„Upadek Królów” zamyka trojańską trylogię Davida Gemmella. Autor zmarł przed ukończeniem tej powieści i dokończyła ją jego żona, Stella Gemmell. Być może z tego powodu finałowe sceny trylogii nabierają dodatkowego, symbolicznego znaczenia.

Fabuła powieści koncentruje się na wojnie o Troję. Oficjalny pretekst do jej wybuchu pojawił się już w części drugiej. Nie będzie dużym spoilerem ujawnienie, że była nim Helena. Ale nie w taki sposób, jak to wynika z „Illiady”. Nie ma żadnych jabłek, żadnych namiętnych spojrzeń w oczy i porywów serca z taniego romansu (nawet starożytnego). Wielu nowych bohaterów nie pojawi się na kartach tej powieści. Skupia się ona na doprowadzeniu do końca historii tych już znanych. Większość fabuły to opis wojennych zmagań, w których biorą udział bohaterowie (w różnych rolach); nie dotyczących zresztą tylko samego oblężenia, które jest kulminacyjnym momentem wojny, ale i pomniejszych starć.

W trakcie lektury cały czas łapałem się na porównywaniu jej z filmem Wolfganga Petersena. I za każdym razem porównanie wypadało na korzyść powieści. Szkoda, że trylogia została ukończona w 2007 r. (film pochodzi z 2004 r.). Ponieważ materiał literacki, który mógłby być podstawą scenariusza, byłby znacznie lepszym punktem wyjścia do opowiedzenia tej mitycznej historii. Zwłaszcza że scenarzysta filmu, David Benioff, przyjął ten sam punkt wyjścia: opowiedzieć historię wojny trojańskiej, odzierając ją z mitu i zbliżając do rzeczywistości (umownie pisząc). David Gemmell zrobił to znakomicie, zaś późniejszy współtwórca serialowej adaptacji „Gry o tron” poradził sobie gorzej. Ale to inna historia.

Zarówno w poprzednich częściach, jak i w „Upadku Królów” podobało mi się najbardziej to, jak inteligentnie, z pomysłem, autor bawił się mitem. W części trzeciej pojawia się Koń Trojański, ale jest on „bronią” Troi, a nie oblegających i nie jest tak naiwnie wykorzystany, jak w micie. Pojedynek Hektora i Achillesa, dwóch wielkich wojowników, jest epicki, ale nie sprowadza się tylko do starcia dwóch napakowanych testosteronem „kogutów”. Stanowi tragiczne zwieńczenie życia dwóch wielkich wojowników. Zwycięstwo jednego z nich jest tylko pozorne, jak wszystkie zwycięstwa w tej powieści. Upadek Troi także niesie ze sobą całkiem inne konsekwencje i „zło”, choć wygrywa, to jednak na skutek innych okoliczności może pozostać z niczym. Wreszcie, na koniec, po całym tym urzeczywistnianiu mitu i uczłowieczaniu starożytnych bohaterów – autor wieńczy dzieło mitologizowaniem świata, który stworzył, a który musi przeminąć. Z kolei jego koniec będzie miał również wpływ na losy innych ludów, także tego, który znajdował się w tym czasie w niewoli w innej części świata. Doskonale przemyślany koncept, który był swego rodzaju wisienką na torcie tej trylogii.

Pisząc w recenzji drugiej części, że to doskonała rozrywka na lato, myliłem się. Trylogia Davida i Stelli Gemmellów to doskonała rozrywka na każdą porę roku. Powiew świeżości, który ożywia mit i przekazuje go dalej, za pośrednictwem literatury popularnej.