Susanna Clarke: Zawsze miałam chęć pisania. Tak naprawdę pisałam przez większość dorosłego życia. Po prostu bardzo dużo czasu zajęło mi ukończenie jakiejś książki!

Zaczęłam od próby stworzenia powieści o aniołach, czegoś w rodzaju fantasy, ale współczesnego. Skoro jednak nie mogłam jej skończyć, próbowałam wielu rzeczy, włączając w to powieść detektywistyczną. Uwielbiam ten gatunek, lecz odkryłam jednak, że sceny mające być czystym realizmem, zaczęły się stawać w pewnym stopniu surrealistyczne. Niesamowita atmosfera i fantastyczne wyobrażenia próbowały wejść im w drogę.

Zrozumiałam, że moja pierwsza decyzja była dobra. Powinnam powrócić do tematu fantastyki. Ukończenie „Jonathana Strange’a i pana Norrella” zajęło mi lata, ale i tak w tym przypadku zawsze wszystko wyglądało bardziej obiecująco niż podczas moich poprzednich prób napisania powieści. Postaci z tej książki oraz sytuacje, jakie napotykali, bardziej mnie intrygowały.

K: Austen, Thackeray, Dickens – którzy z klasyków literatury angielskiej mieli na Ciebie największy wpływ? I czy inspirowałaś się pisarstwem Wilkie Collinsa?

SC: Najbardziej zainspirowali mnie Dickens i Austen. Austen ze względu na język, ironię, jej komizm społeczno-obyczajowy; Dickens ze względu na atmosferę, surrealistyczną obrazowość, sugestywną charakterystykę postaci.

Nie byłam specjalnie świadoma wpływu Wilkie Collinsa, jest on jednak mistrzem skomplikowanych, zawiłych fabuł, co może sugerować pewien jego wpływ na mnie! W trakcie pisania „Jonathana Strange’a i pana Norrella” uświadomiłam sobie, że styl narracji, jaki stosuję, jest podobny do tego z powieści dziewiętnastowiecznych i wczesnego dwudziestego wieku, autorów takich jak Arthur Conan Doyle, Anthony Trollope, G.K. Chesterton. To bardzo angielski styl.

K: Skąd tak widoczna w Twoich książkach fascynacja XIX wiekiem?

SC: Wybór XIX wieku na czas akcji „Jonathana Strange’a i pana Norrella” wcale nie był dla mnie oczywisty na początku. Myślałam, że mogę opowiedzieć historię samego Króla Kruków, która to historia byłaby opowieścią średniowieczną. Zrozumiałam jednak, że późniejszy punkt widzenia mógłby być bardziej interesujący i tak przeskoczyłam do XIX wieku, także z powodu mojej miłości do Dickensa i Austen.

A kiedy przybyłam do XIX wieku, odkryłam, że mieli tam ten cudowny okres zwany wojnami napoleońskimi! Był idealny dla moich magików, aby pokazali, co potrafią.

Naprawdę bardzo lubię tworzyć moich dziewiętnastowiecznych bohaterów tak prawdziwych, jak to tylko możliwe: nie tylko w kwestii strojów, domów, czy zainteresowań, ale przede wszystkim postaw i światopoglądów. To dla mnie naturalne – jako dla autorki i czytelniczki fantasy zarazem – ukazywać rzeczy z perspektyw radykalnie innych niż nasza.

K: Jak powstały „Damy z Grace Adieu”?

SC: Wszystkie historie, poza „John Uskglass i węglarz z Kumbrii”, zostały przeze mnie napisane w trakcie tworzenia „Jonathana Strange’a i pana Norrella”. Napisałam większość z nich na życzenie wydawców amerykańskich, składających antologie.

Pierwsze opowiadanie, „Damy z Grace Adieu”, zostało napisane na warsztaty literackie z pisania fantasy i science fiction. Nauczyciele prosili wszystkich uczestników o przysłanie opowiadania. Nie chciałam tak po prostu napisać historii, chciałam opowiedzieć im o powieści, jaką miałam w głowie, więc to co napisałam, było częścią tamtego materiału. Na tamtym etapie nie wiedziałam, czy ta historia na pewno znajdzie się w powieści, czy nie.

Potem okazało się, że opowiadania służą mi do rozwijania pomysłów, które mogłyby wzbogacić powieść. Na przykład pomysł na wprowadzenie fairies i ich krainy, Faerie, narodził się w opowiadaniach, a następnie został rozwinięty w powieści.

Ostatnia opowieść, „John Uskglass i węglarz z Kumbrii”, była oryginalnie pomyślana jako przypis do jednego z późniejszych rozdziałów „Jonathana Strange’a i pana Norrella”, ale w tamtym okresie ostateczny termin złożenia książki u wydawcy był już bardzo bliski i nie miałam czasu na napisanie tego tekstu; więc zrobiłam to po ukończeniu powieści, już jako osobną historię.

K: Jaką postać pojawiającą się w zbiorze lubisz najbardziej? Która jest ci najbliższa?

SC: Pod każdym względem postacią mi najbliższą jest zawsze ta, o której mam najwięcej do powiedzenia. W sposób bardzo rzeczywisty, on lub ona, zostaje ze mną nawet po napisaniu książki. W tej konkretnej, w „Damach z Grace Adieu”, John Uskglass, Król Kruków, jest kimś, o kim zamierzam napisać więcej pewnego dnia i często o nim myślę. Bardzo lubię także pana Simonellego. Jego pompatyczność i głupota bawią mnie. O nim również z przyjemnością napisałabym kolejną historię.

Za pomoc w przeprowadzeniu wywiadu dziękujemy Wydawnictwu Literackiemu.