Informacje, które poprzedziły lekturę, bardziej mąciły obraz niż pomagały w wyklarowaniu konkretnych oczekiwań. Jednocześnie jednak wzmagały czytelniczy apetyt. Wzrok przyciągała kapitalna okładka Joeya Hi-Fi. Intrygowała osoba autorki, Lauren Beukes, mieszkającej w Kapsztadzie, w Republice Południowej Afryki, pracującej w tamtejszym studiu animacji, związanej z dziennikarstwem, telewizją i komiksem. Last but not least, sama powieść otrzymała w 2011 roku Arthur C. Clarke Award i kilka innych nagród i nominacji. Zapowiadało się coś świeżego i egzotycznego.

„Zoo City” opowiada o losach Zinzi Lelethu December, byłej narkomanki, związanej z żonatym mężczyzną i prowadzącej skromne i pogmatwane życie. Zinzi zarabia poszukiwaniem zagubionych przedmiotów (w czym pomaga jej nadprzyrodzony talent) i pisze na zamówienie łzawe listy, trafiające potem do milionów odbiorców jako spam i będące haczykiem w wyrafinowanym systemie oszustw nigeryjskich. Pierwsza praca pozwala jej z trudem wiązać koniec z końcem, druga, wykonywana dla organizacji przestępczej, ma na celu spłacenie starych, lichwiarsko oprocentowanych, narkotykowych długów z przeszłości.

Choć życie Zinzi i tak nie wydaje się łatwe, pewnego dnia zostaje wplątana w morderstwo sympatycznej pani Luditsky i wdeptuje w kabałę, przy której jej dotychczasowe kłopoty wydają się niegroźną błahostką. Przyjdzie jej bowiem szukać młodocianej, zaginionej gwiazdy show-businessu, zwiedzając wyżyny johannesburskiej bohemy tudzież szemrane towarzystwo tamtejszego marginesu – nawiasem, środowiska, które, jak się okazuje, mają ze sobą całkiem sporo wspólnego. Szkoda tylko, że rysy wielkomiejskiej scenerii, podobnej bez względu na szerokość geograficzną danego miasta, tłumią nieco afrykański koloryt i egzotykę, którego spodziewa się niejeden czytelnik sięgający po książkę napisaną w okolicach Przylądka Dobrej Nadziei, nieomal na drugim końcu świata.

W dużym stopniu powieść nie odbiega od głównonurtowych wzorców, opisując losy realistycznych postaci w do bólu realnym świecie. Beukes porusza sporo ważkich tematów społecznych, jak moralną niejednoznaczność ludzkich wyborów, paradoksy mafijnych uwikłań, siłę wykluczenia i stereotypów, polityczny chaos i niebezpieczeństwa Afryki, kontrasty między biedą a bogactwem, ludzką naiwnością a bezwzględnością.

Zarazem pisze o tym wszystkim bez zadęcia i zbędnego dydaktyzmu, w formie ironicznej i zabawnej opowieści, której najbliżej chyba do konwencji kryminału. Fantastyka występuje tu co najwyżej w formie subtelnie obecnej magii (w animistyczno-sangomistycznym wydaniu). Głównym elementem przełamującym ramy realizmu jest tu zjawisko animizacji, w którym grzechy większego kalibru skutkują związaniem losów niektórych ludzi ze zwierzętami (przykładowo Zinzi, również będąca tzw. zoolusem, nie rozstaje się z leniwcem) i jednoczesnym podarowaniem człowiekowi ponadnaturalnej umiejętności (której zwykle dość daleko do czegoś, co można by określić mianem różnorakich supermocy). To właśnie czyni z „Zoo City” powieść klasyfikowaną jako urban fantasy.

Lekkości formie nadaje też dynamiczna i pełna językowego luzu pierwszoosobowa narracja, prowadzona w czasie teraźniejszym, pełna dystansu do świata, ciętych ripost i humoru, który potrafi rozbawić, choć z całą pewnością obraz świata przedstawionego nie napawa optymizmem. Jest tu trochę wtrąceń w afrikaans, nieco południowoafrykańskiego slangu, a konstrukcję całości urozmaicają przeplatające się z samą opowieścią notki prasowe, kroniki policyjne, zapisy chatów, spam (o doprawdy przedniej treści!), fragmenty wywiadów i internetowych serwisów. Beukes nie pozwala na choćby odrobinę nudy.

Jak się okazuje, „Zoo City” to powieść, której szufladkowanie sprawia nie mniejszy problem niż wcześniejsze sformułowanie czytelniczych oczekiwań. Z pewnością jest to powieść napisana barwnie, choć sama fabuła nie należy do najbardziej oryginalnych, a te elementy, które mogły o oryginalności przesądzać, nie zostały należycie rozwinięte.

W efekcie kluczem do oceny powieści będzie kompatybilność pisarskiego stylu Lauren Beukes z gustem czytelnika. Najprościej byłoby sięgnąć na księgarnianą półkę i przeczytać pierwszych kilka stron. Jeśli wpadnie Wam w ucho melodia tej opowieści, możecie liczyć na przyjemną historię, traktującą o nie zawsze przyjemnych sprawach tego świata. Jeśli zaś styl Beukes wyda się Wam irytujący a żarty nie rezonują z Waszym poczuciem humoru, lepiej będzie odstawić książkę na półkę, bo poza samą gawędą „Zoo City” nie oferuje zbyt wielu innych literackich atrakcji.