„Zabawki diabła” to drugi tom opowiadań o Domenicu Jordanie – naukowcu badającym magię, którego głównym zajęciem jest tropienie zagadek i rozwiązywanie mrocznych tajemnic, w których siły nadprzyrodzone odgrywają kluczową rolę. Pierwszy część, czyli „Diabeł na wieży” podobała mi się, choć nie była pozbawiona pewnych wad. Niemniej jednak były one na tyle nieznaczące, że bez wahania sięgnąłem i po „Zabawki diabła”. Poniżej przedstawiam swoje wrażenia z lektury – często odwołujące się lub porównujące do poprzedniego tomu, bo inaczej być nie mogło.

Na zbiór składa się sześć opowiadań, z których pierwsze, „Mandracourt”, spełnia rolę prologu – poznajemy młodzieńcze lata Domenica i okoliczności, które skłoniły go do takiego, a nie innego życia. W „Strażniku Nocy” główny bohater powraca do rodzinnej miejscowości i musi się zmierzyć z demonami przeszłości. Jest to kluczowe w „Zabawkach diabła” opowiadanie, bo niemal wszystkie pozostałe są z nim w mniejszym lub większym stopniu powiązane. Następny w kolejności utwór – „Cień w słońcu” opowiada o tajemnicy małego miasteczka, w którym od lat giną dzieci. Jej rozwiązania należy szukać w tragicznych wydarzeniach sprzed kilkunastu lat. Akcja „Cierni” toczy się w działającej na wyobraźni scenerii zakładu psychiatrycznego, w którym dochodzi do serii cudów. Tylko czy aby na pewno są to działania świętych, a nie sił zła? „Karnawał we krwi” dzieje się w sennym, nadmorskim miasteczku, które odżywa tylko w trakcie karnawału. Jednakże w tym roku zabawa zostaje zakłócona serią pogryzień jednych uczestników przez drugich. Natomiast największą zaletą tytułowych „Zabawek diabła” jest oryginalny pomysł. Domenicowi zostają zadane trzy zagadki dotyczące sposobu popełnienia morderstw... a wkrótce potem zostaje popełniona pierwsza zbrodnia zgodnie z jego wskazówkami. Rozpoczyna się wyścig z czasem, a nawet wygrana nie zapewnia szczęśliwego rozwiązania.

W „Zabawkach diabła” widać wyraźnie, że Anna Kańtoch rozwija swoje umiejętności z każdym opowiadaniem. Utwory są coraz obszerniejsze, bogatsze w szczegóły, a jednocześnie nadal wszystko jest podporządkowane tworzeniu nastroju i fabule. To naprawdę rzadkość, by w długich tekstach (na przykład „Zabawki diabła” mają ponad sto stron, a „Karnawał we krwi” niewiele mniej) nie było zbędnych fragmentów, które nie miałyby uzasadnienia innego niż zwiększenie objętości. Nawet niewielki szczegół może się okazać istotny w końcowym rozrachunku.

Poprawiła się także konstrukcja opowiadań w stosunku do tych zawartych w „Diable na wieży”. Teraz odsłonięcie tajemnicy następuje w kluczowym momencie, pod koniec utworu, dzięki czemu od początku do końca czytelnik tkwi w napięciu. Stwierdzenie, że śledzi się poczynania głównego bohatera z zapartym tchem to co prawda trochę przesada, ale twórczość Anny Kańtoch potrafi zainteresować i wciągnąć.

W recenzji „Diabła na wieży” przedstawiłem dosyć obszerną charakterystykę Domenica Jordana, więc nie będę się powtarzał. Powiem tylko, że w „Zabawkach diabła” autorka dodaje kilka szczegółów, które pozwalają nam lepiej zrozumieć jego psychikę. Coraz lepiej rozumiemy motywy, które nim kierują – co prawda nadal nie wszystko jest jasne, Domenic jest równie tajemniczy jak zagadki, które próbuje rozwikłać.

Główny bohater opowiadań Kańtoch nie jest postacią, która budzi sympatię od pierwszego wejrzenia. Jest na to za chłodny, za sztywny. Jednakże bez wątpienia jest intrygujący i z równą przyjemnością odkrywa się jego tajemnice, co i nieoczekiwane zwroty fabularne. Nie podoba mi się w nim tylko, jedna, no może dwie rzeczy. Po pierwsze wydaje się, że ma on pewnego rodzaju obsesję na punkcie swojej jedynej porażki z czasów młodzieńczych. Po drugie, i ważniejsze, Jordan w roli sędziego i kata (sam wymierza sprawiedliwość winnym zbrodni) do mnie nie przemawia i nie pasuje mi do wyobrażenia, jakie o nim mam.

„Zabawki diabła” stoją na wyższym poziomie niż „Diabeł na wieży”. Przede wszystkim dzieje się tak za sprawą tytułowego opowiadania, choć pozostałe utwory nie pozostają za nim daleko w tyle. Pozostaje mieć nadzieję, że progres twórczości Anny Kańtoch nadal się utrzyma i kolejny tom przygód Domenica Jordana będzie jeszcze lepszy. A biorąc pod uwagę, że autorka czuje się coraz pewniej i tworzy coraz dłuższe teksty, to może pora na powieść z tajemniczym panem Jordanem w roli głównej? Ja na pewno przeczytałbym ją z wielką chęcią!