Doktor John Montague, badacz zjawisk paranormalnych, pragnie udowodnić ich istnienie w obrębie starego (jak na amerykańskie standardy!), 80-letniego domu. By to zrobić, prosi o pomoc grupę ludzi, którzy w przeszłości mieli kontakt z tego typu zjawiskami. Na wezwanie doktora odpowiadają jednak tylko dwie kobiety – Eleanor Vance i Theodora. Do grupy dołącza jeszcze Luke Sanderson, młody dziedzic-gospodarz posiadłości. Rozpoczyna się polowanie na duchy, w którym role szybko się odwrócą.

Brzmi znajomo? Być może znacie tę historię dzięki którejś ekranizacji. A może z mini-serialu uwielbiającego tę powieść Stephena Kinga, który w „Czerwonej róży” opowiedział dość podobne losy grupy mediów zamkniętych w nawiedzonym domu? Zresztą przykładów inspiracji „Nawiedzonym domem na wzgórzu” zarówno w literaturze, jak i filmie, można by podać bardzo dużo. Dlaczego? Ponieważ to wzorcowa powieść, która wytyczyła ścieżki dla historii o nawiedzonych posiadłościach. I to lokuje ją pośród klasyki gatunku.

Kiedy jednak mówimy o klasyce, dobrze jest uświadomić sobie datę jej powstania. Inaczej przecież patrzymy na rzeczy sprzed dekady, inaczej – sprzed stulecia. „Nawiedzony dom na wzgórzu” ukazał się w 1959 roku. To przedostatnia, dojrzała powieść autorki, znanej już wcześniej w USA z dłuższych i krótszych form prozatorskich. Tu (i w kolejnej, nieco skromniejszej objętościowo powieści „Zawsze mieszkałyśmy w zamku”) ukazuje pełnię swego literackiego talentu, mieszając wcześniejszą tradycję gotycką, tak lubianą przez Amerykanów, z powieścią psychologiczną.

„Nawiedzony dom na wzgórzu” nie jest kolejną gotycką powieścią o duchach nawiedzających wiekową posiadłość. Nie jest też współczesnym horrorem, w którym trup ściele się gęsto a krew przelewa przez wszystkie strony. Choć inspiracje gotycyzmem, zwłaszcza w obrębie tworzenia klimatu tajemnicy i niesamowitości, są wyraźne, i choć wrogich ludziom mocy też nie brakuje, to wszystko stanowi tło dla rozważań bardziej psychologiczno-obyczajowych. Poznajemy bohaterów i ich problemy, domyślamy się ich wcześniejszych losów, odkrywamy przeszłość. Duchy długo każą na siebie czekać, a gdy już się pojawią, nie wiemy, czy przychodzą z zaświatów, czy z umysłów bohaterów.

Mimo licznych ekranizacji, „Nawiedzony dom na wzgórzu” sprawdza się najlepiej w formie powieściowej. To właśnie ona pozwala Jackson wprowadzać nas niespiesznie w historię, dawkować napięcie i budować klimat. Tempo akcji nie jest zbyt szybkie, jednak to zabieg celowy. Autorka próbowała – całkiem udanie – przenieść ciężar narracji z kwestii nadprzyrodzonych na psychologiczne. Jeśli zatem szukacie czegoś nastrojowego, tajemniczego i głębszego, będzie to bardzo dobry wybór.