Uznany brytyjski autor książek historycznych, specjalizujący się w tematyce II wojny światowej i jej następstw, Stuart Gratton, poszukuje informacji o JL Sawyerze, wspomnianym w notatkach Churchilla byłym pilocie bombowców zarejestrowanym jako osoba, która odmówiła służby wojskowej z uwagi na głęboko pacyfistyczne przekonania. Od zakończenia wojny w Europie, czyli od zawarcia pokoju między Niemcami a Wielką Brytanią, minęło już ponad czterdzieści lat, ale Grattona nadal intryguje ewidentna sprzeczność w podanych przez byłego premiera informacjach oraz to, jaką rolę Sawyer odegrał w wydarzeniach kończących zmagania wojenne. W zainteresowaniu tym występuje też czynnik osobisty: 10 maja 1941 roku, dzień podpisania rozejmu, to też data urodzin brytyjskiego pisarza.

Wstęp do „Rozłąki” Christophera Priesta sugeruje klasyczną historię alternatywną. Z kolei kolejna część książki, pochodzące z lat 1936-1941 dzienniki Jacka L. Sawyera, który wraz z bratem bliźniakiem Joe L. reprezentował Wielką Brytanię na olimpiadzie w Berlinie w 1936 roku, mogłyby z pewnością stanowić fragment klasycznej powieści historycznej. W miarę lektury obserwujemy, jak rozklejeniu się ulegają zarówno rzeczywistości (ta znana nam z podręczników historii i ta przedstawiona we wstępie), jak i sposoby postrzegania świata przez obydwu braci. Warto tu zauważyć, że tłumaczenie oryginalnego tytułu „Separation” wydaje się nienajszczęśliwsze; dużo lepsze byłoby proste „Rozdzielenie”.

Autor powieści umiejętnie rozwija klasyczny, tak świetnie zrealizowany w „Człowieku z Wysokiego Zamku” motyw autentycznego świata pojawiającego się w historii alternatywnej jako fantastyczna wizja. W „Rozłące” rozmaite ścieżki wojennych i prywatnych wydarzeń są splątane w sposób dużo bardziej skomplikowany. Kluczową rolę odgrywa koncepcja podwójności, rozgrywana na płaszczyźnie dwóch braci Sawyerów, ale też przez sobowtórów Churchilla i Hessa, oraz bolesna niemożność rozpoznania autentyczności doświadczanego świata – jeden z bohaterów od pewnego momentu zdaje sobie sprawę, że dotykają go coraz dłuższe halucynacyjne „przerwy” w rzeczywistości.

Równie istotnym, a może nawet fundamentalnym aspektem powieści Priesta jest wielostronne wykorzystanie praktycznie wszystkich elementów brytyjskiej wojennej mitologii, od cichej wojny przed majem 1940 roku, przez odwrót spod Dunkierki, Blitz nad Londynem, naloty na niemieckie miasta, niezłomność Churchilla uznawanego wcześniej przez wielu za dziwaka, bliskie związki kulturowe między Niemcami a Anglikami, czasami sprawnie wygrywane przez tych pierwszych, niejasna rola członków rodziny królewskiej i części arystokracji czasami sympatyzującej z nazistami, ruchy pacyfistyczne, czy towarzyszące wysiłkowi wojennemu fundamentalne zmiany społeczne. II wojna światowa jest dla narodowego ducha w Wielkiej Brytanii równie ważna jak w Polsce, ale rozumiana i wspominana jest zupełnie inaczej. Priest w „Rozłące” rysuje bardzo wiarygodny portret tamtych lat, i to zarówno w wersji „historycznej”, jak i w „alternatywnej”. Nie brak też w powieści klasycznych tropów tego typu fantastyki, czyli pociągnięcia rozważań nad konsekwencjami odmienności pewnych wydarzeń politycznych daleko w przyszłość.

„Rozłąka” to niewątpliwie godna pozycja Uczty Wyobraźni. Dla miłośników historii alternatywnych pozycja obowiązkowa, tak samo jak dla zainteresowanych Wielką Brytanią i jej historią autentyczną. Dla wszystkich innych to po prostu dobrze napisana i angażująca powieść, oferująca zaskakujące (często mylące!) tropy i nawiązania, od pierwszych stron aż do ostatnich.