NAST.pl
 
Komiks
  Facebook
Facebook
 
Forum

  RSS RSS

 Strona główna     Zapowiedzi     Recenzje     Imprezy     Konkursy     Wywiady     Patronaty     Archiwum newsów     Artykuły i relacje     Biblioteka     Fragmenty     Galerie     Opowiadania     Redakcja     Zaprzyjaźnione strony   

Zaloguj się tutaj! | Rejestruj

Patronat

Nayler, Ray - "Góra pod morzem" (czarna)

Gong, Chloe - "Nieśmiertelne pragnienia" (zielona)

Ukazały się

Kingfisher, T. - "Cierń"


 Howard, Robert E. - "Conan. Księga pierwsza"

 Lloyd Banwo, Ayanna - "Kiedy byłyśmy ptakami"

 Jadowska, Aneta - "Tajemnica domu Uklejów"

 Sablik, Tomasz - "Mój dom"

 Pilipiuk, Andrzej - "Czasy, które nadejdą"

 Szmidt, Robert J. - "Szczury Wrocławia. Dzielnica"

 Bordage, Pierre - "Paryż. Lewy brzeg"

Linki

Nawrocki, Rafał - "Literatura. Nauka. Herezja. Snerg"
Wydawnictwo: GKF
Data wydania: Grudzień 2011
ISBN: 978-83-931206-5-9
Oprawa: miękka
Format: A5
Liczba stron: 128
Seria: Anatomia Fantastyki #18



Nawrocki, Rafał - "Literatura. Nauka. Herezja. Snerg"

Przedmowa

Z Adamem Wiśniewskim-Snergiem miałem zaszczyt i przyjemność spotkać się w październiku 1984 roku na seminarium zorganizowanym przez redakcję „Fantastyki” w Staszowie koło Kielc. W programie tej interesującej imprezy – obok referatów, prelekcji i dyskusji – organizatorzy umieścili również spotkania pisarzy i krytyków z czytelnikami w okolicznych placówkach kulturalnych i szkołach średnich. Na jedno z takich spotkań
w liceum ogólnokształcącym zostałem zaproszony, aby towarzyszyć Autorowi „Robota”. Pamiętam, że Pan Adam bardzo się z tego mojego partnerowania ucieszył. Opowiadał młodzieży o swojej twórczości, ja z kolei mówiłem trochę o poetyce science fiction i o paru faktach z historii tego gatunku. Przy okazji tego spotkania miałem sposobność porozmawiać ze znanym i cieszą-cym się już wówczas zasłużoną sławą pisarzem, ale dziś z żalem przyznaję, że była to możliwość nie w pełni wykorzystana. W towarzyskiej rozmowie dotykaliśmy różnych kwestii, ale sprawy warsztatu literackiego, twórczości fantastycznonaukowej nie były pierwszo-planowe. Raczej tylko okazjonalnie pojawiały się wzmianki o codziennej pracy i o dłuższych w niej przerwach, po których powrót do pisania wymagał – jak mi się wówczas zdawało – żmudnego przypominania sobie porzuconego przed paru tygodniami wątku. Moje uwagi Pisarz skwitował krótkim i zaskakującym stwierdzeniem: „jeśli coś zapomniałem, to widocznie nie było to ważne i tym lepiej dla pisanego tekstu”. Ta myśl, niezbyt dosłownie tu zacytowana, na długo utkwiła mi w pamięci. Nawiązując po trosze do teorii sytuacji dramatycznych Etienne Souriau oraz do warunków, jakie stwarza rachunek kombinatoryczny, fantazjował też interesująco o możliwości obliczenia pełnego zbioru potencjalnych utworów literackich, stworzonych w danym języku. Nie dopytywałem się o szcze-góły. Przy pierwszym spotkaniu nie wydawało mi się to stosowne. Mamy jeszcze czas – myślałem. Jakże się myliłem, niepomny słów księdza Jana Twardowskiego: „nie bądź pewny, że czas masz, bo pewność niepewna”. Zaledwie jedenaście lat później Adama Wiśniewskiego-Snerga nie było już wśród nas. Pozostały utwory oraz ulotna pamięć przyjaciół i znajomych. Gorzej z pamięcią czytelników i wydawców. Pod koniec wieku XX i na początku XXI na rynku wydawniczym – w powodzi licznych polskich i zagranicznych tekstów fantastycznych w przeróżnych odmianach, barwach i odcieniach – trudno niestety znaleźć utwory Snerga.
Na niedługiej liście recenzji i opracowań krytycznoliterackich też brakuje wnikliwszych omówień, pogłębionej refleksji nad powieściami, które jeszcze niespełna czterdzieści lat temu budziły tyle emocji i nadziei na zmianę oblicza ówczesnej polskiej literatury fantastycznej. Witano w autorze Robota następcę Stanisława Lema. Potem inne wydarzenia i inne nastroje zaabsorbowały zbiorową świadomość Polaków, przyćmiły jego sławę, ale mimo to ma on swoje trwałe miejsce w historii literatury fantastycznej, a jego twórczość czeka na nowe odczytania, odkrycia
i interpretacje.
Dlatego też z prawdziwą przyjemnością, i nie bez odrobiny satysfakcji, polecam książkę mojego ucznia, Rafała Nawrockiego, który pod moim kierunkiem napisał zarówno pracę magisterską „Literatura, nauka, herezja.
O powieści „Robot” Adama Wiśniewskiego-Snerga” (2001), jak i doktorską „Wokół progu. Problemy transgresji w prozie niesamowitej polskiego romantyzmu”, obronioną w roku 2010 na Wydziale Filologii Polskiej i Klasycznej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i czekającą na opublikowanie, co – mam nadzieję – już wkrótce nastąpi.
Autor obu rozpraw, w czasie studiów magisterskich i doktoranckich, dał się poznać jako student inteligentny, błyskotliwy i dociekliwy. Świadczy o tym chociażby fakt, że niektóre partie swej pracy magisterskiej, dotyczące teorii fizycznych Adama Wiśniewskiego-Snerga, konsultował nawet z prof. dr hab. Wojciechem Nawrocikiem z Wydziału Fizyki UAM, aby się upewnić, czy fikcja literacka w utworach znakomitego pisarza ma jakiekolwiek odniesienia do rzeczywistości.
Nietrudno się domyślić, że polecana książka, pod nieznacznie zmienionym tytułem, jest ulepszoną wersją rozprawy magisterskiej, wzbogaconą o wspomnienia starszego brata Pisarza, Stanisława Wiśniewskiego, których fragmenty mój doktorant opublikował już wcześniej w „Czasie Fantastyki” (2008, z. 3). Jest ona – jak dotąd – jedyną tak obszerną i wnikliwą monografią na temat głośnej na początku lat siedemdziesiątych ubiegłego stulecia powieści „Robot”, nad którą pisarz jeszcze wiele lat pracował, poprawiając i wydając jej kolejne wersje.
Celem rozprawy uczynił Rafał Nawrocki analizę wszystkich wydań powieści na tle pozostałych utworów Pisarza, a więc także opowiadań i quasi-naukowej rozprawy „Jednolita teoria czasoprzestrzeni”. Główny trzon monografii składa się z czterech rozdziałów, ujętych w klamrę „Wstępu” i „Zakończenia” oraz uzupełnionych zrekonstruowaną rozmową z bratem Pisarza, a także dość dokładnie opracowanym kalendarium życia i twórczości Snerga. Omawiając cztery kolejne wersje „Robota”, skupia Nawrocki uwagę na poszukiwaniu istotnych dla wymowy utworu zmian i poprawek. Jako wnikliwy krytyk stara się również ocenić wysiłki Pisarza, mające na celu udoskonalenie utworu. Z kolei dokonując starannej analizy tego dzieła, na pierwszy plan swoich rozważań wysuwa szczególnie mocno podkreślone pytanie o istotę człowieczeństwa. „W myśl wymowy utworu – według Nawrockiego – człowieczeństwo to właśnie droga bez końca, ustawiczne poszukiwanie, przekraczanie kolejnych barier, rozdarcie bez możliwości osiągnięcia pełni”. W następnym rozdziale, poświęconym omówieniu „bagażu nauk przyrodniczych”, które zawsze fascynowały Pisarza, na specjalną uwagę zasługuje prezentacja oryginalnej teorii Nadistot, która stała się niejako znakiem rozpoznawczym pisarstwa Adama Wiśniewskiego-Snerga. Rozważania nad „Robotem” zamyka osadzenie go w kontekście literackim pozostałych utworów Pisarza, a także dzieł innych autorów, zwłaszcza tych uprawiających fantastykę naukową. Ponadto w podsumowaniu sytuuje Nawrocki całą twórczość Snerga w krajobrazie światowej literatury fantastycznej, zestawiając ją z najwybitniejszymi dokonaniami Stanisława Lema oraz Philipa Dicka.
Na koniec warto też zwrócić uwagę, że monografia Rafała Nawrockiego jest znakomitą i nowatorską rozprawą bardzo potrzebną w dalszych badaniach nad polską fantastyką naukową. Napisana znakomitą polszczyzną i z dużym talentem literackim potwierdza zasadę, że o literaturze pięknej należy pisać tylko pięknie. Jej literacka uroda
w najmniejszym stopniu nie zakłóca precyzji naukowej wypowiedzi. Wręcz przeciwnie – znakomicie ją uwypukla.

Antoni Smuszkiewicz



Dodano: 2011-11-22 08:07:00
Komentarze
-Jeszcze nie ma komentarzy-
Komentuj


Artykuły

Plaża skamielin


 Zimny odczyt

 Wywiad z Anthonym Ryanem

 Pasje mojej miłości

 Ekshumacja aniołka

Recenzje

Hoyle, Fred - "Czarna chmura"


 Simmons, Dan - "Modlitwy do rozbitych kamieni. Czas wszystek, światy wszystkie. Miłość i śmierć"

 Brzezińska, Anna - "Mgła"

 Kay, Guy Gavriel - "Dawno temu blask"

 Lindgren, Torgny - "Legendy"

 Miles, Terry - "Rabbits"

 McCammon, Robert - "Królowa Bedlam"

 Simmons, Dan - "Czarne Góry"

Fragmenty

 Mara, Sunya - "Burza"

 Mrozińska, Marta - "Jeleni sztylet"

 Brzezińska, Anna - "Mgła"

 Rothfuss, Patrick - "Wąska droga między pragnieniami"

 Clarke, Arthur C. & Lee, Gentry - "Ogród Ramy"

 Sablik, Tomasz - "Próba sił"

 Kagawa, Julie - "Żelazna córka"

 Pratchett, Terry - "Pociągnięcie pióra. Zaginione opowieści"

Projekt i realizacja:sismedia.eu       Reklama     © 2004-2024 nast.pl     RSS      RSS