„Wybór broni” Johna Birminghama mile mnie zaskoczył. Spodziewałem się zatem, że druga część trylogii, „Wybór celu”, będzie równie dobra, ale, niestety, spotkała mnie kolejna niespodzianka; tym razem niezbyt miła. Książka wprawdzie nie jest zupełnie zła i zachowuje większość zalet pierwszej części, ale nie ma w niej prawie wcale rzeczy nowych, odkrywczych, a do tego pojawiają się pierwsze poważniejsze pęknięcia fabularne. Odnoszę zatem wrażenie, jakby była tylko i wyłącznie wypełniaczem między pierwszym a ostatnim tomem trylogii.

Zarówno konstrukcja powieści, jak i bohaterowie - w większości przypadków - znani są z „Wyboru broni”, ale pojawiają się też nowe elementy, jak Edgar Hoover; w ogóle postaci jest mnóstwo, pojawiają się z szybkością karabinu maszynowego i zaraz następuje zmiana scenerii, a wraz z nią - bohatera. To oczywiście wymóg wybranej strategii pisarskiej: dostarczyć czytelnikowi mocnych wrażeń, filmowej narracji, i zarazem oderwać od świata na kilka godzin; a także jest to przejęcie mechanizmu znanego z pierwszej części. Mnie osobiście to nie przeszkadzało, całość przypominała nieco książki Toma Clancy'ego.

Bawi mnie pewna naiwność w sposobie prezentacji świata Ameryki lat 40. - demonizowanie tamtego okresu historii poprzez ukazywanie, chyba aż do przesady, polityki chociażby. Mam wątpliwości, czy w prawdziwym życiu przybysze z przyszłości zostaliby w ten sposób powitani przez amerykański Kongres. Aż nie chce się wierzyć, aby były tak wielkie problemy, jak to opisuje autor. Ale to oczywiście licentia poetica Birminghama, nie będę wchodził w szczegóły.

Natomiast parę razy parsknąłem śmiechem, czytając, jak wspaniała jest Strefa znajdująca się w Kalifornii. (Strefą nazywano punkt zamieszkiwany przez przybyszy z przyszłości). Zapewne nie o taki odbiór powieści autorowi chodziło. Gdy jednak przymkniemy oko na takie wyobrażenie przeszłości, możemy docenić wysiłek przy zbieraniu wiedzy historycznej (chociaż miejscami miałem wrażenie, jakby autor nie zgłębił pewnych kwestii tak bardzo, jak powinien).

„Wybór celu” pełny jest także zabaw kulturowo-historycznych, choć skierowanych głównie do amerykańskiego czytelnika. Nie będę wszystkiego zdradzał, ale zarówno spotkamy tutaj znane postacie z historii USA, jak i... kilku nie spotkamy. Polecam zwłaszcza sprawdzić, co się stanie z Chruszczowem czy senatorem McCarthym, który w czasach Zimnej Wojny prowadził „polowania na czarownice”; jak również zwrócić uwagę na obecność w Niemczech znienawidzonej w pewnych kręgach firmy, której przeglądarki od czasu do czasu używa autor recenzji... Nas, Polaków, może zainteresować też fakt, że Birmingham wspomina o lotnikach z dywizjonu 303, który ma do odegrania pewną istotną rolę w powieści, a kilka fragmentów wprost dzieje się na terenach Rzeczypospolitej.

Te właśnie smaczki, aluzje dostarczają czytelnikowi wiele frajdy. Autor odrobił lekcję i ładnie oddał zarówno sposób myślenia pojedynczej jednostki, jak i generalnie ludzi - gdy w grę wchodzą kwestie czysto militarne. Inaczej zachowują się żołnierze współcześni, inaczej „tamci”. Wojny nie da się wygrać „ot tak sobie”, nawet jeśli do dyspozycji ma się supernowoczesną technologię. Potrzeba zaplecza, ludzi.

Birmingham to taki duży chłopiec i taka, dla dużych chłopców, jest jego literatura - pełna wybuchów, wielkich maszyn, strzałów i komandosów. Zarazem adekwatność użytych sformułowań niekiedy woła o pomstę do nieba. Próbowałem sobie wyobrazić na polu walki tego „przemykającego” kilkudziesięciotonowego Abramsa, ale na przeszkodzie stawała mi „samurajska szabla”. Nie wiem, czy zawinił tutaj autor, redaktor czy tłumacz. Pomimo tego rodzaju wpadek, książkę czyta się dość szybko i stosunkowo sprawnie; chociaż oczywiście językowe arcydzieło to nie jest - zdania odbite są zazwyczaj z jednej matrycy, napisane bez polotu.

„Wybór celu” to książka z rodzaju literatury plażowej - zabierasz ją w miejsce, gdzie wiesz, że będziesz mieć czasu w nadmiarze, czytasz i zapominasz o bożym świecie; natłok wątków i postaci sprawia, że całość jest filmowa. Żadna rewelacja to nie jest, to po prostu militarna historia alternatywna, mająca wyłącznie na celu umilić parę chwil. Mimo błędów, udało się.