W najdawniejszych tekstach zawarty jest pewien potencjał. Treści tych historii wydają się często wciąż aktualne, uniwersalne w swym przesłaniu. Same struktury narracyjne zaś - klasyczne i ponadczasowe. To dlatego nadal odwołujemy się do mitologii helleńskiej, ustawiając ją jako swego rodzaju ikonę zachodniej cywilizacji. Inne mitologie nie miały tyle szczęścia, przegrały w wyścigu popularności. Ale współczesna popkultura jest bardzo chłonna, na masowym rynku znajdzie się miejsce także dla mniej popularnych elementów, które przy odrobinie szczęścia i tak odnajdą swoje pięć minut. I tak obecnie dzieje się ze światem wikingów.

Jednym z przejawów owych pięciu minut jest doskonale znany serial "Wikingowie". Jednak ceną popularności jest często spłycenie, przekręcenie czy oderwanie od źródła. I tutaj właśnie tak jest. Choć serial opiera się na przekazach historycznych, to więź ta jest luźna. Dla historyków takie nagromadzone nieścisłości często są solą w oku i nic dziwnego, że po pewnym czasie pojawiają się głosy sprzeciwu czy raczej - korekty. "Legenda wikingów" Artura Szrejtera jest właśnie taką korektą, przedstawieniem "prawdziwych" losów bohaterów z popularnej produkcji telewizyjnej.

Ująłem "prawdziwe" w cudzysłów, ponieważ dawne przekazy zawsze pozostają pod wpływem pewnych okoliczności - czy to politycznych (w kronikach) czy wynikających z tradycji i przeinaczeń formy ustnej (w podaniach). "Legenda wikingów" opiera się zresztą na dwóch źródłach, które nie są ze sobą spójne: na Sadze o Ragnarze Lodbroku oraz fragmencie Gesta Danorum Saxona Grammaticusa. Autor beletryzuje oba przekazy, nadając im formę średniowiecznej opowieści o Ragnarze, jego żonach i synach.

Historia wyłoniona w ten sposób trudna jest do streszczenia ze względu na mnogość wątków. Szrejter zamyka je w narracyjne ramy jako tradycyjnie opowiadane przez wędrowca legendy: jedna "z Noregu", druga "z Danmörku". Przeczytamy o tym, jak młody syn króla Danów imieniem Ragnar pokonał potwornego węża i jak później stanął na czele floty wikingów, grabiąc i podbijając odległe krainy. Napotkamy na bohaterów znanych ze wspomnianego serialu - Björna Żelaznobokiego, Iwana Bez Kości, Lathgerthę i Aslaug. Pojawią się jednak w nieco innych odsłonach.

Pewnym problemem "Legendy wikingów" jest język przekładu. Spotykamy się bowiem ze stylizacją na przekaz średniowieczny. Nie jest to oczywiście średniowieczna polszczyzna, której byśmy dziś nie mogli zrozumieć, ale twór mający ją w jakiś sposób - przez udziwnioną składnię i anachroniczne słowa lub tylko takie, o niskiej frekwencji - imitować. Ciężko się to czyta, zwłaszcza, że na dokładkę dostajemy terminologię fachową, czyli terminy pochodzące z określonego kręgu kulturowego i konkretnego czasu historycznego, które co prawda są wyjaśniane, lecz nie w formie przypisów tylko jako część narracji. To rozwiązanie jeszcze bardziej komplikuje składnię i hamuje dynamikę opowieści.

Zastanawia wobec tego fakt, dlaczego Artur Szrejter nie zdecydował się po prostu na przekład źródeł, które parafrazuje. Bo jeśli chciał nadać im większe walory literackie, to nie jest to zbyt udany projekt. Dla kontrprzykładu - niedawno ukazała się "Mitologia nordycka" w interpretacji Neila Gaimana, gdzie zamiar był chyba podobny, a efekt dużo, dużo lepszy.