„Zamęt” to druga część „Cyklu barokowego” Neala Spephensona, kontynuacja doskonałego „Żywego srebra”. Składają się na niego dwie księgi – „Bonanza” i „Juncto”. Jednakże, inaczej niż w przypadku „Żywego srebra”, nie są one prezentowane jedna po drugiej, a zostały podzielone i wymieszane w ten sposób, by ich wzajemna chronologia mniej więcej się zgadzała. Autor tłumaczy się z takiego rozwiązania tym, że akcja powieści dzieje się na przestrzeni trzynastu lat i nie chciał zmuszać czytelnika do cofania się o taki szmat czasu po skończeniu jednej z ksiąg. Oceniam to rozwiązanie jako właściwe, gdyż dodatkowo między obiema historiami istnieją wzajemne związki, wydarzenia z jednej mają wpływ na drugą. Wszystko byłoby wspaniale, gdyby nie jedna rzecz. W naszym wydaniu „Zamęt” został podzielony na dwie części, których wydanie rozdziela kilka miesięcy. W związku z tym czytając pierwszy tom nie poznajemy zakończenia żadnej z opowieści i czytelnik jest zmuszony do pozostania w zawieszeniu aż do ukazania się tomu drugiego.

Jak pisałem, „Zamęt” jest podzielony na dwie księgi. Każda z nich przedstawia inną historię. „Bonanza” to opowieść o losach Jacka Shaftoe, który, jak pamiętamy, w „Żywym srebrze” został galernikiem, a jego umysł zaćmiło szaleństwo spowodowane syfilisem. Jednakże, na skutek wysokiej gorączki, która wypaliła chorobę z jego organizmu, Jack wrócił do zdrowych zmysłów. Bardzo szybko został wmieszany w spisek grupy galerników, mających na celu przechwycenie transportu srebra z Ameryki i wyrwaniu się dzięki niemu na wolność. Nie będę zagłębiał się w szczegóły tego Planu (wielka litera jak najbardziej właściwa). Powiem tylko, że ta eskapada będzie pełna przygód i wartkiej akcji. Nie obejdzie się też bez rozlewu krwi.

„Juncto” natomiast koncentruje się wokół postaci Elizy, która to pozbawiona pieniędzy i obarczona nowonarodzonym synem, musi powoli odbudowywać swoją pozycję na dworze króla Francji i jednocześnie neutralizować działania swoich wrogów. Podobnie jak w przypadku pierwszego tomu „Cyklu barokowego”, księżna Qwghlmu doskonale czuje się zarówno w intrygach dworskich, spiskach politycznych jak i skomplikowanych zagadnieniach ekonomicznych. Z powodzeniem wykorzystuje swoje zalety – zarówno ciała, jak i umysłu, by osiągnąć wyznaczone cele.

„Cykl barokowy” jest na dobrą sprawę sagą historyczną, przedstawiającą wydarzenia na przełomie XVII i XVIII wieku. W pierwszym tomie „Zamętu” poznajemy przede wszystkim kulisy konfliktu Francji z Anglią i próby odbicia brytyjskiego tronu przez Jakuba II z rąk Wilhelma Orańskiego. Na tym tle toczą się losy bohaterów, którzy odgrywają mniej lub bardziej znaczący wpływ na bieg wydarzeń.

Oba wątki doskonale się uzupełniają. Zwolennicy szybkiej akcji będą z zapartym tchem śledzić przygody Jacka. Natomiast ci, którzy preferują spiski, knowania i spokojny rozwój wydarzeń, z dużym zadowoleniem będą obserwować poczynania Elizy (choć i tu, w szczególności pod koniec pierwszego tomu „Zamętu”, nie można narzekać na tempo). Powiem szczerze, że w brakowało mi tylko jednej rzeczy – wątków związanych z filozofami naturalnymi, znanymi z „Żywego srebra”. Były to moje ulubione fragmenty i z chęcią przeczytałbym więcej o środowisku naukowców z Towarzystwa Królewskiego. Niestety, w „Zamęcie” (a przynajmniej jego pierwszym tomie) nie znalazło się na to miejsce. Jedynie Leibniz pojawia się od czasu do czasu, ale dla mnie to zdecydowanie za mało. Zdaję sobie jednak sprawę, że dla wielu czytelników ten akurat wątek straszliwie się dłużył i będą zadowoleni, że Stephenson postawił w „Zamęcie” na żywszą akcję.

Ciężko jest ocenić, a tym bardziej podsumować, połowę powieści – bo przecież właśnie tym jest pierwszy tom „Zamętu”. Na szczegółową analizę przyjdzie czas wraz z premierą drugiej części tej książki. Na razie więc powiem tylko tyle, że jest to godna kontynuacja „Żywego srebra” i z niecierpliwością oczekuję poznania dalszych losów Jacka, Elizy i innych postaci wykreowanych przez Stephensona. Jeśli komuś pierwszy tom „Cyklu barokowego” nie przypadł do gustu, to „Zamęt” raczej jego zdania nie zmieni. Dla pozostałych będzie to jednak kawał doskonałej literatury, od której ciężko się będzie oderwać.