Czy wiesz, że…

…niemożliwe jest polizanie własnego łokcia?

Słyszeliście kiedyś opowieść o autostopowiczu, który rozpłynął się w powietrzu zaraz po tym, jak został podwieziony pod wskazany adres? A tę o kawałkach szczura znalezionych w hamburgerze? Podejrzewam, że tak. Może zmieniały się szczegóły (marka samochodu, nazwa lokalu), ale główny zarys historii, ponoć autentycznej, pozostał bez zmian. A pamiętacie, kto ja wam opowiedział? Pewnie słyszeliście ją od swojego znajomego, który z kolei dowiedział się o całej sprawie od innej osoby. Co ciekawe opowiedziana historia z reguły nigdy nie przytrafia się bezpośredniemu rozmówcy, ale zawsze przyjacielowi przyjaciela. Tak oto wpadamy w sidła miejskich legend – współczesnych mitów, makroplot, spontanicznie rozprzestrzeniających się po świecie opowieści, którym to poświęcił swoją książkę Mark Barber.

…kwakanie kaczki nie wywołuje echa?

„Legendy miejskie” to pierwsze opracowanie tego typu w Polsce. Autor od wielu lat tropi historie rodem z miejskiego folkloru i umieszcza je dokładnie skatalogowane na swojej stronie internetowej www.project2067.com. Najważniejsze jest jednak to, że Barber nie tylko spisuje wyczytane czy zasłyszane opowieści, ale stara się również znaleźć ich genezę, wyjaśnić okoliczności powstania, a także sprawdzić ich wiarygodność. Okazuje się bowiem, że w wielu miejskich legendach tkwi ziarnko prawdy.

…gdy uderzasz głową o ścianę tracisz 150 kalorii?

Książka została podzielona na szereg działów poświęconych m.in. horrorom, sprawom kryminalnym, zwierzętom, środkom transportu czy dowcipom internetowym. Oczywiście rzeczą niemożliwą było przytoczenie w jednej książce wszystkich historii – dlatego autor skoncentrował się na tych najpopularniejszych. Jest to i zaletą, i wadą książki. Starzy wyjadacze, znający takie horrory jak „Ulice strachu” czy „Krzyk”, mogą mieć lekkie deja vu, czytając kolejne opowieści. Również miłośnicy świetnego notabene programu „Pogromcy mitów” być może poczują się rozczarowani. Z drugiej strony Barber zamieszcza przy każdej historyjce obszerne wyjaśnienie, które nieraz jest ciekawsze od samego wydarzenia. Chociażby sprawa celowego rozpowszechnienia w trakcie II wojny światowej plotki o jedzeniu przez brytyjskich pilotów dużej ilości marchwi... A propos tych komentarzy: wiele z nich zawiera uwagi dotyczące Polski – np. o braciach Kaczyńskich czy legendarnej o Paskudzie. Nasuwa mi się dlatego jedno pytanie, na ile jest to dzieło autora, a na ile tłumacza?

…23 % wszystkich uszkodzeń kopiarek powodowanych jest przez ludzi, którzy kopiują swój tyłek?

Poza tym polskich akcentów jest więcej. Ostatni rozdział autorstwa Wojciecha Orlińskiego został poświęcony w całości naszym krajowym legendom miejskim. Najwięcej miejsca poświęcono chyba najsłynniejszej z nich – opowieści o czarnej wołdze, która w latach 60. i 70. miała jakoby porywać dzieci. Muszę się przyznać, ze sam kilkakrotnie słyszałem tę historię w dzieciństwie i wtedy traktowałem ją jako prawdziwą. Rozwiązane również zostały dwie zagadki, które od lat nurtowały Polaków: co zawierał termos Jacka Kuronia i czy ojciec Rydzyk rzeczywiście posiada maybacha.

…niedźwiedzie polarne są mańkutami?

Bardzo ciekawy jest także rozdział dotyczący zamachów z 11 września 2001 roku. Barber stara się obalić kilka mitów, m.in. o ataku na Pentagon czy przepowiedniach Nostradamusa. Jednocześnie potwierdza plotki o „przepowiedni” zawartej na banknocie dwudziestodolarowym czy pewnej loterii, na której padły pewne znamienne liczby. Nieporuszona, a szkoda, została natomiast kwestia historii krążącej w pewnych kręgach na temat rzekomej nieobecności w WTC osób pochodzenia żydowskiego.

Legendy miejskie stały się już częścią naszego życia. Co więcej, czasami sami nieświadomie stajemy się ich ogniwem – np. posyłając ostrzeżenie o nieistniejącym wirusie czy łańcuszku dobrych serc. I choćby dlatego, dla celów poznawczych, warto przeczytać książkę Marka Barbera. Dodatkowym atutem jest fakt, że zawiera mnóstwo przeróżnych opowieści, które świetnie nadają się do uatrakcyjnienia nudnej rodzinnej uroczystości czy imprezy przy ognisku. „Wiecie, mój znajomy mi opowiedział, jak kiedyś jego przyjaciel...”