego się sprowadzał, nie byłoby się nad czym rozwodzić, a książkę można by było spokojnie włożyć między setki podobnych, aby zaginęła na półce i w odmętach pamięci. Cóż więc sprawia, że na „Skok w konflikt” warto zwrócić uwagę? Wraz z rozwojem sytuacji, postaci zamieniają się rolami. Kat staje się ofiarą, wybawca katem, a ofiara wybawcą. Dzieje się tak z różnych przyczyn, zarówno świadomych działań, jak i odrobiny przypadku. Te transformacje są zdecydowanie rzeczą wartą uwagi. Szkoda tylko, że podchodzi się do nich z dystansem, gdyż bohaterowie nie budzą sympatii. Donaldson już w „Kronikach Thomasa Covenanta Niedowiarka” stworzył postać budzącą sprzeczne uczucia, a w „Skoku w konflikt” poszedł jeszcze dalej. Przy zmianach ról ciężko się identyfikować z którymkolwiek z bohaterów, szczególnie że w większości są to typy raczej antypatyczne. Nawet Morna, teoretycznie osoba najbardziej poszkodowana i godna współczucia, zniechęca swoim zachowaniem, całkowitym podporządkowaniem woli oprawcy.

Przy dramacie postaci sceneria jest zaledwie tłem. Nie odgrywa znaczącej roli i równie dobrze ta sama historia mogłaby się wydarzyć gdziekolwiek. Co prawda autor zapewnia, iż tło w postaci przestrzeni kosmicznej, statków międzyplanetarnych etc., nabierze na znaczeniu. Jednakże w „Skoku w konflikt” tak nie jest. Czytelnik ma tylko mgliste pojęcie o prawach rządzących światem Donaldsona – i na dobrą sprawę ta wiedza nie jest mu do niczego potrzebna.

„Skok w konflikt” to w zasadzie nowela, nieco ponad sto stron do przeczytania w jeden wieczór. Nie jest to jednak lektura łatwa, szybka i przyjemna, gdyż pod dosyć prostą historią mamy do czynienia z dużym nawarstwieniem treści i emocji. Donaldsona zresztą ogólnie nie czyta się w błyskawicznym tempie, gdyż ma specyficzny, jakby przerywany sposób prowadzenia narracji, z niewieloma dialogami. W zamian w książce jest aż gęsto od przemyśleń i rozważań bohaterów.

Podsumowując, książka Donaldsona budzi sprzeczne uczucia. Z jednej strony ciekawy pomysł i niezłe wykonanie, a z drugiej strony brakuje literackiego mięsa. Zbyt rozdmuchane jak na opowiadanie, zbyt ubogie jak na powieść. Nie jestem przekonany czy forma noweli była najszczęśliwszym rozwiązaniem do opowiedzenia tej historii. Dodatkowo główna oś fabularna nie przekonuje, raczej przechodzi się obojętnie obok niej. Myślę, że „Skok w konflikt” należy traktować jako uwerturę do cyklu. Jest to zresztą zgodne z tym, co pisze autor w posłowiu. Mam nadzieję, że podobnie jak u Wagnera, którego Donaldson przywołuje jako inspirację, im dalej zagłębimy się w historię, tym będzie ona ciekawsza.