Motyw bliżej nieokreślonych krajów Europy Środkowo-Wschodniej, tych wszystkich Rurytanii czy Bordurii, uważających się za wyjątkowe i jedyne w swoim rodzaju, a dla obserwatorów z zewnątrz praktycznie nieodróżnialnych od siebie, pojawia się w literaturze czy filmie dość regularnie. Rzeczywiste czy wyobrażone prowincje cesarstwa Austro-Węgier opisuje z upodobaniem choćby Ziemowit Szczerek, w „Grand Budapest Hotel” akcję w podobnym miejscu umieścił Wes Anderson. Nie wszyscy miłośnicy fantastyki wiedzą zapewne, że i Ursula Le Guin wykreowała jedną z takich krain, Orsinię, umieszczając w niej akcję wydanej w Stanach Zjednoczonych w 1975 roku powieści, „Malafreny”, oraz kilkunastu opowiadań. Wszystkie związane z Orsinią teksty ukazały się właśnie w serii wydawanej przez Prószyńskiego i S-kę, jako „Cała Orsinia”.

Centralną rolę w książce, choćby z uwagi na objętość, odgrywa „Malafrena”, opisująca losy Itale Sordego, żyjącego w I połowie XIX wieku dziedzica osiadłego na orsiniańskiej prowincji rodu. Zainspirowany uniwersytecką działalnością polityczną Itale postanawia wbrew woli ojca opuścić rodzinne strony i udać się do stolicy, Krasnoy. Tam wraz z przyjaciółmi zajmuje się wydawaniem gazety, obserwacją miejscowego życia towarzyskiego, ale przede wszystkim rozważaniem sensu wolności i związanej z nią odpowiedzialności. Misterne, choć jednocześnie brutalne mechanizmy polityczne łączące Austro-Węgry z Orsinią porywają Italego w swe tryby; ceną za mądrość i wiedzę okazuje się utrata wielu nadziei.

Choć Orsinia jest wymyśloną krainą, to „Malafrena” mogłaby równie dobrze być powieścią historyczną – a może nawet bardziej napisaną w XIX wieku prozą psychologiczną. Jej centralnym tematem są wybory związane z wchodzeniem w dorosłe życie, porzucanie domu i rodziny dla wielkich idei, rozumienie tego, czym jest, a raczej czym bywa miłość, aż wreszcie stopniowe zyskiwanie świadomości tego, że owe „absolutne” idee są tak naprawdę stwarzane i przetwarzane. Niespiesznej akcji towarzyszą piękne, bogate opisy, a przede wszystkim pełne, wiarygodne i interesujące postacie: sam Itale, poznana przez niego w Krasnoy baronina Luisa Paudeskar, czy nastoletnia sąsiadka z okolic rodzinnych, Piera Valtorskar. Rozwiązania są nieoczywiste: ślubuje się czasem nie małżeństwo, a to, że nigdy się ze sobą nie ożeni. Rozwiewaniu złudzeń dobrze służy polityczna natura rzeczywistości. Kolejne poziomy prowincjonalności odkrywają przed bohaterami naiwność ich planów: z perspektywy doliny Malafreny decyzje podejmuje się w Krasnoy; z perspektywy Wiednia Krasnoy to nieistotne miasteczko, a wybuchające w nim rozruchy da się spacyfikować szybko i bez większego wysiłku. Nawet uratowanie komuś życia może okazać się po latach wyrządzeniem mu krzywdy (motyw ten wraca też w świetnym opowiadaniu „Pani na Moge”).

Opowiadania prowadzą nas przez Orsinię od wieku XII po wiek XX; wielokrotnie pojawia się w nich temat wolności i jej konsekwencji. Wciąż istotne, a często wręcz przesuwające się na pierwszy plan jest tło społeczno-polityczne: od wczesnośredniowiecznego współistnienia chrześcijaństwa i tradycji pogańskich, po komunistyczną rzeczywistość, która równie dobrze mogłaby się pojawić w tekstach Herty Müller. Chwilami swoją drogą trudno oprzeć się wrażeniu, że Orsinia to wyobrażony transylwański Siedmiogród.

W interesującym wstępie sama autorka pisze o swojej młodzieńczej fascynacji Europą oraz o perypetiach związanych z powstawaniem „Malafreny” – która była tak naprawdę jedną z pierwszych powieści Le Guin, choć przeredagowana i opublikowana została dopiero w latach siedemdziesiątych. Choć formalnie teksty orsiniańskie różnią się zasadniczo od typowo fantastycznych utworów Amerykanki, które przyniosły jej sławę, to wiele z pojawiających się w nich motywów powraca w jej lepiej znanej twórczości. A warto je poznać choćby dlatego, że to po prostu dobra literatura.

Na końcu tomu wydawca umieścił także bogaty biogram autorki, zawierający wiele informacji o jej karierze literackiej i życiu prywatnym, oraz krótki tekst wspominkowy autorstwa brata pisarki.