„Wbrew wskazówkom zegara” to kolejna powieść Philipa K. Dicka wydana przez Rebis w kolekcjonerskiej, eleganckiej serii, ilustrowanej przez Wojciecha Siudmaka. Książka ta po raz pierwszy pojawiła się na polskim rynku dopiero w 2002 roku i niewątpliwie należy do mniej znanych dzieł słynnego Kalifornijczyka.

Akcja powieści dzieje się w „niedalekiej przyszłości”, czyli w 1998 roku (napisana została w roku 1965). Opisywany świat od pewnego czasu wkroczył w Fazę Hobarta – zapowiadany wcześniej przez niektórych naukowców etap, na którym czas zaczyna biec wstecz. Posiłki są więc zwracane, a nie zjadane, rozmowy zaczynają się od słów „Do zobaczenia” a kończą pozdrowieniem „Witaj”. Co najistotniejsze, do życia wracają umarli: książka zaczyna się właśnie od sceny na cmentarzu Forest Knolls, w której patrolujący aerowozem okolicę policjant z Los Angeles Joe Tinbane słyszy dochodzące spod ziemi ciche wołanie Tilly M. Benton, leżącej od dwudziestu czterech lat w grobie. Kiedy na miejsce dociera ekipa zajmującego się podobnymi sprawami vitarium „Flaszka Hermesa”, by wydostać staronarodzoną panią Benton, a następnie poszukać chętnego na jej zakup, okazuje się, że niepozorne Forest Knolls kryje w sobie potencjalnie bardzo cenny obiekt: grób Anarchy Thomasa Peaka, założyciela wyjątkowo popularnego kultu udi. Staronarodzony Peak byłby być może skarbem, a być może zagrożeniem dla aktualnego przywódcy uditów, Raya Robertsa, a pewnie i dla innych potężnych organizacji...

Motto pierwszego rozdziału, słowa św. Augustyna „Miejsce nie istnieje; poruszamy się wstecz i w przód, a miejsca nie ma”, a także otwierające kolejne części książki cytaty z dzieł św. Tomasza z Akwinu czy Jana Szkota Eriugeny podkreślają, że fabuła i logika odgrywają w „Wbrew wskazówkom zegara” rolę poniekąd drugorzędną. Czas owszem biegnie wstecz, papierosy buduje się z wdmuchiwanego dymu, a nie wypala, zaś zarówno staronarodzeni, jak i zwykli żyjący nieuchronnie zmierzają ku dzieciństwu i czasowi prenatalnemu, ale zasadniczo rzecz biorąc chwilami przypominająca kiepski film sensacyjny akcja toczy się jak najbardziej „w przód” w czasie i rządzi zwykłymi prawami przyczynowo-skutkowymi. Dick koncentruje się raczej na rozważaniach dotyczących tego, co można zapamiętać z okresu po śmierci, na bożych interwencjach, ich ponadczasowości i temu, co oznacza ona dla będących niewolnikami czasu ludzi.

Jak zwykle w powieściach Amerykanina w przedstawianym świecie nie brak potężnych instytucji, kierujących się niezbyt jasnymi motywami – tu główną rolę odgrywa Ludowa Biblioteka Miejska, wraz ze swoją Radą Eradów, ludzi zajmujących się stopniowym usuwaniem z domeny publicznej (a i po prostu z rzeczywistości) rozmaitych osiągnięć wiedzy i kultury. Występują też i znane z innych książek Dicka rekwizyty – tak jak w „Trzech stygmatach Palmera Eldritcha” bierze się Can-D, tak w recenzowanej powieści wszyscy popijają sogum... W krążącą wokół Anarchy Peaka intrygę wplątują się motywy romansowe, angażujące właściciela wspomnianego vitarium, Sebastiana Hermesa, jego żonę Lottę, Tinbane’a oraz córkę szefowej biblioteki, Ann McGuire. Okazuje się też, że przed Fazą Hobarta można uciec... na Marsa.

Niestety „Wbrew wskazówkom zegara” brakuje fantastycznej swobody i wewnętrznej „logiki absurdu” rządzącej choćby fabułą „Ubika”. Chaos przedstawianych wydarzeń pod koniec książki po prostu męczy, kolejno przeplatane sceny akcji i rozważań prowadzonych przez Hermesa i Peaka nie sprawiają wrażenia wzajemnie się wzmacniających i uzasadniających (znacznie lepiej jako klamry do wydarzeń fabularnych wypadają skądinąd wspomniane wcześniej rozpoczynające rozdziały cytaty z dawnych mistrzów), a nawiązania choćby do murzyńskich ruchów emancypacyjnych z USA lat sześćdziesiątych wyraźnie się zestarzały. Tak więc o ile dla wielbicieli Dicka recenzowany tekst to nadal zapewne pozycja obowiązkowa, to sympatykom pozostaje traktowanie jej jako ciekawostki, ewentualnie okazji do przyjrzenia się, jak mieszanka koncepcji i technik autorskich pozornie podobnych do tych występujących w innych książkach Amerykanina nie zawsze prowadziła do pełnego sukcesu.

Nowe wydanie powieści opatrzył stosownie metafizycznym wstępem Marcin Przybyłek.