W wydawanej przez Rebis serii Dickowskiej przyszła kolej na opowiadania. Zawartość „Krótkiego szczęśliwego żywota brązowego Oxforda” wskazuje, że edycja będzie oparta na opublikowanym po raz pierwszy w 1987 roku w Stanach Zjednoczonych pięciotomowym zbiorze „The Collected Stories of Philip K.Dick”. Pierwsza część, której dotyczy niniejsza recenzja, obejmuje 25 opowiadań napisanych w latach 1947-1953. Mamy więc do czynienia z tekstami napisanymi przez bardzo młodego (przypomnijmy, urodzonego w 1928 roku) pisarza, mającego jeszcze czekać długie lata na szersze uznanie – pierwsza jego nagradzana powieść, „Człowiek z Wysokiego Zamku” ukazała się dopiero w 1961 roku. Co może istotniejsze, napisanymi w czasach, gdy fantastyka wyglądała zupełnie inaczej.

Lektura zawartości tomu w dużej części odpowiada oczekiwaniom. Nawet jeśli pamiętamy, że w czasach powstawania opowiadań katalog ogranych fantastycznych motywów było dużo uboższy niż dzisiaj, kilka opowiadań razi naiwnością i przewidywalnością, kilka innych zaś – w tym tytułowe – to tylko mniej lub bardziej udane anegdotki. Poruszana w tekstach tematyka sięga od międzygwiezdnych i międzyepokowych podróży, przez odniesienia do zimnej wojny i jej konsekwencji, aż po zapowiadające przyszłą twórczość Dicka kwestie zaglądania pod podszewkę rzeczywistości. To te ostatnie utwory wydają się zdecydowanie najciekawsze: opowiadający o niespodziewanej zmianie życia prowadzącego stację benzynową Shadracha Jonesa „Król elfów”, przedstawiający prozaiczne wydarzenia nabierające przez zmianę perspektywy upiornego, dramatycznego charakteru „Roog” czy mój faworyt: „Budowniczy”, historia mężczyzny, który konstruuje w swoim ogrodzie łódź. Właśnie w „Królu elfów” i w „Budowniczym” pojawia się też postać bohatera tak wielu późniejszych powieści Kalifornijczyka: nieznaczącego wiele everymana, który musi się zmierzyć z tym, że postrzegana przez niego rzeczywistość ulega pewnej odmianie. Co ciekawe, nawet w przeciągu kilku lat, z których pochodzą zebrane w książce teksty, daje się zauważyć rozwój pisarski: schematyczne podejście do podróży w czasie w „Stabilizacji” czy „Czaszce” ustępuje miejsca oryginalniejszym pomysłom w niewiele późniejszych „Człowieku, który był zmienną”, „Sondzie przyszłości” czy „Wypłacie”.

Bardzo interesujące są zamieszczone w antologii teksty wstępne, napisane przez Michaela Bishopa, Rogera Zelazny'ego i samego Dicka. W kontekście zmagań o krytyczne uznanie tekstów SF klasyfikują wczesną twórczość Amerykanina jako potencjalnie wartościową literaturę, a jednocześnie zawierają zdania jasno twierdzące, że dla Kalifornijczyka kluczową, przesądzającą o sukcesie cechą książek fantastycznych nie są ich walory literackie, a nowatorstwo koncepcyjne na poziomie przedstawianego świata. Interesujące, choć niewątpliwie budzące kontrowersje, jest też proponowane przez Dicka rozróżnienie między SF a fantasy – ta pierwsza ma opisywać rzeczywistość nieistniejącą, acz możliwą, ta druga zwolniona jest od potencjalnej wiarygodności.

Miłośnicy amerykańskiego autora i czytelnicy zainteresowani historią literatury fantastycznej znajdą w „Krótkim szczęśliwym żywocie brązowego oksforda” sporo informacji i ciekawostek. Poszukiwacze dobrych opowiadań kilka perełek. I jedni, i drudzy będą na pewno niecierpliwie czekać na kolejne tomy krótkich tekstów Dicka, zawierające twórczość ze złotego okresu pisarza. I jedni i drudzy powinni być wdzięczni Rebisowi za staranność i kompletność, z jaką wydaje dzieła zebrane autora, którego wpływu na współczesną fantastykę nie sposób przecenić.